Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα δεν ήρθε από το πουθενά. Η κρίση ενέσκηψε όχι μόνο επειδή κλονίστηκε η παγκόσμια αγορά, αλλά και διότι η χώρα μας σταμάτησε να παράγει και ξεκίνησε να ζει με δανεικά.

Μεταξύ όλων των άλλων σταμάτησε να καλλιεργεί και τα τελευταία χρόνια η χώρα μας εισάγει προϊόντα τα οποία και η ίδια θα μπορούσε να καλλιεργήσει και να στηρίξει την οικονομία της χώρας, αλλά και να παραγάγει πλούτο.

Στην Αρκαδία δε, έχουμε μια γη εύφορη η οποία μπορεί να παραγάγει πλήθος αγροτικών προϊόντων, ικανά να μειώσουν στις εισαγωγές, να απογειώσουν τις εξαγωγές και να  αποφέρουν πλούτο.

Η ποιότητα που υπάρχει στα προϊόντα της Αρκαδίας εντοπίζεται στις μικρές διαφορές στο κλίμα που δημιουργούν ιδιαίτερες ποικιλίες και μια νοστιμιά που δεν υπάρχει πουθενά αλλού.

Μήλα ΠΟΠ Πιλαφά, τα αχλάδια, καρύδια, κάστανα, κεράσια, κολοκύθια, μήλα, πατάτες, λαχανικά, βερίκοκα, ελιές, ελαιόλαδο οπωρολαχανικά καρύδια, βύσσινο, κρασί είναι μερικά από αυτά που παράγει ο τόπος.

Στην Αρκαδία πλην ελαχίστων εξαιρέσεων ο πρωτογενής τομέας δεν διαθέτει το απαιτούμενο μέγεθος, ώστε να αποτελέσει την «ατμομηχανή» της ανάπτυξης ή τον βασικό «πυλώνα» για την έξοδο από την κρίση.

Το 40% της εγχώριας κατανάλωσης αγροτικών προϊόντων πλέον καλύπτεται από εισαγωγές ενώ μόνο το 25% της εγχώριας παραγωγής εξάγεται δημιουργώντας ένα έλλειμμα στο εξωτερικό εμπόριο αγροτικών προϊόντων της τάξης των 2 δις.

Σε έρευνα του ΑrcadiaPortal αναδείχθηκε το ζήτημα της έλλειψης ομαδικότητας μεταξύ των επιχειρηματιών του παραγωγικού κόσμου.

Ο Γιάννης Τρουπής γεωπόνος του Wageningen Agricultural University ίδρυσε την εταιρία Ι. ΤΡΟΥΠΗΣ & ΣΙΑ ΟΕ – ΦΥΤΩΡΙΑ ΤΡΟΥΠΗ με αντικείμενο εργασιών την παραγωγή και εμπορία καρποφόρων δένδρων και εισαγωγή, διακίνηση καλλωπιστικών φυτών συνέβαλε στην έρευνα εκφράζοντας τις απόψεις του για τον πρωτογενή τομέα και την κρίση.

Ο κ. Τρουπής τόνισε ότι τα κυρίως προϊόντα που ταξιδεύουν από την Αρκαδία σε άλλες αγορές, είναι το κάστανο (χύμα), οι ελιές, το λάδι και λαχανικά. Ο κ. Τρουπής ιδιοκτήτης του ομώνυμου οινοποιείου, αναφέρθηκε και στην εμφιάλωση και εξαγωγή οίνου.

Μεταξύ των χωρών όπου εξάγεται το κρασί είναι η Αμερική, η Αυστραλία, το Βέλγιο και η Αγγλία .

Ο  κ. Τρουπής έχοντας την πείρα  τόσων χρόνων ανέφερε ότι οι παραγωγοί έχουν μείνει πίσω και δυστυχώς σε αυτό συμβάλλει η λάθος νοοτροπία που έχουν, η οποία σε μεγάλο ποσοστό οφείλεται στην έλλειψη συλλογικότητας.

Η συλλογικότητα θα μπορούσε να δημιουργήσει αγοραστική δύναμη

Όπως αποκάλυψε ο κ. Τρουπής, τα μήλα Πιλαφά απαιτούν πλέον αυξημένο κοστολόγιο το οποίο οφείλεται στη φυτοπροστασία, έτσι το προϊόν πλέον δεν επιλέγεται για παραγωγή.

Για το επόμενο προϊόν που είναι φημισμένο, την πατάτα, είπε χαρακτηριστικά ότι ίσως είναι η χειρότερη χρονιά της τελευταίας δεκαετίας και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Ηλεία και η Βοιωτία που επίσης παράγουν πατάτες, ξεκινούν τη συγκομιδή και διάθεση πριν από την Αρκαδία αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος το προϊόν από την Αρκαδία να μείνει στα ψυγεία.

Σε ερώτησή μας για το αν τα αρκαδικά προϊόντα έχουν ζήτηση με αποτέλεσμα να συμβάλλουν στην τοπική οικονομία, ανέφερε ότι οι καλλιεργητές θα πρέπει να είναι ενημερωμένοι για το τι γίνεται στις άλλες αγορές, έτσι ώστε να κάνουν καλλιέργειες που θα τους αποφέρουν  χρήματα.

«Υπάρχουν αγρότες δύο ταχυτήτων και μικροί και οι μεγάλοι», είπε αφήνοντας έξω τους μεσαίους, πιστεύοντας ότι οι μεγάλοι θέλουν να αναπτυχθούν περισσότερο για να αντέξουν στην αγορά, ενώ για τους μικρούς είπε χαρακτηριστικά ότι πρέπει να συγχωνεύουν με άλλους μικρούς αγορές για να δουλεύουν με οικονομίες κλίμακας και να εκμεταλλεύονται τον όγκο τους.

Ως κατακλείδα ο κ.Τρουπης μίλησε για το πώς μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση κα να αποφέρει τη ζητούμενη οικονομική ανάκαμψη τονίζοντας ότι η Αρκαδία έχει τα φόντα να αναπτυχθεί.

Τα φυλλώδη λαχανικά, όπως το κουνουπίδι και το μπρόκολο, στην περιοχή μας κάνουν νωρίς συγκομιδή και μπορούν να πιάσουν καλή τιμή

Όσον αφορά στις εξαγωγές, επεσήμανε ότι αυτές πρέπει να γίνονται υστέρα από τυποποίηση, σε επώνυμα προϊόντα, σε συγκεκριμένες ημερομηνίες και συνεπής ποσότητες.

Παρά τους μετασχηματισμούς του αγροτικού χώρου, η γεωργία παραμένει ένας βασικός συντελεστής της αγροτικής Ελλάδας μέχρι σήμερα. Αντιθετικές και αντιφατικές διαδικασίες, από την μια πλευρά εμποδίζουν και από την άλλη αποκαθιστούν τη γεωργική δραστηριότητα σαν λειτουργικό στοιχείο της αγροτικής οικονομίας και κοινωνίας δίνοντας νέο περιεχόμενο στην έννοια της «αγροτικότητας».

Η βιωσιμότητα του πρωτογενούς τομέα αφορά ένα μεγαλύτερο τμήμα της οικονομίας απ’ ότι τα μεγέθη του δείχνουν. Ενδεικτικά αναφέρω ότι το 1/5 των ελληνικών εξαγωγών αφορά αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα. Η βιομηχανία τροφίμων και ποτών είναι ένας από τους δυναμικότερους και εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, συμμετέχει κατά 25% στην απασχόληση, κατά 30% στην προστιθέμενη αξία στο σύνολο της μεταποίησης, ενώ η κλωστοϋφαντουργία, η παραγωγή εισροών και οι υπηρεσίες συνδέονται με την δυναμική που αναπτύσσεται στην γεωργία. Επίσης η κατανάλωση τροφίμων αποτελεί το 1/5 της συνολικής καταναλωτικής δαπάνης των ελληνικών νοικοκυριών. (Οι προκλήσεις για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα pratto.gr)

Ο κ. Πετρόπουλος πρώην καλλιεργητής μύρτυλων στην περιοχή της Αρκαδίας, έχοντας αφήσει πίσω του αυτό το είδος παραγωγής , έχει ξεκινήσει μια νέα πορεία σε ένα άλλο είδος το οποίο και δεν θέλησε να μας το αποκαλύψει, αφήνοντάς μας μόνο με το στοιχείο ότι η συγκομιδή θα γίνει τον Οκτώβριο.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία ο κ. Πετρόπουλος μάς απάντησε σε μερικά ερωτήματα τα οποία είχαν να κάνουν με τον πρωτογενή τομέα και με την κρίση.

Η νέα αυτή καλλιέργεια που κάνει, δεν του έχει δώσει ακόμα δείγματα καθώς βρίσκεται σε πιλοτικό στάδιο. Έτσι, μας μίλησε εμπειρικά, καθώς δραστηριοποιείται για χρόνια στον πρωτογενή τομέα.

Το μόνο πρόβλημα με τα μύρτυλα είναι ότι έχουν μεγάλο κοστολόγιο (μεταφορικά) και έτσι η Αρκαδία δεν μπορεί να είναι ανταγωνιστική.

Ο κ. Πετρόπουλος ανέφερε ότι οι περισσότεροι παραγωγοί δεν κάνουν μεγάλες εξαγωγές, αλλά έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν, αλλά αυτό για να γίνει πρέπει να έχει εξασφαλιστεί προηγουμένως μεγάλη ποσότητα.

Για το αν οι παραγωγοί έχουν κάνει στροφή στην καλλιέργεια και επιλέγουν προϊόντα με μεγαλύτερη ζήτηση και εξαγωγιμότητα, τόνισε ότι έχουν γίνει αλλαγές, αλλά δεν υπάρχει καμία βοήθεια ούτε επιδοτήσεις με την κυβέρνηση να κωφεύει.

Τέλος, ο κ. Πετρόπουλος μάς μίλησε για την νέα του καλλιέργεια αναφέροντας ότι επέλεξε αυτό το είδος καθώς υπάρχει κενό στην εγχώρια αγορά, έτσι πρώτος στόχος είναι να γεμίσει το κενό στην εγχώρια αγορά και έπειτα θα υπάρξουν σκέψεις για εξαγωγή του.

Προκλήσεις για την αγροτική οικονομία και την κοινωνία της σήμερα

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων (FAO) η ζήτηση για αγροτικά προϊόντα αναμένεται να αυξηθεί κατά 60% μέχρι το 2050 λόγω της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού και λόγω αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες. Παράλληλα αναμένεται η αύξηση της ζήτησης σε προϊόντα υψηλής ποιότητας, ασφάλειας, με τοπική ταυτότητα αλλά και με καλλιεργητικές πρακτικές φιλικές στο περιβάλλον.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι, λοιπόν, αν ο αγροτροφικός τομέας της χώρας μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτές τις προκλήσεις. Στο πρώτο πρότυπο, το συνδεδεμένο με τις ενιαίες τιμές και τις επιδοτήσεις μέχρι πρόσφατα, για να γίνουμε ανταγωνιστικοί πρέπει να λύσουμε προβλήματα μεγέθους εκμετάλλευσης, αποδόσεων και κόστους παραγωγής.

Ο γεωπόνος κ. Μητρόπουλος, αν και η ενασχόλησή του έχει να κάνει κυρίως με τα καλλωπιστικά φυτά, ανέφερε ότι το πρόβλημα εντοπίζεται στη μεταποίηση του προϊόντος η οποία δεν μεγάλο ποσοστό δεν γίνεται έτσι δεν δίνει η υπεραξία στο προϊόντων. Για το αν τα προϊόντα που παράγονται μένουν στα ψυγεία, είτε σαπίζουν χωρίς να υπάρχει ζήτηση, ανέφερε ότι τα πρώτα προϊόντα ποιοτικά έχουν ζήτηση, αλλά τα δεύτερης και τρίτης διαλογής μένουν ανεκμετάλλευτα.

Συνομιλώντας και με άλλους επαγγελματίες του αγροτικού τομέα συμπερασματικά μπορούμε πούμε ότι στην Αρκαδία το πρόβλημα δεν είναι τόσο η έλλειψη πρώτης ύλης (πρωτογενής αγροτική παραγωγή δηλαδή,  χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια αυξήσεως σε ορισμένα προϊόντα)  όσο η έλλειψη οργάνωσης της μεταποιητικής αλυσίδας.  Είναι η αλυσίδα μεταποίησης και εμπορίας των αγροδιατροφικών προϊόντων που θα δώσει προστιθέμενη αξία στην πρωτογενή παραγωγή και θα την πολλαπλασιάσει μέσω καινοτόμων προϊόντων ,  προϊόντων υψηλής διατροφικής πολιτισμικής και ιστορικής αξίας .

Η οργάνωση της μεταποιητικής αλυσίδας μπορεί να συνδυαστεί με θετικές συνέργειες με άλλες βιομηχανίες (τουριστική,  ιατρική,  ψυχαγωγίας, κ.ά.),  στα πλαίσια δηλαδή της πολυλειτουργικής φύσης του αγροτικού τομέα.

Το ζητούμενο  είναι να μπορούμε να πετύχουμε τη βελτίωση της συνολικής ανταγωνιστικότητας των αγροτικών προϊόντων από την πρωτογενή παραγωγή έως και τα τελικά διατροφικά προϊόντα, την ορθολογική διαχείριση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων κατά τη διαδικασία παραγωγής αγροτικών προϊόντων και τη γενικότερη αναβάθμιση του ρόλου του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας. (Αλέξανδρος Oικονομίδης)

Σήμερα έχει σημασία να παράγουμε τελικό προϊόν με υψηλή ελληνική προστιθέμενη αξία, ανεξάρτητα από το αν προβαίνουμε σε υποκατάσταση εισαγωγών ή όχι. Είμαστε μια μικρή χώρα και μπορούμε να παραγάγουμε ιδιαίτερο προϊόν, για ιδιαίτερες απαιτήσεις και υψηλής αξίας για τις μητροπόλεις του κόσμου. Εκεί έγκειται η δυνατότητά μας να υπερβούμε την κρίση.