«Τι όμορφο και μεγάλο δάσος!» Η τρίχρονη ανιψιά μου επαναλάμβανε τη φράση δίπλα μου στο αυτοκίνητο σε κάθε στροφή του δρόμου, καθώς μπροστά μας ορθώνονταν σκιερές συστοιχίες όμορφων ψιλόλιγνων πεύκων, που έδιναν την αίσθηση ότι αν περπατήσεις στα σπλάχνα τους θα γίνεις κι εσύ ένα με το δάσος.

Το δάσος της Σκιρίτιδας, το πρώτο τεχνητό δάσος στην Ελλάδα, είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Βρίσκεται στη Νότια Αρκαδία και απλώνεται σε 50.000 στρέμματα. Στα βόρεια έχει το Μαίναλο, στα ανατολικά τον Πάρνωνα και στα νότια τη δίοδο ανάμεσα σε Πάρνωνα και Ταΰγετο. Μέσα στον δρυμό αναβλύζει ο ποταμός Ευρώτας, ενώ το δάσος το διατρέχει ένα μονοπάτι 14 χιλιομέτρων.

Η Βλαχοκερασιά, οι Κολλίνες, οι Καλτεζές και η Κερασιά ζουν και αναπνέουν σε αυτόν τον πανέμορφο και αρχαίο τόπο. Οι αρχαίοι Σκιρίτες ήταν άξιοι επίλεκτοι πολεμιστές και έως την Επανάσταση ο τόπος ήταν κατάφυτος με δρύες. Η Επανάσταση του 1821, όμως, άφησε πίσω της τον τόπο ερημωμένο, καμμένο, κατεστραμμένο. Αλλά όχι άγονο.

Οι κάτοικοι των χωριών, στα μέσα του 20ού αιώνα, άρχισαν αναδάσωση, με τη συμμετοχή όλων, μικρών και μεγάλων. Ώσπου ένας καθόλου τυχαίος άνθρωπος, αντικρίζοντας το γυμνό μέρος, αποφάσισε να το αναστήσει.

Πρόκειται για τον Τάσο Στεφάνου. Ένας από τους πρώτους Έλληνες δασολόγους, όπως αποτυπώνεται και στην επιγραφή στο μνημείο που του έχει αφιερωθεί, εκεί όπου έως το 2013 στεκόταν ο ανδριάντας του, πήρε την απόφαση να ξαναγίνει ο παλιός δρυμός στα 1913, τον Αύγουστο, όταν, περαστικός από εκεί, αντίκρισε τον «άγονο και ξεγδαρμένο τόπο». Ο Στεφάνου κοιμήθηκε εκείνο το βράδυ στη Μονή Καλτεζών και εκεί αποφάσισε να αναστήσει τον δρυμό της Σκιρίτιδας, βάζοντας όλο του το μεράκι, τη φροντίδα και τις γνώσεις του στην υπηρεσία αυτού του σκοπού.

Όπως μας πληροφορεί ο διαδικτυακός τόπος του χωριού Κολλίνες, ο Στεφάνου ήταν γόνος πολυμελούς αγροτικής οικογένειας. Γεννήθηκε το 1893 στην Κερασιά (Αρβανιτοκερασιά) Αρκαδίας και πέθανε στην Αθήνα το 1984. Το 1912 έφυγε για να σπουδάσει Δασολογία στη Γερμανία (Δασολογική Ακαδημία του Tharandt στη Σαξονία) και εν συνεχεία στην Αυστρία (Δασολογική Σχολή του Bruck a.d. Muhr). Στη συνέχεια, επέστρεψε στην Ελλάδα το 1916 και, όντας από τους πρώτους Έλληνες δασολόγους, υπηρέτησε ως πρώτος δασολόγος-δασάρχης στη Θεσσαλία με αρμοδιότητα τους δασικούς όγκους Πίνδου, Ολύμπου, Όσσας και Πιερίων και διευθυντής της νεοσύστατης Δασικής Σχολής Αγιάς, έως την επιστράτευσή του το 1921.

Μετά την αποστράτευσή του (1922), υπηρέτησε ως Επιθεωρητής Δασών Πελοποννήσου και Διευθυντής της Γενικής Διοίκησης Θράκης και Ανατ. Μακεδονίας. Στη δεκαετία του '30 οργάνωσε και διηύθυνε τη νεοσύστατη Υπηρεσία Αναδασώσεων του υπουργείου Γεωργίας, αναλαμβάνοντας στη συνέχεια υπηρεσία στα Παραγωγικά Έργα Μακεδονίας (1937-1940). Το 1950 πολιτεύτηκε χωρίς επιτυχία με το κόμμα του Γ. Παπανδρέου (ΔΣΚ) στο νομό Ροδόπης. Τον ίδιο χρόνο ανέλαβε Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Γεωργίας. Το 1951-52 εξελέγη βουλευτής Ροδόπης-Ξάνθης με την ΕΠΕΚ (κόμμα Ν. Πλαστήρα). Το 1959 ίδρυσε την Ομοσπονδία Δασοπόνων Ελλάδας και το περιοδικό «Δασικά Χρονικά». Διατέλεσε επί εικοσαετία μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Παναρκαδικής Ομοσπονδίας Ελλάδος. Έως τον θάνατό του δημοσίευσε περισσότερες από 300 μελέτες φιλοδασικού, γεωργικού, θηρευτικού, οικονομικού και πολιτικού περιεχομένου και αρκετά βιβλία, μεταξύ των οποίων τα «Ελληνικά δάση και αρκαδικοί δρυμοί» (1924), «Η ιστορία της Αρβανιτοκερασιάς Αρκαδίας» (1965, Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών), «Η λαογραφία της Αρβανιτοκερασιάς Αρκαδίας» (1966, επίσης Βραβείο Ακαδημίας), «Ο Γέρος του Μωριά» (1970), «Ο Πλάτανος, το εθνικό μας δένδρο» (1973), «Το δάσος που λαχτάριζες» (1974, Βραβείο Ακαδημίας), «Et in Arcadia ego, ο πρώτος ελληνικός Τεχνητός Δρυμός στην αρκαδική Σκιρίτιδα» (1977), «Ιστορία της Πάρνηθας» (1983, Βραβείο Ακαδημίας).

Το δάσος αποτελείται από μαύρη πεύκη και καστανιές. Ωστόσο, επιβιώνουν και αρκετές δρύες από το παλαιό δάσος, ενώ υπάρχουν και πλατάνια. Καθώς προχωρούσαμε στον δρόμο, συναντήσαμε τον τόπο όπου κάποτε έστεκε ο ανδριάντας του Στεφάνου, ο οποίος αφαιρέθηκε -ποιος ξέρει από ποιους και για ποιον σκοπό- το 2013. Ωστόσο, στη βάση όπου κάποτε έστεκε ο ανδριάντας αυτού του αξιόλογου και ευαίσθητου επιστήμονα, υπάρχει μια επιγραφή, λόγια του ιδίου, όπου σε λίγες γραμμές παραθέτει τη δική του αλήθεια για τη ζωή:

«Από εδώ πέρασα τον Αύγουστο του 1913. Ο τόπος γύρω ήταν γυμνός, άγονος, ξεγδαρμένος. Στο Μοναστήρι της Καλτεζιάς που κοιμήθηκα, πήρα την απόφαση να ξαναγίνει ο παληός δρυμός. Ήμουνα τότε 20 χρονών. Επί 50 χρόνια εβασάνιζε τη σκέψη μου η απόφαση αυτή. Τώρα το δάσος έγινε φανταχτερά σπουδαίο. Πολύ πάλεψα για αυτό. Μέσα σ’ αυτό, έχυσα όλη μου την ψυχή. Ευχαριστήθηκα… Όμως εγώ γέρασα. Εδώ ο δρυμός της Αρκαδικής Σκιρίτιδας.»

Τα παραπάνω λόγια, σε βάζουν σε σκέψεις. Ένας επιστήμονας έβαλε σκοπό της ζωής του να αποκαταστήσει ένα δάσος και καθοδηγώντας τους κατοίκους των γύρω χωριών με τις γνώσεις του και το πείσμα του, τα κατάφερε. Ένας άνθρωπος επί 50 χρόνια ετοίμαζε μια σπουδαία κληρονομιά για τις επόμενες γενιές. Και δεν μπορείς παρά να αναρωτηθείς τι θα αφήσεις εσύ πίσω φεύγοντας από τον μάταιο τούτο κόσμο. Και κυρίως: θα αφήσεις κάτι πίσω σου για το κοινό καλό;

Στην εποχή που ζούμε, όλοι παλεύουμε για τα καθημερινά, μη βλέποντας πιο μακριά απ’ όσο μας επιτρέπουν τα Eurogroup και η παροχή ρευστότητας. Ο Τάσος Στεφάνου με το παράδειγμά του, εκτός από ένα δάσος, άφησε και μια παρακαταθήκη ακόμα πιο σημαντική, για όλους εμάς που παλεύουμε να τη βγάλουμε «καθαρή», έχοντας εν πολλοίς χάσει την αίσθηση μιας μεγάλης ιδέας ή ενός μεγάλου ονείρου: την αφιέρωση σε έναν σκοπό για το κοινό καλό, για τη ζωή, το να βλέπει κανείς πέρα από τον εαυτό του, πέρα από τις δυσκολίες, πέρα από το μέγεθος της προσπάθειας. Και να τα καταφέρνει.

Γαλανιάδη Εύα