Όπως πανελλαδικά έτσι και στην περιοχή μας το πρόβλημα των Τσιγγάνων παραμένει ως έχει και αυτό όχι γιατί δεν μπορεί να βρεθεί ένας χώρος
εγκατάστασης, αλλά γιατί κάποιοι νομίζουν ότι με τον τρόπο αυτό θα υποχρεώνουν τους Τσιγγάνους να είναι πάντα θύματα μιας κατάστασης. Αυτό γίνεται τόσο από αυτούς που χειρίζονται τα θέματα
(πολιτικά πρόσωπα), όσο και από κάποιους, μέσα από τις οικογένειες των Τσιγγάνων, που για τους δικούς τους ευνόητους λόγους θέλουν να τους
έχουν πάντα υπό την κηδεμονία τους.

Έτσι σήμερα γινόμαστε μάρτυρες διακηρύξεων συμπάθειας και άλλων φιλοφρονήσεων, με σύσταση επιτροπών και πολλές συσκέψεις για εξεύρεση λύσης.

Κατ’ αρχήν θέλω να τονίσω ότι όλα αυτά, όπως συσκέψεις, αγωνία, συμπάθεια, ξεχνιούνται ή κάτω από το βάρος του πολιτικού κόστους ή από σκοπιμότητες άλλων συμφερόντων, πράγμα που είναι τελείως έξω από τη λογική των ανθρώπων, που πραγματικά προωθούν λύσεις.

Δεν πιστεύω ότι το πρόβλημα αυτό λύνεται εύκολα. Χρειάζονται πολλές και έμπρακτες προσπάθειες σε όλα τα επίπεδα οικονομικό, κοινωνικό κ.ά., διότι οι Τσιγγάνοι είναι επιφυλακτικοί, όσον αφορά τις σχέσεις με τους «μπαλαμούς». Οι διαφορετικοί κώδικες επικοινωνίας και το διαφορετικό κανονιστικό σύστημα αξιών γίνονται αιτία πρόκλησης
παρεξηγήσεων.

Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα δεν είναι φιλική γι’ αυτούς, δεν μπορούν να χειριστούν το λόγο, αφού τα ελληνικά είναι μια δεύτερη γλώσσα και πάντα
κινδυνεύουν να βρεθούν εν αδίκω σε περιπτώσεις αντιπαραθέσεων και διαπληκτισμών. Γι’ αυτό απομακρύνονται, όσο μπορούν, από ένα περιβάλλον με το οποίο δεν μπορούν να ταυτιστούν και να συνάψουν δεσμούς και κλείνονται στο δικό τους μικρόκοσμο, όπου μπορούν να αναπτύσσουν συμβιωτικές σχέσεις αλληλεξάρτησης και στον οποίο
παρέχεται ακόμα μια ψευδαίσθηση ασφάλειας, η οποία στην ουσία δεν υπάρχει.

Η ταυτότητα των Τσιγγάνων ισχυροποιείται από τη στάση των μη Τσιγγάνων απέναντί τους. Η συνώθησή τους σ’ ένα γκέτο και η μη αποδοχή τους τους ωθούν να συσπειρώνονται, να ζουν μαζί αποκομμένοι από τους «άλλους», στο περιθώριο της ευρύτερης κοινωνίας. Η περιθωριοποίηση εί-
ναι μια κατάσταση σχετικά νέα για τους Τσιγγάνους, μια ασυνέχεια που απαιτεί νέες πρακτικές διαπραγμάτευσης των σχέσεων με τους «άλλους».

Την πραγματικότητα αυτή την αντιμετωπίζουν απ’ τη στιγμή που αναγκάστηκαν ή αποφάσισαν από το σύγχρονο τρόπο ζωής σε μόνιμη εγκατάσταση. Δηλαδή, ενώ γεννήθηκαν και έζησαν μια άλλη κατάσταση, που πολλές γενιές γνώρισαν πριν από τους ίδιους, τώρα βλέπουν τα πάντα να αλλάζουν. Βέβαια όταν ζούσαν ως νομάδες το πρόβλημα της απόρριψής τους υπήρχε, αλλά τότε δεν προσπαθούσαν να γίνουν αποδεκτοί από την
ευρύτερη κοινωνία, απλώς μετακινούνταν, δεν είχαν δική τους γη, που έχει ως συνέπεια τη μόνιμη εγκατάσταση, δεν αντιμετώπιζαν το φόβο και την
αντιπαλότητα που δημιουργεί το «διαφορετικό». Έτσι επιζητούν μια σχετική ασφάλεια μέσα στους δικούς τους. Με λίγα λόγια, στο βαθμό που δεν πετυχαίνουν την ενσωμάτωση και την αποδοχή, αναδιπλώνονται, ξαναγυρίζουν στην ομάδα τους, ισχυροποιούν την πολιτισμική τους ταυτότητα με το στίγμα του «διαφορετικού» και αρνούνται τη δι-
απραγμάτευση με τους «άλλους».

Εν πάση περιπτώσει θεωρούμε ότι πρέπει, πέρα από πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες, η Τοπική Αυτοδιοίκηση να πάρει πρωτοβουλίες για την άμεση αντιμετώπιση του θέματος.

Οι θέσεις μας είναι:

ΟΧΙ στην γκετοποίηση
ΝΑΙ στην προοπτική ένταξης των Τσιγγάνων στον κοινωνικό ιστό

Από μια έρευνα, που έγινε το Δεκέμβρη του 2011 από τον υπογράφοντα στις περιοχές τους, προκύπτει ότι βρίσκονται μόνιμα στο Δήμο μας και απασχολούνται σε διάφορες εργασίες (αγροτικές, μικροεμπόριο και άλλες) 300 περίπου άτομα εκ των οποίων το 70% είναι παιδιά. Αρκετοί από αυτούς έχουν και ιδιοκτησίες, π.χ. οικόπεδα, σπίτια, αυτοκίνητα κ.ά.

Η πρόθεση ενός σημαντικού τμήματος των Τσιγγάνων είναι να βρεθεί μια λύση μόνιμης εγκατάστασης, με δεδομένο ότι ζουν και εργάζονται εδώ
πολλά χρόνια και επιπλέον είναι δημότες της περιοχής μας. Ένα άλλο πρόβλημα με τους Τσιγγάνους είναι οι εποχιακοί, των οποίων τόσο ο αριθμός όσο και ο τόπος παραμονής τους είναι απροσδιόριστοι και
εξαρτάται από τις εποχιακές εργασίες (πατάτες, μήλα κ.ά.). Σύμφωνα με εκτιμήσεις που έχουν γίνει υπολογίζονται σε 150-200 άτομα σε ημέρες αιχμής, όπως Ιούλιο, Αύγουστο.

Βέβαια τα ερωτηματολόγια, οι στατιστικές, οι μετρήσεις δεν αρκούν για να αποδώσουν ολόκληρη την αλήθεια φαινομένων, όπως ο τρόπος ζωής και
ο κόσμος εν γένει των Τσιγγάνων. Πιο κοντά στην απόδοση της αλήθειας βρίσκονται όσοι χρησιμοποιούν τα παραπάνω μέσα με την πεποίθηση ότι
δεν είναι παρά μόνο εργαλεία για να καταπιαστούν με το έργο, μπορούν να καλύπτουν, να συμπληρώνουν με την ίδια τους την ψυχή τα κενά που αναπόφευκτα αφήνουν οι ψυχρές «αντικειμενικές» μέθοδοι. Δεν αρκεί να δεις τους Τσιγγάνους να κλαίνε, να γελάνε, να αγανακτούν ή να διηγούνται
διάφορες ιστορίες κ.τ.λ. και να τα «καταγράφεις». Πρέπει να έχεις ταυτιστεί μαζί τους ώστε μιλώντας π.χ. για την ένταξή τους να εντάσσεσαι συγχρόνως
και εσύ σ’ αυτούς.

Μια τέτοια προσέγγιση, που είναι συνδυασμός γνώσης και ευαισθησίας, παρατήρησης και αγάπης, επιστήμης και υποκειμενικής ταύτισης, μπορεί να μας οδηγήσει και στις σωστές προτάσεις.

Το έργο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο σύνολό της και της πολιτείας δεν είναι μόνο να βρεθούν δύο ή τρεις χώροι, όπου θα μεταφερθούν οι Τσιγγάνοι. Είναι πρωτίστως προσέγγιση του προβλήματος μέσα από ανθρώπους που μελετούν τα προβλήματα των Τσιγγάνων είτε ως δημοσιογράφοι αλλά κυρίως ως επιστήμονες κοινωνιολόγοι, ιστορικοί, εθνικολόγοι, κοινωνικοί ανθρωπολόγοι, λαογράφοι κ.ά. Έπειτα αρχίζει το έργο των αιρετών και της πολιτείας για τη βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και οριστική οργάνωση εγκατάστασης.

Χρησιμοποιώντας τα σχέδια δράσης της πολιτείας όπως νέες οικιστικές μονάδες, στεγαστικά δάνεια, επιδοτήσεις ενοικίου αλλά και τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την ποιότητα ζωής των Τσιγγάνων, με τη σταδιακή κοινωνική και οικονομική ένταξη και την άρση του κοινωνικού τους αποκλεισμού.