1. ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ: Τη Δευτέρα 20/7/2015 στο Περιφερειακό Συμβούλιο (ΠΕΣΥΜΒ), ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου (ΠΕΡΠΕΛ) κ.Π.Τατούλης και η Αντιπεριφερειάρχης κ.Κ.Νικολάκου παρουσίασαν στους Περιφερειακούς Συμβούλους, άσκησαν ολοκληρωμένη και πολυθεματική κριτική αξιολόγηση και πρότειναν σημαντικές διορθώσεις, αλλαγές και εκσυγχρονιστικές επικαιροποιήσεις στο  Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) της ΠΕΡΠΕΛ, το οποίο: (α) Καταρτίστηκε από μια εταιρεία συμβούλων στην οποία ανατέθηκε το έργο από το ΥΠΑΠΕΝ (Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, π. ΥΠΕΚΑ και παλιότερα ΥΠΕΧΩΔΕ) (β) Πρόκειται για τη Β΄ Φάση και το Στάδιο Β.1 της μελέτης με τίτλο «Αξιολόγηση, αναθεώρηση και εξειδίκευση του ΠΠΧΣΑΑ της ΠΕΡΠΕΛ η οποία αποτελεί τη συνέχεια μελέτης αναφερόμενης στην Α΄ Φάση του έργου (2012).

2. Η Α΄ ΦΑΣΗ ΤΟΥ 2012 ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ: 2.1 Στο ΠΕΣΥΜΒ της ΠΕΡΠΕΛ (28/12/2012) έγινε ανάλογη διαβούλευση αναφερόμενη στην Α΄ Φάση της μελέτης η οποία είχε ως αντικείμενο την Αξιολόγηση της εφαρμογής του θεσμοθετημένου ΠΠΧΣΑΑ/ΠΕΡΠΕΛ από το 2003 (δηλαδή 9 χρόνια μετά) 2.2 Και τότε ο Περιφερειάρχης προχώρησε (βλ. Πρακτικά ΠΕΣΥΜΒ) σε κριτική αξιολόγηση της μελέτης Α΄ Φάσης με συστάσεις για αλλαγές και με οδηγίες για εμπλουτισμό της θεματολογίας, διορθώσεις και επικαιροποιήσεις επισημαίνοντας inter alia τρεις μεγάλες αδυναμίες και αντιφάσεις. Ότι, δηλαδή: (α) Η ΠΕΡΠΕΛ, ως αιρετή Καλλικράτεια Περιφέρεια και σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Περιφερειακή Πολιτική καθώς και σύμφωνα με τις Οδηγίες της Επιτροπής Περιφερειών της ΕΕ, πρέπει να είναι ο αρμόδιος και ο υπεύθυνος φορέας της κατάρτισης του ΠΠΧΣΑΑ προσαρμοσμένου στις απαιτήσεις του Γενικού και των Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης του υπερκείμενου Εθνικού επιπέδου. Γενικό, Ειδικά και Περιφερειακά Πλαίσια αποτελούν το γνώμονα και τον οδηγό στους οποίους θα πρέπει να προσαρμόζονται τα υποκείμενα σχέδια (ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, κ.λπ.) (β) Το χρονικό χάσμα που οφείλεται στο ότι η εμβέλεια ισχύος ενός ΠΠΧΣΑΑ είναι 15ετής. Δηλαδή, διάρκεια που  ξεπερνά το χρόνο της τότε Δ΄ Προγραμματικής Περιόδου 2007-2013 και της επερχόμενης 2014-2020 εγκυμονώντας κινδύνους έτσι, ώστε το ΠΠΧΣΑΑ να έχει  ξεπεραστεί από τις ιστορικές εξελίξεις σε διεθνές, ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο αναφοράς που μεταβάλλονται με καλπάζοντα ρυθμό και επηρεάζουν το περιφερειακό γίγνεσθαι (γ) Πολλά ποσοτικά δεδομένα μακροοικονομικής φύσεως (ΑΕΠ, κκ.ΑΕΠ, Ακαθάριστη Προστιθεμένη Αξία κλάδων και τομέων, της οικονομικής δραστηριότητας κ.λπ.), ανάγονται σε προηγούμενα έτη που δεν αποτυπώνουν την τρέχουσα in vivo κατάσταση στην ΠΕΡΠΕΛ και θα πρέπει να επικαιροποιηθούν λαμβάνοντας υπόψη τις Εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τις Εκθέσεις της Eurostat, τις Εκθέσεις της ΕΛ.ΣΤΑΤ και πολλών άλλων Φορέων και Ερευνητικών Κέντρων (ΣΕΤΕ, ΙΟΒΕ, ΚΕΠΕ, κ.λπ.)

3. H Β΄ ΦΑΣΗ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ: 3.1 Η εταιρεία συμβούλων, όπως ομολογεί η ίδια στη μελέτη, έλαβε υπόψη πολλές προτάσεις της Περιφέρειας και τις ενσωμάτωσε επίσημα στο σώμα της μελέτης, όπως λ.χ. (α) το Στρατηγικό Σχεδιασμό μαζί με τον Επιχειρησιακό Προγραμματισμό και τις συνοδευτικές Αναπτυξιακές Θεματικές και Τομεακές Πολιτικές της ΠΕΡΠΕΛ λ.χ.  Ανάπτυξη Τουρισμού και Εναλλακτικού Τουρισμού, Σύνδεση με την Αγρο-τροφική Αλυσίδα,  Αγροτική Ανάπτυξη, Εξωστρέφεια, Ανταγωνιστικότητα, Brand Name ΠΕΡΠΕΛ, Επιχειρηματικότητα, Δικτύωση (συνδυασμένες, πολυτροπικές και πολυμορφικές μεταφορές, διευρωπαϊκά δίκτυα, ευρυζωνικότητα, ενεργειακά δίκτυα), Προσέλκυση Επενδύσεων, Πολιτική Προστασία, Αξιοποίηση Φυσικών Πόρων, Προστασία και Ανάδειξη Περιβάλλοντος, Έρευνα-Τεχνολογία-Καινοτομία, κ.ο.κ. (β) τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης των Στερών Αστικών Αποβλήτων (γ) τη δημιουργία ΕΟΖ (Ειδικές Οικονομικές Ζώνες) σύμφωνα με Ολοκληρωμένες Αναπτυξιακές Μελέτες με αντικείμενο την Προσέλκυση Επενδύσεων σε συγκεκριμένους οικονομικούς τομείς όπου εμφανίζονται συγκριτικά πλεονεκτήματα και εξαιρετικά σημαντικές αναπτυξιακές προοπτικές σε Ναυτιλιακές δραστηριότητες, στην Ενέργεια, στις Μεταφορές και στα Logistics (Διαμετακομιστικά Κέντρα) (δ) το αναπτυξιακό δίπολο των Αεροδρομίων Τρίπολης-Καλαμάτας, κ.ο.κ.

4. ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Β΄ ΦΑΣΗΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΛΥΦΘΟΥΝ: 4.1 Ένεκα ετεροχρονισμού μεταξύ συγγραφής της μελέτης και αποστολής προς διαβούλευση, στο κείμενο υπάρχουν ελλείψεις τις οποίες επεσήμανε η ΠΕΡΠΕΛ και οι οποίες θα πρέπει να καλυφθούν και να ενσωματωθούν στο τελικό κείμενο του επομένου σταδίου της μελέτης (Β.2) πριν από τη νομοθέτηση. 4.2 Παραδείγματα: (i) η Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης της ΠΕΡΠΕΛ με αντικείμενο τη διάχυση της Έρευνας-Τεχνολογίας-Καινοτομίας στις Επιχειρήσεις για την επίρρωση της Ανταγωνιστικότητας και της Εξωστρέφειας (ii) η συνέχιση του Περιφερειακού Ταμείου Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης στο πλαίσιο του Εθνικού (ΕΤΕΑΝ)  (iii) η νέα Θεματική Ενεργειακή Πολιτική για να καταστεί η ΠΕΡΠΕΛ ένας «ευρωπαϊκός διαμετακομιστικός ενεργειακός κόμβος» ιδιαίτερα μετά τις θετικές εξελίξεις στο Διάδρομο Φυσικού Αερίου East Med (Ισραήλ-Κύπρος-Κρήτη-Πελοπόννησος-Ιταλία) (iv) η πύκνωση του μεταφορικού-οδικού συστήματος με πύκνωση και έμφαση στον Ανατολικό Άξονα με την αξιοποίηση του Προγράμματος «Συνδέοντας την Ευρώπη» (v) η αξιοποίηση των ευκαιριών που αναδύονται από την εφαρμογή του Νέου Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων του Προέδρου της Ευρωπαίκής Επιτροπής Jean Claude Yuncker με την αξιοποίηση των νέων Χρηματοπιστωτικών Μηχανισμών και των ΣΔΙΤ  (vi) η αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών Ανταγωνιστικών Προγραμμάτων, των Προγραμμάτων ΕΟΧ/ΕΖΕΣ και των Προγραμμάτων της Μακροπεριφέρειας Αδριατικής – Ιονίου με πολλές στοχεύσεις (τουρισμός, πολιτισμός, περιβάλλον, παράκτιες ζώνες, βιοποικιλότητα, αγροτροφικά προϊόντα, αλιεία, ναυτιλία, επιχειρηματικότητα, κ.λπ.) (vii) την αξιοποίηση των πόρων των Προγραμμάτων της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 καθώς και των Προγραμμάτων της Εδαφικής Συνεργασίας διαμέσου του Προγράμματος Interreg (xi) Βελτίωση και επικαιροποίηση των δεδομένων (βλ. 1 (γ)) από την επικαιροποιημένη Data Bank που διαθέτει η ΠΕΡΠΕΛ σε συνδυασμό με τα Γεωχωρικά Συστήματα Πληροφοριών που συνεχώς αναπτύσσει με σκοπό την αποτύπωση του χωρικού προφίλ της Περιφέρειας (οικονομία, κοινωνία, τοπίο, φύση, περιβάλλον, κοινωνικός εξοπλισμός, κίνδυνοι διάβρωσης, ερημοποίησης, νιτρορύπανσης, κ.ο.κ.) (x) τη συνεκτίμηση των εξελίξεων σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναφοράς οι οποίες μπορεί στοχαστικά να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά την ΠΕΡΠΕΛ είτε συνολικά είτε ανά Περιφερειακή Ενότητα είτε ανά επιμέρους τομείς και κλάδους. Για παράδειγμα: (α) οι μακροοικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα στο πλαίσιο της Συμφωνίας Γέφυρας με την Ευρωζώνη διαμέσου του προετοιμαζόμενου MoU (Memorandum of Understanding) No. 3 και των Εφαρμοστικών Νόμων (β) η νέα ΚΕΠΠΑΑ (Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας) σε συνδυασμό με την Πολιτική Γειτονίας της ΕΕ (κυρίως σε επίπεδο σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας και των συνοδευτικών μέτρων) (γ) η Διατλαντική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων  μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ (δ) η άρση του εμπάργκο των διεθνών συναλλαγών του Ιράν μετά τη Συμφωνία για το Ιρανικό Πυρηνικό Πρόγραμμα (ε) η εξέλιξη της Πολιτικής Διεύρυνσης της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια (Αλβανία, Σερβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ΠΓΔΜ) (στ) Η εξέλιξη της Διπλωματίας των Αγωγών Φυσικού Αερίου  με την επίρρωση του αγωγού TAP και, μάλλον, την κατάργηση του αγωγού Turkish Stream σε συνδυασμό με τον προαναφερθέντα αγωγό East Med, κ.ο.κ.

5. ΓΙΑ ΟΣΑ ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΟΛΗ Η ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΜΕ ΕΡΓΑ, ΚΑΘΕ ΛΟΓΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΙΤΤΟΣ (ΑΙΣΩΠΟΣ): 5.1 Είναι ηλίου φαεινότερον ότι η Κεντρική Διοίκηση υστερεί και εμφανίζει σημαντικές αδυναμίες για την κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου, πλήρους, συστηματικού και συνεχώς επικαιροποιημένου ΠΠΧΣΑΑ ενώ αντίθετα η ΠΕΡΠΕΛ είναι de facto σε θέση να εκπονήσει ένα  άψογο σχέδιο από στρατηγικής, πολιτικής, τεχνοκρατικής και επιστημονικο-τεχνολογικής απόψεως που να είναι επιδεκτικό άμεσων just in time τροποποιήσεων και εναλλακτικών plan B σεναρίων όταν το απαιτούν οι συνθήκες 5.2 Κατά συνέπεια, η πολιτική και η τεχνοκρατική πρόταση του Περιφερειάρχη για να αναλάβει η Περιφέρεια per se να εκπονεί το δικό της ΠΠΧΣΑΑ σε συμβατότητα με το Γενικό και τα Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, είναι εύλογες και προφανείς. Έτσι, τίθεται το alter ego του ζητήματος που αφορά στο ποια είναι de jure η θεσμική κάλυψη του δικαιώματος της ΠΕΡΠΕΛ να εκπονεί η ίδια το ΠΠΧΣΑΑ. Τούτο τεκμαίρεται από τα ακόλουθα: 1. Το τρίτο κύμα της Διοικητικής Μεταρρύθμισης (Ν. 3852 Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης − Πρόγραμμα Καλλικράτης) με στόχο τη  νέα Αρχιτεκτονική  της Αυτοδιοίκησης και την εμπέδωση της Τοπικής Δημοκρατίας, έχει καταστήσει την (αιρετή) Περιφέρεια ως τον κύριο πόλο έκφρασης της αποκεντρωμένης αυτοδιοικητικής πολιτικής συμβατής με τα ευρωπαϊκά πρότυπα 2. Έτσι, η περιφερειακή αυτοδιοίκηση αναδεικνύεται ως ο πυλώνας της Βιώσιμης Περιφερειακής Ανάπτυξης και αναλαμβάνει τον ενιαίο στρατηγικό αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιφέρειας και τη διαχείριση των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 3. Με την εγγύτητα και την προσβασιμότητα στα ζητήματα της Περιφερειακής Ανάπτυξης, οι περιφερειακές αρχές είναι σε θέση να μελετήσουν, να εντοπίσουν, να ιεραρχήσουν, να σχεδιάσουν και να προγραμματίσουν ορθότερα και πιο ουσιαστικά την επίλυση των προβλημάτων της χωρικής ενότητας στην οποία εκτείνεται η αρμοδιότητα που έχουν (Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση στην ΕΕ) 4. Οι αιρετές Περιφερειακές Αρχές εκλέχθηκαν στις αυτοδιοικητικές εκλογές από την Κοινωνία των Πολιτών κάθε χωρικής ενότητας στη βάση Αναπτυξιακών Προγραμμάτων Δράσης και Στρατηγικών Σχεδίων Περιφερειακής Ολοκλήρωσης που θα πρέπει να εφαρμοστούν για να εμπεδωθεί η τοπική δημοκρατία χωρίς ποδηγετήσεις από την Κεντρική εξουσία 5. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης (Άρθρο 186, Ν.3852/2010, εδάφιο Α περί αρμοδιοτήτων Προγραμματισμού - Ανάπτυξης),  ο περιφερειακός αναπτυξιακός σχεδιασμός, ο προγραμματισμός, η υλοποίηση των σχετικών με αυτόν δράσεων, η παρακολούθηση της αναπτυξιακής πορείας της περιφέρειας, η εξειδίκευση των στόχων και των κατευθύνσεων της αναπτυξιακής πολιτικής στο επίπεδο της περιφέρειας, η υλοποίηση των διαδικασιών του Δημοκρατικού Προγραμματισμού για τα ετήσια και μεσοχρόνια προγράμματα ανάπτυξης, κ.λπ. συνιστούν αρμοδιότητα των αιρετών Περιφερειακών Αρχών.

6. ΕΠΙΜΥΘΙΟ: 6.1 Για όσα είναι εύκολη η απόδειξη με έργα, κάθε λόγος είναι περιττός (Ων πρόχειρος η δι΄ έργων πείρα, περί τούτων πας λόγος περιττός εστίν, Αίσωπος), και 6.2  Φέρνει την αλήθεια στο φως ο χρόνος (Αγει είς φώς τήν αλήθειαν ό χρόνος, Μένανδρος).

Κωνσταντίνος Γαλιώτος

Πολ.Μηχ. Ε.Μ.Π., M.Sc. Περιφερειακή Πολιτική U.K.