Κάνοντας μια βόλτα στην Τρίπολη, κυρίως στο ιστορικό της κέντρο, αρκετά είναι τα σπίτια εκείνα που στέκονται ακόμα όρθια -αλλά για πόσο;- και μαρτυρούν τη δομή και την αρχιτεκτονική μιας πόλης που ξεκίνησε να χτίζεται τον 15ο αιώνα.

Σαφώς η οθωμανική αρχιτεκτονική επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την τοπική, ή καλύτερα οι δυο τους συμπορεύτηκαν χέρι-χέρι: τα παραδοσιακά τριπολιτσιώτικα σπίτια είχαν περίβολο με εξώθυρα, που τα απέκλειε από τον δρόμο, και μεγάλη εσωτερική αυλή, όπου οι ιδιοκτήτες τους διατηρούσαν έναν κήπο με κηπευτικά και δέντρα. Αυτό είναι ένα οθωμανικό στοιχείο, το οποίο επιβίωσε και κατά τον 19ο αιώνα. 
Ένα από τα στοιχεία των παλιών τριπολιτσιώτικων σπιτιών που επέζησε μετά την ανοικοδόμηση της πόλης ύστερα από την άλωση και την επικράτηση της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, είναι η γαλαρία ή λιακωτό ή «τζαμωτό». Πρόκειται στην ουσία για έναν ημι-υπαίθριο χώρο, ένα μπαλκόνι κλεισμένο με τζαμαρία.Όχι μεγάλη και μονοκόμματη τζαμαρία, όπως είναι πολύ εύκολο να γίνει σήμερα, αλλά σε έναν ξύλινο σκελετό οι μάστορες στερέωναν μικρά τζάμια.

Το ψυχρό κλίμα της Τρίπολης δεν ευνοούσε την ύπαρξη μεγάλων μπαλκονιών -εξ ου και η προφυλαγμένη εσωτερική αυλή. Ακόμα και στα νεοκλασικά οικήματα, τα μπαλκόνια είναι μικρά, διότι ελάχιστη χρησιμότητα είχαν. Η γαλαρία, όμως, που επέτρεπε στον ένοικο να καθήσει στον οντά του και να βλέπει έξω, να τρατάρει τους επισκέπτες του εκεί και να απλώσει ίσως στον ίδιο οντά τις τσαπέλες από τα σύκα για να μαραθούν, ήταν μια πρώτης τάξεως λύση. Οπωσδήποτε, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι τον 19ο αιώνα η κατασκευή τζαμιών δεν ήταν μηδαμινού κόστους. Επρόκειτο για υλικό πολυτελείας, το οποίο άργησε να ενσωματωθεί στην κατασκευή των οικιών. Και μάλιστα, στο πρώτο παράθυρο από αριστερά στη φωτογραφία, διακρίνεται το ξύλινο παραθυρόφυλλο μέσα από το τζάμι. Τούτο συνέβαινε επειδή δεν μπορούσαν να βάλουν τα παραθυρόφυλλα απ' έξω, αλλάζοντας όλη την κατασκευή.

Στη φωτογραφία, το νεοκλασικό της πλατείας Κολοκοτρώνη που στέκει ακόμα όρθιο, αν και ρημαγμένο, με τα μικρά του τζάμια σπασμένα, αλλά τα περισσότερα ακόμα στη θέση τους, παρά τον καιρό που έχει περάσει. Επιβιώνει ακόμα η γαλαρία του. Αν και το οίκημα έχει όλα τα χαρακτηριστικά της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, αυτός ο μικρός χώρος της γαλαρίας συνυπάρχει μαζί τους, μαρτυρώντας την ανάμειξη των ρυθμών στις μέρες μας.

Πρόκειται για ένα από τα πάμπολλα κτίρια τούτης της πόλης που δεν περίμεναν στις δόξες τους ότι θα έφτανε κάποτε η εποχή που θα παρήκμαζαν ή θα τα αφήναμε να πεθάνουν με τέτοιο τρόπο. Προσωπική άποψη: αν δεν αποκατασταθούν -και αναγνωρίζω τις δυσκολίες- προτιμότερη είναι η κατεδάφιση. Διότι παρά την ιστορική τους αξία, όπως βλέπετε και στη φωτογραφία, η εγκατάλειψη και η φθορά τους μπορεί να καταστεί επικίνδυνη.

Γαλανιάδη Εύα