1. Η κ.ΕΥΗ ΤΑΤΟΥΛΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΤΑΔΥΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΤΥΡΟΥ: 1.1 Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας η επικείμενη αδειοδότηση του πρώτου «Καταδυτικού Πάρκου» στον Τυρό της Νότιας Κυνουρίας που είναι αποτέλεσμα της δημιουργικής, ρηξικέλευθης, καινοτόμου, πρωτοπόρου και ριζοσπαστικής συνεργασίας μιας ομάδας πολιτών και φορέων οι οποίοι συγκρότησαν την ad hoc «Πρωτοβουλία για το Καταδυτικό Πάρκο Τυρού» 1.2 Η κ.Εύη Τατούλη, ως μέλος της Επιτροπής της Πρωτοβουλίας, ανάλυσε σε συνεντεύξεις που έδωσε στον Τύπο και στα ΜΜΕ  όλες τις πτυχές και τις εκφάνσεις του δύσκολου και νεωτερικού εγχειρήματος 1.3 Αναφέρθηκε στον πολλαπλασιαστικό και πολυδιάστατο αναπτυξιακό χαρακτήρα του έργου του οποίου τα οφέλη διαχέονται συνδυαστικά προς πολλές κατευθύνσεις της τοπικής και της υπερτοπικής κοινωνίας (συμπεριλαμβανομένων και των θεμάτων της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας) 1.4 Το συγκεκριμένο εγχείρημα εντάσσεται στο θεματικό πεδίο του Εναλλακτικού Τουρισμού (εν προκειμένω Καταδυτικός Τουρισμός) ο οποίος αφενός ξεπερνά το παραδοσιακό  και κλασικό μοντέλο του Τουρισμού των 3”S” (Sand, Sun, Sea) και αφετέρου ενσωματώνει σημαντική «ευφυΐα» (εξ ου έξυπνη ανάπτυξη) αφού η κατάδυση προϋποθέτει υψηλού επιπέδου τεχνογνωσία, υλικοτεχνική υποδομή, οργάνωση και διοίκηση 1.5 Με άλλα λόγια το έργο είναι μια σύζευξη, σύνθεση, σύγκλιση και όσμωση των θεματικών πεδίων της Τεχνολογίας-Καινοτομίας με τον Τουρισμό με σκοπό τη Βιώσιμη Τοπική και Περιφερειακή Ανάπτυξη.

2. ΕΝΟΣ ΚΑΛΟΥ ΜΥΡΙΑ ΕΠΟΝΤΑΙ (παραφράζοντας τη ρήση του Σοφοκλή): 2.1 Η σύλληψη της ρηξικέλευθης ιδέας, ο σχεδιασμός, η μελέτη και η υλοποίηση του Καταδυτικού Πάρκου εμπίπτει στο ευρύτερο πεδίο της νεοπαγούς Στρατηγικής και των Πολιτικών της Ευρωπαϊκής Γαλάζιας Ανάπτυξης και Οικονομίας (European Blue Growth and Economy, εφεξής ΕΓΑΟ)  2.2 Το Καταδυτικό Πάρκο είναι μια ενέργεια η οποία, ως ένα καλό παράδειγμα ή best practice που θα έλεγαν και οι ευρωπαίοι, μας έδωσε  το ερέθισμα και το κίνητρο για να παρουσιάσουμε την ΕΓΑΟ η οποία αποτελεί πλέον μια de jure και de facto Στρατηγική της ΕΕ 2.3 Τα επενδυτικά Σχέδια στο πεδίο της ΕΓΑΟ μπορούν να χρηματοδοτηθούν από πολλές πλευρές έχοντας πολυτομεακό και πολυταμειακό χαρακτήρα καθώς και να κινητοποιήσουν και να μοχλεύσουν ιδιωτικά κεφάλαια στο πλαίσιο των ΣΔΙΤ καθώς και των ανακυκλούμενων πιστώσεων 2.4 Μπορούν να συμβάλλουν, inter alia, στην επίτευξη της Βιώσιμης Περιφερειακής Ανάπτυξης κατά μια ιστορική περίοδο όπου η χώρα βρίσκεται στο annus horribilis της κορύφωσης της μακρόχρονης πολυθεματικής κρίσης αναζητώντας εναγωνίως κάποιες έξυπνες ευκαιρίες άμυνας και αναστροφής καθώς και εστίες αισιοδοξίας σε μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα μιζέριας, εσωστρέφειας, αυτοκαταστροφής, μηδενισμού, αδράνειας και κακομοιριάς.

3. ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΓΑΛΑΖΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ: 3.1 Όπως φανερώνει και ο όρος, η ΕΓΑΟ είναι το ανάλογο της Πράσινης  Ανάπτυξης και Οικονομίας στο πεδίο των Υδατικών Πόρων και ιδιαίτερα της Θάλασσας. Δηλαδή, του απέραντου γαλάζιου. 3.2 Η Θάλασσα, εκτός από πηγή ζωής και vis vitalis, είναι διαχρονικά συνδεδεμένη με την Οικονομία και την Ανάπτυξη αν αναλογιστεί κανείς την πληθώρα των οικονομικών δραστηριοτήτων (όπως θα φανεί παρακάτω) οι οποίες ασκούνται στο φυσικό πόρο 3.3  Πέραν της οικονομίας, η θάλασσα είναι συνδεδεμένη με τον πολιτισμό, την κουλτούρα, την ιστορία, το περιβάλλον, τη βιοποικιλότητα και γενικότερα με το κοινωνικό γίγνεσθαι ενός τόπου ή μιας χώρας  3.4 Για τα νησιώτικα ή τα κράτη που διαθέτουν ακτογραμμή, η θάλασσα αποτελεί επέκταση του χερσαίου χώρου μέχρι του ορίου των χωρικών υδάτων στο οποίο οριοθετείται η Υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) σύμφωνα με τις Αρχές του Διεθνούς Δικαίου και του πιο εξειδικευμένου Δικαίου της Θάλασσας που είναι γνωστό με τον όρο Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (Σύμβαση του Montego Bay, Jamaica). Εκεί περιγράφονται όλες οι πτυχές και οι διαστάσεις των ζητημάτων που σχετίζονται με τη θάλασσα ως μιας σημαντικής συμβολής στη διατήρηση της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της προόδου για όλους τους λαούς της ανθρωπότητας  3.5 Με βάση αυτές τις δυο αξιακές αρχές που συνιστούν τρόπον τινά το Θεμελιώδες και Καταστατικό Δίκαιο, στην πορεία οικοδομείται το Παράγωγο Δίκαιο για διάφορα επιμέρους ζητήματα και για ειδικές περιπτώσεις 3.6 Η τεράστια οικονομική, αναπτυξιακή, ενεργειακή, περιβαλλοντική και κοινωνική σημασία της θάλασσας οδήγησε την ΕΕ στη δημιουργία μιας ad hoc Γενικής Διεύθυνσης όπως και της θέσης του Επιτρόπου. Στη σημερινή Ευρωπαϊκή Επιτροπή του Προέδρου Jean Claude Yuncker, Επίτροπος Περιβάλλοντος, Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας είναι ο Μαλτέζος Karmenu Vella. Κατά την προηγούμενη Προεδρία της περιόδου 2009-2014 υπό τον José Manuel Barroso, τη θέση της Επιτρόπου Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας κατείχε η Μαρία Δαμανάκη 3.7 Εξαιτίας της γεωπολιτικής σημασίας της θάλασσας, η Θαλάσσια Πολιτική και Στρατηγική της ΕΕ αποτελούν επίσης αντικείμενο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑΑ) συμπεριλαμβανομένης και της ΝΑΤΟ-ικής διάστασης του θέματος. Σήμερα η ΚΕΠΠΑΑ τελεί υπό την αρμοδιότητα της Αντιπροέδρου της Κομισιόν και Ύπατης Εκπροσώπου Ιταλίδας Federica  Mogherini (που διαδέχτηκε την Αγγλίδα  Catherine Ashton) 3.8 Εξαιτίας της πολυδιάστατης δραστηριότητας που επιτελείται  στη θάλασσα και των επιπτώσεων που επιφέρουν οι δραστηριότητες στο φυσικό πόρο (μεταφορές, λιμάνια, αλιεία, τουρισμός, περιβάλλον, έρευνα, ενέργεια, κ.λπ.) ή άλλων θεμάτων (λ.χ. μεταναστευτικό-προσφυγικό στο Αιγαίο), τα ζητήματα της Θαλάσσιας Πολιτικής αποτελούν πολλές φορές πεδίο της συνέργιας, της συνεργασίας και της  σύγκλισης πολλών αρμοδιοτήτων από τους τομείς ευθύνης των άλλων μελών του Κολλεγίου των Επιτρόπων 3.9 Κάτι ανάλογο με αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας, η οποία είναι μια «θαλάσσια και νησιωτική χώρα ύψιστης ναυτοσύνης και πρωταθλήτρια της Ναυτιλίας διεθνώς» (ακτογραμμή, νησιά, παράκτιες ζώνες, αλιεία, λιμενικές υποδομές, τουρισμός, περιβάλλον, κ.λπ.) όπου διάφορα επιμέρους ζητήματα συνιστούν συναρμοδιότητα πολλών Υπουργείων και άλλων Φορέων με κεντρικό παράγοντα το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιώτικης Πολιτική (συμπεριλαμβανομένης της αστυνόμευσης και της ασφάλειας που ασκείται από το Λιμενικό Σώμα) 3.10 Είναι αυτονόητο ότι ειδικά για την Ελλάδα, εξαιτίας της ατυχίας που έχει να γειτνιάζει με κακότροπους και ιδιοτελείς γείτονες, η θάλασσα διαδραματίζει ύψιστο γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό παράγοντα ο οποίος είναι άρρηκτα και διαλεκτικά συνυφασμένος με την εθνική κυριαρχία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, η Θαλάσσια Πολιτική είναι αντικείμενο που άπτεται και των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας ενώ απασχολεί σημαντικά τη Διπλωματία του Υπουργείου Εξωτερικών (όπως σήμερα, με την κρίση του μεταναστευτικού-προσφυγικού, και το Υπουργείο Εσωτερικών).

4. Ο ΠΡΩΤΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ ΤΗΣ ΕΓΑΟ: 4.1 Αφορά σε τρία μέτρα με σκοπό την Ολοκλήρωση της Θαλάσσιας Πολιτική, ήτοι: 4.1.1 Γνώσεις για τη θάλασσα: βελτίωση της πρόσβασης σε πληροφορίες (κάθε είδους) για τη θάλασσα 4.1.2 Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός: αποτελεσματική και βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων δραστηριοτήτων (με τη λογική που διέπει τη Στρατηγική της Βιώσιμης και Αειφόρου Ανάπτυξης) έτσι, ώστε να επιτυγχάνεται ο optimum συμβιβασμός μεταξύ πιθανώς αντικρουόμενων δράσεων 4.1.3  Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Επιτήρηση: παροχή στις αρχές μιας καλύτερης εικόνας για το τι συμβαίνει στη θάλασσα από κάθε συντρέχουσα άποψη (διαρκές monitoring και data base επί παντός του επιστητού).

5. Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ ΤΗΣ ΕΓΑΟ:  5.1  Αφορά στις Θαλάσσιες Λεκάνες όπου έχει αναπτυχθεί μια ad hoc Στρατηγική Βιώσιμης Ανάπτυξης η οποία συνδυάζει, σταθμίζει και ισορροπεί  πολλούς συντρέχοντες παράγοντες, όπως τοπικούς κλιματικούς, ωκεανογραφικούς, οικονομικούς, πολιτιστικούς, κοινωνικούς, κ.λπ. 5.2 Σημειώνεται ότι οι Θαλάσσιες Λεκάνες της ΕΕ, είναι οι ακόλουθες: α. Αδριατική Θάλασσα και Ιόνιο Πέλαγος β. Αρκτικός Ωκεανός γ. Ατλαντικός Ωκεανός δ. Βαλτική Θάλασσα ε. Εύξεινος Πόντος στ. Μεσόγειος Θάλασσα, και ζ. Βόρεια Θάλασσα 5.3 Υπενθυμίζεται ότι η Περιφέρεια Πελοποννήσου (ΠερΠελ) είναι ενεργός δρών παράγων στις Θαλάσσιες Λεκάνες της Μεσογείου και της Αδριατικής-Ιονίου διαμέσου των Προγραμμάτων Διαπεριφερειακής Συνεργασίας καθώς και  στο πλαίσιο της CPMR (=Conference of Peripheral Maritime Regions = Σύσκεψη των Παράκτιων Περιφερειών) στην οποία συμμετέχουν και Περιφέρειες κρατών τα οποία δεν είναι μέλη της ΕΕ.  Η ΠερΠελ επίσης συμμετέχει στην κατάρτιση της Στρατηγικής της Μακρο-περιφέρειας Αδριατικής Ιονίου (βλ. άρθρο μας, 12/2/2014).

6. Ο ΤΡΙΤΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ ΤΗΣ ΕΓΑΟ: 6.1 Από πρακτικής απόψεως είναι ο πιο ενδιαφέρον πυλώνας αφού στοχεύει σε συγκεκριμένες πράξεις και δραστηριότητες στα πεδία: 6.1.1 ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ 6.1.2 ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 6.1.3 ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 6.1.4 ΩΚΕΑΝΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 6.1.5 ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟΓΕΙΟΥ ΒΥΘΟΥ 6.2 Χωρίς να αποκλείονται οι βασικές δραστηριότητες, όπως Αλιεία, Ναυπηγεία, Λιμενικές Υποδομές, Ακτοπλοΐα, Συνδυασμένες Μεταφορές, κ.λπ.

7. ΜΕΡΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ: 7.1 Η προαναφερθείσα γενικευμένη θεματολογία (που μπορεί να καθετοποιηθεί σε πολλές επιμέρους δραστηριότητες) είναι πεδίο δόξης λαμπρό για την ΠερΠελ αφού περιλαμβάνεται στον Ολοκληρωμένο Στρατηγικό Σχεδιασμό και στον Επιχειρησιακό Προγραμματισμό που συνοδεύονται από ειδικές θεματικές, κλαδικές και τομεακές (κατά περίπτωση)  πράξεις οι οποίες: 7.1.1 Συγχρηματοδοτούνται από το ΠΕΠ ή αναλαμβάνονται προς διεκπεραίωση από τα Τομεακά ΕΠ ή χρηματοδοτούνται από τον Π/Υ της ΠερπΕΛ ή διαμέσου των Ανταγωνιστικών Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων ή μεσω των Προγραμμάτων ΕΟΧ/ΕΖΕΣ ή στο πλαίσιο της Στρατηγικής Ανάπτυξης των Παρακτίων Ζωνών, κ.λπ. 7.1.2 Εντάσσονται στη Στρατηγική της Μακρο-περιφέρειας Αδριατικής-Ιονίου όπως και σε Μεσογειακά Διαπεριφερειακά Προγράμματα 7.1.3 Πολλά θέματα, όπου συνδυάζεται ένας παραδοσιακός τομέας δραστηριότητας με την έρευνα και την καινοτομία, εντάσσονται στη Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης 2014-2020 της ΠερΠελ με τη συνέργια ή όχι (εξαρτάται από την περίπτωση) του Προγράμματος Horizon 2020 7.1.4 Αποτελούν μέρος του Περιφερειακού Σχεδιασμού για την αξιοποίηση των χρηματοπιστωτικών μηχανισμών με ΣΔΙΤ του European Fund for Strategic Investment (=Ευρωπαϊκό Ταμείο για Στρατηγικές Επενδύσεις)  του Προέδρου της Κομισιόν Jean Claude Juncker 7.1.5 Αποτελούν αντικείμενο γνωμοδότησης ή έγκρισης από το Περιφερειακό Συμβούλιο λ.χ. επενδυτικά σχέδια ή αξιολογήσεις Σχεδίων Νόμου της Κεντρικής Κυβέρνησης (χωροταξικά, ιχθυοκαλλιέργειες, ΤΑΙΠΕΔ, Επιχειρησιακά Προγράμματα, κ.λπ.) 7.1.6 Πολλά θέματα προβλέπεται να ενταχθούν προς χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων διαμέσου του Περιφερειακού Ταμείου Επιχειρηματικότητας της ΠερΠελ (αν εγκριθεί η σύσταση από την Κεντρική Κυβέρνηση) με τη εφαρμογή των ανακυκλούμενων πιστώσεων και με τη μέθοδο ΣΔΙΤ 7.1.7 Πολλά θέματα που είναι υψηλής επιστημοσύνης εντάσσονται στο πεδίο δράσης του Περιφερειακού Συμβουλίου Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας (με Πρόεδρο τον Περιφερειάρχη) στο οποίο υπάρχει μια μεγάλη γκάμα προοπτικών που τελούν υπό αξιολόγηση και επεξεργασία, όπως: Ενέργεια από Κύματα και Θαλάσσια (πλωτά) Αιολικά Πάρκα, εφαρμογές Νανοτεχνολογίας, Καταδυτικός Τουρισμός, Ανάδειξη Βυθισμένων Αρχαίων Οικισμών, Ινστιτούτο για τη Θάλασσα και τη Βιοτεχνολογία, Συστήματα Παρακολούθησης και Επιτήρησης της Ασφάλειας στη Θάλασσα, Αξιοποίηση του Υποθαλάσσιου Χώρου, κ.λπ. χωρίς να αποκλείονται προτάσεις Ακτοπλοϊκών Μεταφορών/Συγκοινωνίας, Υδατοδρομίων, Αλιείας, Ναυπηγείων, κ.ο.κ. τα οποία τελούν υπό αξιολόγηση και ιεράρχηση ανάλογα με τη σκοπιμότητα-εφικτότητα και τη δυνατότητα εξεύρεσης πόρων.

8. ΕΠΙΜΥΘΙΟΝ: 1.  Vires acquirit eundo (αποκτάς δύναμη προχωρώντας, Βιργίλιος) 2. Δεν υπάρχει τίποτε αδύνατο γι’ αυτόν που θα προσπαθήσει (Μέγας Αλέξανδρος) 3. Τοις τολμώσιν η τύχη ξύμφορος (Θουκυδίδης).

Κωνσταντίνος Γαλιώτος

Πολ.Μηχ. Ε.Μ.Π., M.Sc. Περιφερειακή Πολιτική U.K.