Με αφορμή την 29/08/1949, ημέρα λήξης του Εμφυλίου

Ο χρόνος και ο Τόπος: Τον Δεκέμβριο του 1948 μεγάλες δυνάμεις του Εθνικού Στρατού (ΕΣ),  εισήλθαν στην Πελοπόννησο και πλέον η μοίρα του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου (ΔΣΠ) ήταν προδιαγεγραμμένη. Δηλ. η πλήρης και ανελέητη εξόντωση όπως και πράγματι έγινε μέσα στους επόμενους 2-3 μήνες, αφού ήταν αδύνατη η διαφυγή από την Πελοπόννησο. ΄Ωστε είναι αντιπροσωπευτικός ο τίτλος που δόθηκε, ακολούθως στη Μεραρχία του ΔΣΠ:  ΝΕΚΡΗ ΜΕΡΑΡΧΙΑ.

Μυθιστορηματική Διήγηση Αντάρτη

Η Πελοπόννησος ένα μεγάλο νησί ήταν πάντα ουσιαστικά. Μάλιστα από τη διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου, έγινε και τυπικά νησί. Πού να πάει και από πού να φύγει κανείς, αν τα πράγματα δυσκόλευαν. Θα έμενε εκεί, αποκλεισμένος από παντού,  να περιμένει το θάνατο, τη σύλληψη, την παράδοση, τον εξευτελισμό. ΄Ημασταν, λοιπόν, απ΄ την αρχή σαν τα πρόβατα που τα πάνε για σφαγή. Ακόμα κι αν πετύχαινε ο ΔΣ το σχέδιό του, να καταλάβει πόλεις στη δυτική Μακεδονία και να ορίσει κάποια απ΄ αυτές  ως έδρα της προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης, εμείς στην Πελοπόννησο δεν θα είχαμε καμιά τύχη. Ο ρόλος μας ήταν, λοιπόν, μόνο να απασχολούμε όσο το δυνατόν περισσότερες κυβερνητικές στρατιωτικές δυνάμεις για να επιτευχθεί ο στόχος στη βόρεια Ελλάδα. Τώρα τα λέω αυτά, έπειτα τα κατάλαβα. Τότε σ΄ ένα κλίμα ενθουσιασμού, εξαλλοσύνης καλύτερα, πού καιρός για τέτοιες σκέψεις. Νομίζαμε ότι θα νικήσουμε παντού, οπουδήποτε, θα δημιουργούσαμε την ελεύθερη σοσιαλιστική Ελλάδα. Κι όμως, ύστερα, μετά από πολλά χρόνια, το είδα κι αυτό γραμμένο. Είχε ομολογηθεί με ξεκάθαρο τρόπο και σε γραπτά του ΚΚΕ, στο περίφημο σχέδιο ΛΙΜΝΕΣ για το οποίο είχαμε ακούσει τόσα και τόσα. ΄Ηταν το μεγάλο σχέδιο για την ευόδωση του αγώνα μας. Μετά από χρόνια το διάβασα ολόκληρο δημοσιευμένο το επίμαχο σημείο: «Βασικός σκοπός: Σταθερή κυριαρχία του ΔΣΕ στο δρόμο Καλαμπάκα – Μέτσοβο – Γιάννενα με σκοπό την αποκατάσταση εδαφικής ενότητας μεταξύ Μακεδονίας, Ηπείρου και Θεσσαλίας. Αυτό θα επιτρέψει να μεταφέρουμε στο νότο σοβαρές ενισχύσεις σε υλικά για να πετύχουμε την ανάπτυξη των δυνάμεων του ΔΣΕ στις περιοχές Θεσσαλίας, Ρούμελης και Πελοποννήσου και των σοβαρών επιχειρήσεών τους και έτσι να εξασφαλίσουμε τη μέγιστη δυνατή διασπορά των δυνάμεων του εχθρού και, κατά συνέπεια, να ανακουφίσουμε τις περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας».

Ο ρόλος μας ήταν, επομένως, να ανακουφίσουμε τις περιοχές της κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας. Και τις ανακουφίσαμε!! Σιγά- σιγά μέσα σε απίστευτα αντίξοες συνθήκες, με ηρωικές πράξεις πρωτοφανείς και αυταπάρνηση μοναδική, φτάσαμε να έχουμε κοντά 3.000 αντάρτες το 1948. Τραγικό και αστείο συνάμα, είχαμε αντάρτες, αλλά δεν είχαμε όπλα και σφαίρες για όλους αυτούς. Μία και μόνο φορά έγινε δυνατή η μεταφορά πολεμικού υλικού προς τον Μωριά με καΐκι, υλικό που δεν αρκούσε παρά για ελάχιστους μήνες. ΄Ο,τι αποσπούσαμε από τον «εχθρό», αυτό μας κράτησε – όσο μας κράτησε. Δεν είχαμε όπλα, δεν είχαμε σφαίρες και πυρομαχικά, δεν είχαμε αρβύλες – ούτε καν παπούτσια, δεν είχαμε ρούχα.

Τότε όμως πιστεύαμε ότι αν είχαμε πυρομαχικά θα αντέχαμε. Οσα πυρομαχικά και γενικά οπλισμό και να μαζεύαμε στις επιχειρήσεις, δεν αρκούσαν. Το πρόβλημα θα έλυνε το Γενικό Αρχηγείο με την αποστολή πολεμικού υλικού. Είχαμε εναποθέσει όλες τις ελπίδες μας σ΄ αυτό, μάλιστα πιστεύαμε ότι θα αποκρούαμε με επιτυχία τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που έρχονταν, αν έφτανε στα χέρια μας ο εξοπλισμός που μας είχαν υποσχεθεί.

Στις 29 Αυγούστου 1948 απέπλευσε από την Αλβανία ένα μεγάλο καΐκι γεμάτο με 90 τόνους πολεμικό υλικό. Οπλοπολυβόλα, πολυβόλα, νάρκες, χειροβομβίδες, μπαζούκας, σφαίρες. Από λάθος τού πληρώματος, αφού έκανε έναν ολόκληρο γύρο, φτάνοντας μέχρι και την Κρήτη, έφτασε πλησίον του σημείου που είχε κανονιστεί, με καθυστέρηση δύο ημερών. Το σημείο ήταν τα Κάψαλα στην ανατολική Πελοπόννησο, ανάμεσα Λεωνιδίου και Γέρακα. Ο ταγματάρχης Λεωνίδας (Κωνστανταράκος) ήταν επικεφαλής μιας ομάδας 17 ανταρτών που είχαν φτάσει στο ορισμένο σημείο για την παραλαβή. Περιμέναμε με αγωνία, έπρεπε να έχει φανεί πριν δύο μέρες. Στέλναμε ομάδες και τριγύρω, μήπως από κάποιο λάθος είχε προσεγγίσει σε κάποιο κοντινό σημείο. Ξαφνικά είδαμε ένα καΐκι, ούτε γνωρίζαμε το μέγεθός του, το χρώμα του, τίποτα. Όταν έφτασε στα Κάψαλα περιμέναμε να δούμε το ορισμένο σήμα. Τίποτα. Δραματικές ώρες. Κι αν είναι αυτό; Κι αν είναι του κυβερνητικού στρατού και επίτηδες περιφέρεται  για να μας αποκαλύψουνε. Καταλήξαμε να ακολουθήσουμε τις οδηγίες και το τυπικό και να μην πάρουμε καμιά πρωτοβουλία. Να μην δείξουμε τη θέση μας. Το καΐκι έπρεπε να ανάψει τα καθορισμένα σήματα αναγνώρισης και εμείς να απαντούσαμε. Δεν άναψε κάτι, δεν έδωσε κανένα σήμα. Νιώσαμε ότι μας κυνηγάνε Θεοί και Δαίμονες. Τελικώς κατέληξε στον όρμο του Φωκιανού, δεν ήταν μεγάλη η απόσταση από τα Κάψαλα που περιμέναμε εμείς το πρωί της 6ης Σεπτεμβρίου 1948. Εκεί κόλλησε σε άμμο. Το πλήρωμα βγήκε έξω και άρχισε να ψάχνει μήπως βρει αντάρτες. Ξαφνικά ένα πλοίο του πολεμικού ναυτικού ο ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ με πλωτάρχη τον Σπυρομήλιο, άρχισε να πλησιάζει τη στεριά. Εντόπισε το καΐκι και θέλησε να προβεί σε έλεγχο. Από τη στεριά που είχαν βγει τρεις του πληρώματος, άρχισαν να βάζουν με οπλοπολυβόλο   κατά του ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ, που αμέσως ανταπέδωσε τα πυρά. Το πλήρωμα του καϊκιού που είχε βγει στη στεριά, μια έβαζε κατά του σκάφους του πολεμικού ναυτικού και μια στο καΐκι, να μην πέσουν τα εφόδια στον εχθρό. Φάνηκαν σε λίγο και δυο αεροπλάνα  που βομβάρδιζαν κι αυτά το καΐκι. Θες από τα πυρά του ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ, θες από τα πυρά των αεροπλάνων μια τεράστια έκρηξη σημειώθηκε.  Συντρίμμια το καΐκι, συντρίμμια και οι ελπίδες μας.  

Νίκος Δελφάκης, δικηγόρος, πρώην Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Τρίπολης

Τρίπολη 29-08-2022