Την προσοχή μου τράβηξαν δημοσιεύματα στα οποία αναφέρεται ότι, βάσει των στοιχείων που δίνει στη δημοσιότητα η Μεγάλη Στοά των Αθηνών, πλήθος αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης, όπως και πολλά σημαίνοντα πρόσωπα από αρχιερείς έως πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες, ήταν τέκτονες, ανάμεσά τους και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Μάλιστα, εδώ στην Τρίπολη για περίπου έναν αιώνα λειτουργούσε ή λειτουργεί, στην πόλη ή σε γειτονική, στοά που φέρει το όνομά του.

(Τελικώς, είπε πρόκειται για γήπεδο είτε για το έμβλημα του Δήμου είτε για τεκτονική στοά, το όνομα του Γέρου του Μοριά είναι πρώτο σε προτίμηση.)

Από την άλλη πλευρά, όπως και στην πλειονότητα αυτών των περιπτώσεων, έτσι και στην περίπτωση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη μόνο εικασίες είναι δυνατόν να διατυπωθούν. Μια άλλη παρόμοια περίπτωση που προβληματίζει όλους όσοι ασχολούνται με την επιβεβαίωση ή την διάψευση των παραπάνω αποτελεί εκείνη του Ιωάννη Καποδίστρια. Ωστόσο, στην περίπτωση του δεύτερου, υπάρχει ένα ισχυρό επιχείρημα εναντίον της άποψης ότι ήταν τέκτων: παρά το γεγονός ότι οι τέκτονες τον εμφανίζουν ως αδελφό, ο Κυβερνήτης στης 8 Ιουνίου του 1828 απέστειλε εγκύκλιο με την οποία ξεκαθαρίζει ότι δεν είναι δυνατόν ένας αξιωματούχος ή υπάλληλος του νεοσύστατου κράτους να ανήκει σε οποιαδήποτε μυστική αδελφότητα όταν έχει δώσει όρκο να υπηρετεί το κράτος, διότι ο όρκος σε μυστική εταιρία και ο όρκος στην πατρίδα είναι ασυμβίβαστοι.

Όρκο τον οποίον είχε λάβει και ο ίδιος.

Μάλιστα, στις 22 Αυγούστου 1831, ο Καποδίστριας απέστειλε νέα εγκύκλιο που περιελάμβανε έναν τύπο όρκου, τον οποίον θα υπέγραφαν όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι, ότι δεν ανήκουν σε κάποια μυστική εταιρία. Ο κυβερνήτης δολοφονήθηκε λίγες εβδομάδες αργότερα, και όσοι ασχολούνται συστηματικά με τον μυστικισμό θεωρούν ότι αυτή η προσπάθεια του Καποδίστρια να εξαφανίσει τις μυστικές στοές ήταν η αιτία της δολοφονίας του (Β.Α. Λαμπρόπουλος, «Στα άδυτα της ελληνικής Μασονίας», εκδ. Βασδέκης, 1988).

Από την άλλη, προσωπικά θεωρώ ότι ο Καποδίστριας προσπαθούσε να οργανώσει κράτος ευνομούμενο και δίκαιο, με καθορισμένες υποχρεώσεις και δικαιώματα, όταν ακόμα η Ελλάδα, και για πολύ καιρό ύστερα από αυτόν, ήταν ένα ξέφραγο αμπέλι, έρμαιο των εσωτερικών αντικρουόμενων συμφερόντων. Εκείνοι που με σθένος υποστηρίζουν την άποψη ότι ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε επειδή προσπάθησε να απαγορεύσει τις μυστικές εταιρίες ξεχνούν ότι ο ίδιος είχε τρεις φορές ζητήσει μια απογραφή των ελληνικών γαιών ώστε να φορολογούνται οι πολίτες δίκαια, τη δημιουργία ενός κτηματολογίου, δηλαδή, γεγονός που συνάντησε σθεναρές αντιστάσεις, όπως και κάθε απόπειρά του να μας κάνει «Ελβετία» και τούτο το λέω και το εννοώ, καθώς ο Καποδίστριας είναι ουσιαστικά ο ιδρυτής του ελβετικού κράτους όπως το γνωρίζουμε σήμερα...

(Παρεμπιπτόντως, από τότε που ζήτησε ο Καποδίστριας τη σύσταση Εθνικού Κτηματολογίου έχουν περάσει κάπου 200 χρόνια και το έργο υλοποιείται μόλις την τελευταία δεκαετία. Αυτό, για να καταλαβαίνουμε με τι ρυθμούς κινείται το σύγχρονο ελληνικό κράτος.)

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ

Η πιθανότερη και πλέον ρεαλιστική θεωρία είναι ότι ο ελευθεροτεκτονισμός ως αδελφότητα αντιπροσωπεύει την εξέλιξη των επαγγελματικών στοών (Operative Lodges) των αρχι-«τεκτόνων» του μεσαίωνα. Σύμφωνα με ημερολόγια μεσαιωνικών κτισμάτων Σκώτων λιθοξόων (stonemasons), ήδη από τα τέλη του 14ου αιώνα οι αρχιμάστοροι χτίστες αυτοί μαζεύονταν σε καλύβες, που ως χώροι συγκέντρωσης αποτελούσαν στοές, για να τραφούν και να αναπαυτούν. Τον 15ο αιώνα τα αρχεία των ως άνω λιθοξόων αναφέρονται σε φατρίες κτιστών (masons). Στα τέλη του 15ου αιώνα η έννοια της στοάς υπερέβη τον χώρο συγκέντρωσης και άρχισε να ορίζει την ομάδα λιθοξόων που μαζευόταν σε αυτόν τον χώρο για να ρυθμίζει τα της τέχνης της. Εν καιρώ, οι στοές άρχισαν να αναπτύσσουν πρώιμες τελετές μύησης μαθητών και εισήγαγαν τη μυστική λέξη αναγνώρισης ως μέσο απόδειξης της ιδιότητας του μέλους στοάς και ως διαπιστευτήριο της επαρκούς εκπαίδευσης στην τέχνη του λιθοξόου.

Στις αρχές του 16ου αιώνα οι στοές, λόγω της φθίνουσας πορείας τους, άρχισαν να δέχονται στους κόλπους τους και άνδρες οι οποίοι δεν ήταν λιθοξόοι, αλλά μέλη βασιλικών Οίκων και ευγενείς ή απλώς ανθρώπους που ήθελαν να ξεφύγουν από τον θρησκευτικό φανατισμό της εποχής και να δομήσουν μια καλύτερη κοινωνία βασισμένη στην ανεκτικότητα και την ειρηνική συνύπαρξη.

Στα μέσα του 17ου αιώνα υπάρχουν σαφείς ενδειξεις της παρουσίας μυστικής οργάνωσης των ελευθεροτεκτόνων με τρεις συμβολικούς βαθμούς στην Αγγλία. Το The Regius Manuscript είναι ένα ποίημα που χρονολογείται περί το 1390 και αποτελεί το παλαιότερο γνωστό τεκτονικό χειρόγραφο.

Η πρώτη τεκτονική μεγάλη στοά στην ιστορία, η μεγάλη στοά της Αγγλίας, ιδρύθηκε προς τιμή του Γεωργίου του A' (1660-1727), πρώτου προτεστάντη βασιλέα της Μεγάλης Βρετανίας, που ανέβηκε στον θρόνο την 1η Αυγούστου 1714. Επίσημα η Μεγάλη Στοά της Αγγλίας ιδρύθηκε ως η «Μεγάλη Στοά του Λονδίνου και του Γουεστμίνστερ» την ημέρα του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, 24 Ιουνίου 1717. Την ημέρα αυτή συγκεντρώθηκαν τέσσερεις στοές της τέχνης στο Apple Tree Tavern του Λονδίνου και σχημάτισαν μία κανονική Μεγάλη Στοά. Η νέα μεγάλη στοά ως βάση είχε την «αλληλεγγύη» και την «αγάπη» μεταξύ των ελευθεροτεκτόνων μελών της και ως πεποίθηση την ελευθερία σκέψης πέρα από πολιτικές και θρησκευτικές διχόνοιες. Ο χαρακτήρας της Μεγάλη Στοά της Αγγλίας έπαψε να είναι αυστηρά επαγγελματικός και τα εργαλεία, που παλαιότερα χρησίμευαν για τις οικοδομικές εργασίες, πήραν τον ρόλο των συμβόλων για την εξαγωγή ηθικών συμπερασμάτων.

Παράλληλα, άρχισαν να οργανώνονται και κάποιες άλλες Μυστικές Εταιρείες, που ισχυρίζονταν πως προέρχονταν από τα Ιπποτικά Τάγματα. Αυτά από το 1721 άρχισαν να διαμορφώνουν ένα σύστημα που συνέπλεε με τον Ελευθεροτεκτονισμό. Αποτέλεσμα της διαδικασίας ήταν ο σχηματισμός του Σκωτικού Τύπου, ο οποίος άρχισε από το 1730 να εξαπλώνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Στις 17 Ιουλίου 1751 εκπρόσωποι πέντε στοών, στο καπηλειό του Turk’s Head στο Σόχο του Λονδίνου, ιδρύουν την «Αρχαία Μεγάλη Στοά της Αγγλίας», ή αλλιώς ονομαζόμενη «Μεγάλη Στοά των Ελευθέρων και Αποδεκτών Τεκτόνων της Αγγλίας». Ο νέος σχηματισμός αποτελούνταν κυρίως από Σκωτσέζους Ελεύθερους Τέκτονες, που ήταν δυσαρεστημένοι από τον τρόπο με τον οποίο οι ελευθεροτέκτονες της Premier Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας είχαν αλλάξει τον ελευθεροτεκτονισμό. (Από την el.wikipedia.org)

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ο ελευθεροτεκτονισμός στην Ελλάδα εμφανίστηκε πρώτα στα Επτάνησα, και συγκεκριμένα στην Κέρκυρα. «Κάτι λιγότερα από 300 χρόνια (ίσως δυο τρεις 10ετίες..) έχει ιστορία, ο Τεκτονισμός, στην Ελλάδα αφού, πρωτοεμφανίζεται ιταλόφωνη στοά (Στοά = αίθουσα συνάντησης, εντευκτήριο, εκκλησία…) στην Κέρκυρα, το 1740, με το όνομα Beneficenza ως παράρτημα τής, απέναντι, Βερόνας. Το 1784 ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ιδρύει στοά στην Οδησσό (σκοπός = η απελευθέρωση των υπόδουλων λαών της Βαλκανικής, από τους Τούρκους). Ο Ρήγας Φεραίος (Αντ. Κυριαζής), με άλλους Έλληνες, ιδρύει στοά στη Βιέννη, το 1797. Ακολουθεί δεύτερη στοά γαλλόφωνη στην Κέρκυρα (1800), στη Λευκάδα (1810 –απ’ εδώ ξεπηδάει ο Εμ. Ξάνθος)! Το 1811 ο Διον. Ρώμας ιδρύει Τρίτη στοά στην Κέρκυρα –αυτή τη φορά Ελληνική. Τον ίδιο χρόνο ιδρύεται στοά στη Μόσχα με την ονομασία «Φοίνιξ» και με μπροστάρη τον Ιω. Καποδίστρια!

»Το 1815 οι Γάλλοι φεύγουν, από τα Επτάνησα, και στη θέση τους έρχονται οι Άγγλοι. Ένα χρόνο μετά, ιδρύεται η στοά «Αναγεννηθείς Φοίνιξ» στη Ζάκυνθο (ας συγκρατήσουμε αυτό το όνομα…). Μετεπαναστατικά, έχουμε την πρώτη στοά στην Αθήνα (1863) ενώ, νωρίτερα, το 1860, συγκροτείται άλλη στοά στη Ζάκυνθο… Όλες οι ανωτέρω υπάγονται στην Ιταλία… μέχρι τις 7-4-1867 που οργανώνεται η «Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδος»! Από τότε, μέχρι σήμερα, ιδρύθηκαν, εν Ελλάδι, 130 περίπου στοές με μόνο το ένα τρίτο, σήμερα, να είναι, εν λειτουργία (στις πρωτεύουσες των Νομών…), με την Τρίπολη και τη Σπάρτη, από το 1993,, συμπράττοντας, ν’ αποτελούν, προσωρινά, μία στοά…!» (Οδός Αρκαδίας, «Τεκτονική Στοά Τρίπολης “Θ. Κολοκοτρώνης” – 85 χρόνια από την ίδρυση…», 14.6.16)

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ: ΦΙΛΙΚΟΣ, ΝΑΙ. ΤΕΚΤΩΝ;

H πρώτη τεκτονική στοά της Ελλάδος ιδρύθηκε το 1782 στην υπό βενετική διοίκηση Κέρκυρα με την ονομασία «Αγαθοεργία» (Beneficenza). Άνοιξε εκεί ως παράρτημα της Μεγάλης Στοάς της Βερόνα, η οποία έδρευε στην ιταλική Πάντοβα. Την ίδια εποχή λειτουργούσαν μασονικές στοές και στη Βιέννη. Το 1811 ο Διονύσιος Ρώμας ίδρυσε την πρώτη στοά στον ελληνικό χώρο υπό τον τίτλο «Γαληνοτάτη Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδος, κατ' Ανατολήν Κερκύρας» που αποτελεί τον πρόδρομο της «Μεγάλης Στοάς» η οποία υπάρχει και σήμερα. Το 1813, ο μετέπειτα κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας ίδρυσε στο Παρίσι το «Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον», το οποίο στη συνέχεια συνεργάστηκε και με τη «Φιλική Εταιρεία» την οποία ίδρυσαν στην Οδησσό στις 14 Σεπτεμβρίου 1814 οι Σκουφάς, Ξάνθος και Τσακάλωφ. Στη συνέχεια, τόσο πριν όσο και μετά την κήρυξη της ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους, δημιουργήθηκαν μικρότερες ή μεγαλύτερες στοές οι οποίες συνενώθηκαν το 1867. 

Κυνηγημένος από την Αρκαδία, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης φυγαδεύεται στη Ζάκυνθο, όπου εργάζεται ως ζωέμπορας από το 1816. Στη Ζάκυνθο μένει σε ένα σπίτι δίπλα στο αρχοντικό του Διονύσιου Ρώμα, ο οποίος μυείται αργότερα στον τεκτονισμό και με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη έχει ισχυρούς δεσμούς. Γράφει η Οδός Αρκαδίας σχετικά: «Ιδρύεται (σσ. στη Ζάκυνθο) το 1744, μυστική Τεκτονική Εταιρεία από την οποία ξεπηδάει, αργότερα, ο πολύ δραστήριος, κόμης Διον. Ρώμας, ο οποίος, το 1796, διορίζεται Πρόξενος της Βενετίας στον Μοριά και, ως τέτοιος, γνωρίζεται με τους Μοραΐτες οπλαρχηγούς… Κολοκοτρώνη, Μαυρομιχάληδες, Δεληγιανναίους… Την επόμενη χρονιά, ταξιδεύει στη Βενετία όπου μυείται στον Τεκτονισμό! Μάλιστα, προσπαθεί να σώσει τον συλληφθέντα, από τους Αυστριακούς, Ρήγα Φεραίο! Επιστρέφει στην Πελ/νησο και, βασικά, με τον Κολοκοτρώνη, οραματίζεται την Επανάσταση κατά τα Αμερικανικά και Γαλλικά πρότυπα… ήτοι με κάθε μυστικότητα… Το 1806, ο Ρώμας διορίζεται Νομάρχης Κέρκυρας ενώ, προηγουμένως (1803), ως Μέλος της Επτανησιακής Επιτροπής Συντάγματος, αλωνίζει τα Επτάνησα ιδρύοντας «Μυστικές Εταιρίες – Τεκτονικές στοές»! Μέσα από αυτές γνώρισε τις Ελληνικές προσωπικότητες: Ιω. Καποδίστρια, Σπ. Νεράτζη, Ιω. Σγούρο-Δεσύλλα, Ανδρ. Μουστοξύδη..».

Παρεμπιπτόντως, την εποχή που ήταν Ύπατος Αρμοστής Επτανήσων ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Γέρος του Μοριά είχε συλληφθεί για πειρατεία και μάλιστα αυτή ήταν και η πρώτη τους γνωριμία. Εν πάση περιπτώσει, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ορκίζεται στη Φιλική Εταιρεία την 1η Δεκεμβρίου του 1818, από τον Άνθιμο Αργυρόπουλο, ιερομόναχο, ηγούμενο του μοναστηριού στα Θεοδώριανα Άρτας. Μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα γίνεται η μύηση παρουσία του Αναγνωσταρά (Αναγνώστης Παπαγεωργίου), στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου της Ζακύνθου. Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του αναφέρει ότι εκείνη την εποχή «το μυστήριό της είχε αρχίσει να εξαπλώνεται σε καλούς και κακούς» -είναι γνωστή η περίπτωση του Διόγου, ενός αδελφού στο σωματείο-συντεχνία των κρεοπωλών, του οποίου μέλος ήταν και ο Κολοκοτρώνης. Επειδή, λοιπόν, ο Διόγος ήταν Φιλικός, ο Κολοκοτρώνης του έδινε πίστωση. Ωστόσο, ο Διόγος δεν τον ξεχρέωνε και κάποτε ο Γέρος του Μοριά του έκοψε την πίστωση. Τότε εκείνος μετέβη στην Ήπειρο και πρόδωσε στον Αλή Πασά χειραψίες και σύμβολα των Φιλικών, καθώς και το σχέδιο για τον ξεσηκωμό. Ο Αλή Πασάς, ο οποίος είχε πολλά μέλη της εταιρείας στην αυλή του τα οποία είχαν ειδοποιηθεί για την προδοσία, ανέκρινε εξονυχιστικά τον Αλέξιο Βλαχόπουλο, έμπιστό του στην αυλή του, αλλά και Φιλικό, ο οποίος του διασκέδασε τις εντυπώσεις με ψυχραιμία. Ο πασάς των Ιωαννίνων, όμως, ειδοποίησε τον σουλτάνο, προκειμένου να κερδίσει την εκτίμησή του, για τη Φιλική Εταιρεία και τους σκοπούς της. Αλλά «οι παντοδύναμοι σύμβουλοι του θρόνου, Χαλέτ Εφέντης και Πασόμπεης, οι οποίοι μισούσαν τον ανυπότακτο πασά, τον διέψευσαν και τον απαξίωσαν. ''Τερτίπια της αλεπούς για να γλυτώσει τον κατατρεγμό'', είπαν, καθησυχάζοντας τον σουλτάνο. Όσο για τον Διόγο, είχε τη γνωστή τύχη που επιφύλασσε η Εταιρεία σε κάθε προδότη. Βρέθηκε κατακρεουργημένος σε κάποιο σκοτεινό σοκάκι των Ιωαννίνων...» (Νίκος Γιαννόπουλος, «Ο Έλληνας που πρόδωσε τη Φιλική Εταιρεία στον Αλή πασά, επειδή ο Κολοκοτρώνης, ως ζωέμπορας, του έκοψε την πίστωση και του ζήτησε να εξοφλήσει τα χρέη του», Μηχανή του Χρόνου).

Από όλα τα παραπάνω, ας κρατήσουμε το εξής: πρώτον, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε πάρει μια καλή γεύση ως προς τον ας πούμε εκφυλισμό της Φιλικής Εταιρείας. Και, δεύτερον, ο Διονύσιος Ρώμας, ελευθεροτέκτων και φίλος του, ήταν βασικό πρόσωπο στη Φιλική Εταιρεία. Να σημαίνει αυτό ότι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε μυηθεί στον τεκτονισμό; «Εδώ, στη Ζάκυνθο, από τον πρώτο κιόλας καιρό, ο Θ.Κ. μυείται στον Τεκτονισμό, στο εκκλησάκι, Άγιο Γεώργιος, στην Μπόχαλη! Οι Τούρκοι μαθαίνουν πού είναι, τον αναζητούν, και ο Ρώμας τον φυγαδεύει στην Κέρκυρα! Εδώ, στήνεται, βασικά, το σχέδιο και η απόφαση για την Επανάσταση… ανάμεσα στον Θ.Κ., τον στρατιωτικό Δ/τή της Κέρκυρας, Δαντζελότ, τον Αλή Φαρμάκη (αδελφοποιό του Θ.Κ.) και, βέβαια, τον κορυφαίο Τέκτονα, Διον. Ρώμα! Θα είναι μια Επανάσταση με τη συμμετοχή Αλβανών, κάποιων Τούρκων του Μοριά, Τσάμηδων, Αρματωλών της Ρούμελης…Χ}, αναφέρει και πάλι η Οδός Αρκαδίας.

ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΣΤΟΑΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Διαβάζουμε στην εφημερίδα «Το Βήμα»: «Μετά την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής στην Αθήνα το 1941, καταστράφηκε σημαντικό τμήμα των αρχείων της Μεγάλης Στοάς των μασόνων της Ελλάδος, με αποτέλεσμα πολλά ονόματα να έχουν χαθεί. Ωστόσο έχουν διασωθεί 244 ονόματα σημαντικών Ελλήνων μασόνων. Οι 244 άνδρες, η πορεία των οποίων καλύπτει 150 χρόνια - από το 1800 ως το 1950 -, ήσαν μέλη των στοών με ενδεικτικές ονομασίες που στην πλειονότητά τους παραπέμπουν στην αρχαιότητα και στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821. Σημειώνονται χαρακτηριστικά οι στοές «Πυθαγόρας», «Σκενδέρμπεης», «Ευαγόρας», «Μέλης», «Ιωνία», «Ορφεύς», «Φίλιππος», «Ησίοδος», «Δελφοί», «Βυζάντιον» «Πανελλήνιον», «Αθήνα», «Υψηλάντης», «Αναγέννησις», «Αδελφοποίησις», «Προμηθεύς», «Φοίνιξ» Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Κέρκυρας, «Πατρίς», «Παλαιών Πατρών Γερμανός», «Θέμις», «Ηλιος», «Ραδάμανθυς», «Αχαϊκός Αστήρ», «Πρόοδος», «Κινύρας», «Μιαούλης», «Πίστις», «Πέλλα», «Εταιρεία Φιλικών», «Μέγας Αλέξανδρος», «Ομηρος», «Παρθενών», «Αρμονία», «Φως», «Ενωσις», «Σόλων», «Ηρα», «Ζήνων», «Παλαιστίνη», «Φίλοι του Βορρά», «Δωδώνη» και «Renaissance».

»Ανάμεσα στα ονόματα των μασόνων της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας περιλαμβάνονται μορφές όπως ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος δολοφονήθηκε το 1831 από τους Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη (αδελφός και γιος του Πετρόμπεη). Ως μασόνος στα σχετικά έγγραφα της «Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος» αναφέρεται επίσης ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αλλά και ο εμπνευστής της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936 Ιωάννης Μεταξάς. Από τα αρχεία των μασόνων δεν λείπουν και ιστορικές φυσιογνωμίες της Εκκλησίας, όπως ο Μητροπολίτης Τραπεζούντας και στη συνέχεια Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Λαζαρίδης και ο Μελέτιος Μεταξάκης, ο οποίος διετέλεσε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Οικουμενικός Πατριάρχης. Ως μασόνος αναφέρεται στα αρχεία της Στοάς των Αθηνών και ο επί 24 χρόνια Πατριάρχης Ιεροσολύμων Βενέδικτος Παπαδόπουλος.

»Μασόνος ήταν, σύμφωνα με τα μασονικά αρχεία, σημαντικοί άνδρες του Επαναστατικού Αγώνα του 1821, όπως ο «Γέρος του Μωριά» Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Από τα αρχεία δεν λείπουν και οι πρωτεργάτες της «Φιλικής Εταιρείας» Νικόλαος Σκουφάς, Εμμανουήλ Ξάνθος, Αθανάσιος Τσακάλωφ και ο επικεφαλής του Ιερού Λόχου Νικόλαος Υψηλάντης.

»Στις τάξεις των Ελλήνων μασόνων περιλαμβάνονται και σημαντικά πρόσωπα του πνεύματος και των τεχνών, όπως ο Νίκος Καζαντζάκης και ο μουσουργός Νικόλαος Μάντζαρος ο οποίος μελοποίησε τον Εθνικό ύμνο. Πολλοί μασόνοι έγιναν κατά την περίοδο 1800-1950 δήμαρχοι Αθηναίων. Χαρακτηριστικά αναφέρονται τα ονόματα των Κωνσταντίνου Κοτζιά, Εμμανουήλ Μπενάκη, Γεωργίου Τσόχα, Αμβροσίου Πλυτά και του Τιμολέοντος Φιλήμονα».

Ο ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΠΟΛΗ

Από το gmna.gr: «Στην Τρίπολη υπήρχε Τεκτονική Στοά με την επωνυμία ''Θεόδωρος Κολοκοτρώνης'', η οποία λειτουργούσε επί σειρά ετών και μάλιστα είχε κατορθώσει να βρίσκεται μεταξύ των πρώτων στην Πελοπόννησο, παρουσιάζοντας ιδιαίτερη δραστηριότητα. Όλα αυτά όμως κατά το παρελθόν, αφού από τις αρχές της δεκαετίας του ’60, τα ίχνη της χάθηκαν. Σύμφωνα με πληροφορίες, τις δραστηριότητες της κλειστής πλέον στοάς της Τρίπολης ανέλαβε να διεκπεραιώνει στο μέτρο του δυνατού η Στοά της Καλαμάτας με την επωνυμία «Αριστομένης». Σχετικές πληροφορίες μάλιστα αναφέρουν ότι υπάρχει περίπτωση στις αρχές της δεκαετίας του 1990 να είχαν ξεκινήσει δειλά-δειλά κάποιες προσπάθειες επιφανών Αρκάδων υψηλόβαθμων Τεκτόνων για επαναλειτουργία της Στοάς ''Θ. Κολοκοτρώνης''. Υπάρχει περίπτωση μάλιστα οι εν λόγω υψηλόβαθμοι Τέκτονες (προφανώς 33ου βαθμού) να προσέγγισαν τότε επώνυμους Δημότες της Τρίπολης από το χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (και όχι μόνο) για να συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην επαναλειτουργία της στοάς. Το γεγονός ότι τελικά αυτές οι προσπάθειες ναυάγησαν είχε σαν αποτέλεσμα τον έντονο εκνευρισμό των εν λόγω Επιφανών Αρκάδων Τεκτόνων, οι οποίοι έκτοτε δεν ασχολήθηκαν με το θέμα και εγκατέλειψαν κάθε άλλη προσπάθεια».

ΠΡΟΣ ΕΝΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Τις τελευταίες ημέρες διάβασα με προσοχή την απόφαση της Εκκλησίας της Ελλάδος (1933) να καταδικάσει τον τεκτονισμό ως μυσταγωγικό σύστημα (Επιφάνιος Ι. Θεοδωρόπουλος, «Η Μασωνία υπό το φως της Αληθείας», Αθήνα, 2001). Στην εκκλησιαστική «καταδίκη» η Ιερά Σύνοδος σημειώνει ότι ο τεκτονισμός αποτελεί αναβίωση των εθνικών (ειδωλολατρικών) θρησκειών. Οι ίδιοι οι τέκτονες θεωρούν ότι ο τεκτονισμός είναι φιλοσοφική σχολή που βασίζεται στη φιλανθρωπία και στην αγάπη μεταξύ των μελών του. Σύμφωνα, δε, με τα αρχεία της Στοάς, πολλοί αρχιερείς ήταν αδελφοί, όπως ο Γρηγόριος Ε'.

Αν πρέπει να εκφέρω μια προσωπική εκτίμηση: Έχοντας διαβάσει τα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη πολλές φορές, είναι πολύ εύκολο να τον δω μπροστά μου να γονατίζει και να παίρνει τον όρκο της Φιλικής Εταιρείας, αλλά πολύ δύσκολα μπορώ να τον φανταστώ να περνάει τις δοκιμασίες όπως περιγράφονται στα βιβλία του Ριζόπουλου και του Λαμπρόπουλου για να γίνει αδελφός τέκτων. Όχι επειδή ήταν χριστιανός. (Σημείωση: Διαβάζοντας την αλληλογραφία του Καποδίστρια, συνειδητοποιεί κάποιος ότι δύσκολα θα συναντήσει σε προσωπικά έγγραφα τόσες πολλές επικλήσεις στην Παναγία, για παράδειγμα. Ο Ιωάννης Καποδίστριας πίστευε στον Θεό και αυτό φανερώνεται στα γράμματα προς τους δικούς του.) 

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης έχω την αίσθηση ότι θα μετερχόταν οποιωνδήποτε μέσων γα τον σκοπό του (εδώ πάντρεψε τη μικρανιψιά του με εγγονό του Δεληγιάννη!). Αλλά πού πίστευε στ' αλήθεια; Κυρίως στον εαυτό του, στο δικό του σχέδιο για την απελευθέρωση, θεωρώ. Οι μυστικές εταιρίες της εποχής ήταν πολλές καιοι τεκτονικές στοές εφοδίαζαν τον Αγώνα με ιατροφαρμακευτικό υλικό, χρήματα, υποστήριζαν με τα μέσα τους την Επανάσταση.

Ο ίδιος ο Γέρος του Μοριά δεν αναφέρει τίποτα, φυσικά, στα απομνημονεύματά του για την ένταξή του σε Στοά. Αλλά αναφέρει πολλά για την αφοσίωση των συμπολεμιστών του, για τις δυσκολίες του Αγώνα, για όλα τα σημαντικά, τέλος πάντων, της εποχής και των καταστάσεων που περιγράφει. Και ακόμα ας έχουμε κατά νου ότι η συνήθης συνθήκη της εποχής τον 19ο αιώνα ήταν το ανήκειν σε μια μυστική εταιρία ή αδελφότητα. Η παράδοση των συντεχνιών στον ελλαδικό χώρο, οι εκκλησιαστικές αδελφότητες, όλες είχαν μυστικά καταστατικά, συγκεκριμένους όρκους και τελετές μύησης. Ήταν ένας τρόπος για να ζεις, θα λέγαμε. 

Όσο για τη Φιλική Εταιρεία και το αν τελικώς ήταν τεκτονική οργάνωση, ο όρκος της αναφέρει: «Ορκίζομαι ενώπιον του αληθινού Θεού» αλλά πιο σημαντική ακόμα είναι η φράση «Ορκίζομαι εις σε, ω ιερά πλην τρισαθλία πατρίς».

Γαλανιάδη Εύα