Του Παναγιώτου Ιω. Σμυρνιώτου

Με αφορμή το διαβατήριο του παππού μου, Παναγιώτη Σμυρνιώτη, με το οποίο επέστρεψε το 1918 από την Αμερική στην Ελλάδα για να καταταγεί στον Ελληνικό Στρατό, είχα ασχοληθεί σε προηγούμενη έρευνά μου με την παρουσία Αρκάδων μεταναστών στο Mc Gill της Νεβάδα των Η.Π.Α. κατά τα έτη 1917-18. Τμήμα της έρευνας αυτής με πληροφορίες και τα ονόματα των Λουκαϊτών που μπόρεσα να ταυτοποιήσω, μπορεί κανείς να βρει στον σύνδεσμο: http://www.loukamantinias.gr/2013/01/mcgill-1917-18.html

Η πόλη Mc Gill ήταν μια πόλη που στην ουσία «ιδρύθηκε» από την Nevada Consolidated Copper Company (Ενοποιημένη Εταιρεία Χαλκού Νεβάδα) με σκοπό τη στέγαση των πολυάριθμων εργατών που κατέφθαναν εκεί για να εργασθούν στα ορυχεία χαλκού της περιοχής.

Το 1917-18 εργάζονταν στο Mc Gill πάνω από 50 Λουκαΐτες, οι οποίοι ταξίδεψαν μέχρι την άλλη άκρη της γης με τα μέσα της εποχής εκείνης για να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη και το δικαίωμα στην εργασία.
Πρόσφατα η φίλη και συγχωριανή Patty Avgerinos μου έθεσε υπόψιν κάτι το οποίο είχε δημοσιευθεί στη γνωστή ιστοσελίδα Scribd και δεν ήταν άλλο από το «Καταστατικόν τoυ εν Mc Gill της πολιτείας Nevada (White Pine County) αλληλοβοηθητικού συλλόγου Λουκαϊτών “Ο Άγιος Γεώργιος”».

Η έκπληξη και η συγκίνηση ήταν μεγάλη γιατί το παρόν Καταστατικό αναδείκνυε με τον καλύτερο τρόπο την ανάγκη για ενότητα, αλληλοβοήθεια και περιφρούρηση των συμφερόντων τω Λουκαϊτών που βρίσκονταν στην αφιλόξενη αυτή γωνιά της Αμερικής. Μια ανάγκη που τους οδήγησε να ονομάσουν τον Σύλλογό τους «Άγιο Γεώργιο» προς τιμήν του εξωκκλησιού που δεσπόζει στον κάμπο του Λουκά και «καλωσορίζει» τους επισκέπτες, ζητώντας έτσι παράλληλα και τη βοήθειά του.

Το Καταστατικό του Συλλόγου τυπώθηκε στο τυπογραφείο «Προμηθέας» που στεγαζόταν τότε στον αριθμό 725-727 της οδού Harrison στο Σαν Φρανσίσκο. Αποτελούταν από 11 φύλλα, το αριστερό μέρος των οποίων ήταν γραμμένο στα ελληνικά και το δεξί στα αγγλικά. Τα 35 άρθρα του ρύθμιζαν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις όσων συμμετείχαν στον Σύλλογο. Μέλη είχαν το δικαίωμα να είναι όσοι κατάγονταν από το Λουκά.

Η σφραγίδα του Συλλόγου ήταν στρογγυλή, το μέσον της κοσμούσε η εικόνα του Αγίου Γεωργίου και έφερε γύρωθεν το τίτλο «Αλληλοβοηθητικός Σύλλογος Λουκαϊτών Ο Αγιος Γεώργιος». Η εικόνα του Αγίου κοσμούσε επίσης και τη σημαία του Συλλόγου, η οποία περιφερόταν από την αίθουσα του Συλλόγου στην εκκλησία της κοινότητας την επίσημη μέρα του Συλλόγου, που δεν ήταν άλλη από την 23η Απριλίου, εορτή του Αγίου Γεωργίου. Εκεί ετελείτο με έξοδα του Συλλόγου Θεία Λειτουργία μετ’ αρτοκλασίας με την υποχρεωτική παρουσία των μελών.

Στο πρώτο άρθρο διαβάζουμε: «Συνελθόντες ημείς οι εκ της Κωμοπόλεως Λουκά της Μαντινείας και παρεπιδημούντες ενταύθα Λουκαΐται εν Mc Gill, Nevada την 21ην Ιανουαρίου 1918, ημέραν Δευτέραν και ώραν 7ην Μ.Μ., ιδρύσαμεν Σύλλογον Αλληλοβοηθητικόν υπό την επωνυμίαν «Ο Άγιος Γεώργιος», ούτινος έδρα έσεται η πόλις Mc Gill της πολιτείας Nevada».

Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείτο από τον πρόεδρο Ηλία Κονονέλο, τον Αντιπρόεδρο Ηλία Τσεκαλά, τον Γενικό Γραμματέα Παναγιώτη Γκουντάνη, τον Ειδικό Γραμματέα Παντελή Ρωμηό, τον ταμία Βασίλειο Αλεξόπουλο, τον εισπράκτορα Κωνσταντίνο Μαντά και τους συμβούλους Παναγιώτη Χ. Μαργιά, Γεώργιο Παρασκευόπουλο, Ηλία Τσιανγκούρη, Παναγιώτη Μπράτσο, Παναγιώτη Σμυρνιώτη και Παναγιώτη Ηλιόπουλο.

Σκοπός του Συλλόγου (άρθρο 2) ήταν: «α) η εξεύρεσις χρημάτων δι’ εισφορών, δωρεών, συνδρομών, κ.λ.π. προς σύστασιν κέντρου ενώσεως και αδελφικής συνεργασίας των μελών του Συλλόγου. β) η αλληλοβοήθεια, προστασία και περίθαλψις των απόρων και δεινοπαθούντων μελών του Συλλόγου. γ) η φροντίς και ενέργεια προς επάνοδον εις την πατρίδα των εκείνων εκ των απόρων μελών του Συλλόγου, οίτινες κατεστάθησαν ανίκανοι προς συντήρησίν των ένεκεν σοβαράς παθήσεως εν τη εργασία αυτών κατά την εν Αμερική διαμονήν των, ως τοιούτοι δε θα λογίζωνται και θα τυγχάνωσι βοηθήματος οι έχοντες ενταύθα χρηματικόν ποσόν έλαττον των διακοσίων δολλαρίων».

Ο Σύλλογος όφειλε να διαλυθεί σε δύο περιπτώσεις: αν συμφωνούσαν τα τρία τέταρτα των μελών (άρθρο 4) ή όταν ο αριθμός των μελών του κατερχόταν κάτω από τον αριθμό 20 (άρθρο 24). Στην περίπτωση αυτή όλη η κινητή και ακίνητη περιουσία του θα περιερχόταν στην Κοινότητα του Λουκά για έργα που θα ορίζονταν από τα μέλη του διαλυθέντος Συλλόγου.
Στο άρθρο 6 διαβάζουμε ότι ο Σύλλογος διοικείτο από δωδεκαμελές συμβούλιο, το οποίο εκλεγόταν κατ’ έτος δια μυστικής ψηφοφορίας από τα τακτικά μέλη του σε Γενική Συνέλευση που συνερχόταν την πρώτη Κυριακή του Ιανουαρίου κάθε έτους.

Το άρθρο 7 περιγράφει τα καθήκοντα του προέδρου, μεταξύ των οποίων είναι και η εκπροσώπηση του Συλλόγου ενώπιον των Διοικητικών και Δικαστικών αρχών των Η.Π.Α. Στα επόμενα άρθρα ορίζονται τα καθήκοντα του Γενικού Γραμματέα, του Ταμία καθώς και οι διαδικασίες σύγκλησης Δ.Σ., Γενικής Συνέλευσης και εκλογών (εξελεγκτική και εφορευτική επιτροπή κ.α.).
Στα άρθρα 16 και 17 διαβάζουμε ότι η εικόνα και τα ονόματα - γραμμένα με χρυσά γράμματα - των δωρητών άνω των 50 δολλαρίων και όσων παρείχαν στον Σύλλογο σημαντικές εκδουλεύσεις, θα αναρτώνται στην αίθουσα συνεδριάσεων του.

Στα άρθρα 19 έως 25 καταγράφονται τα δικαιώματα των μελών του Συλλόγου: Τα μέλη δικαιούνταν βοήθημα ενός δολλαρίου μέχρι 120 μέρες σε περίπτωση φυσικής ή εκ δυστυχήματος ασθένειας. Στην πρώτη περίπτωση και πάντα κατόπιν ιατρικής γνωμάτευσης, το βοήθημα το ελάμβαναν μετά την έβδομη μέρα της ασθένειας, ενώ στη δεύτερη από την πρώτη μέρα του δυστυχήματος ή της ανικανότητάς τους. Για τα μέλη που κατά την εργασία τύγχαναν τύφλωσης ή ακρωτηριασμού χεριού ή ποδιού, εκτός της καθημερινής βοήθειας, προβλεπόταν και η χορηγία των οδοιπορικών για την επάνοδο στην πατρίδα, κατόπιν εγκρίσεως της Γ.Σ.

Στο άρθρο 22 διευκρινίζεται ότι τα μέλη δεν δικαιούνται βοήθημα αν αποδειχθεί ότι η ασθένεια ή ο τραυματισμός τους ήταν προϊόν μέθης, συμπλοκών σε καβγάδες και εν γένει έκλυτου βίου («εκ δυσωνύμων οίκων…»). Σε αυτές τις περιπτώσεις η περίθαλψή τους επαφιόταν στην έγκριση των μελών του Συλλόγου.

Τα έξοδα κηδείας των μελών μέχρι του ποσού των 150 δολλαρίων επιβάρυναν τον Σύλλογο και στην κηδεία τους υποχρεωτικά όφειλαν να παρευρεθούν όλα τα μέλη.
Δυστυχώς δεν κατάφερα να βρω άλλες πληροφορίες για τη δράση και τα χρόνια ζωής του Συλλόγου. Θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον να είχαν διασωθεί και να φυλάσσονται κάπου τα βιβλία και τα πρακτικά του Συλλόγου, μέσα από τα οποία θα αντλούσαμε πολύτιμες πληροφορίες και θα διαμορφώναμε αρτιότερη αντίληψη για τη λειτουργία του και τις καθημερινές ανάγκες και προβλήματα των διαβιούντων εκεί Λουκαϊτών.

Σε κάθε περίπτωση η ύπαρξή του αποτυπώνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο την αδελφοσύνη και την ενότητα των Λουκαϊτών που εργάζονταν κάτω από αντίξοες συνθήκες στα ορυχεία του Mc Gill, οι οποίοι εύρισκαν μέσα στους κόλπους του Συλλόγου την απαραίτητη ασφάλεια και κατοχύρωση των εργασιακών τους δικαιωμάτων καθώς και τον συνδετικό εκείνο κρίκο που τους ένωνε νοερά με τα ιερά χώματα του χωριού τους.

Ευχαριστούμε τον Παναγιώτη Σμυρνιώτη για την σπουδαία αυτή ερευνά του και την παραχώρηση του υλικού στην ιστοσελίδα του χωριού μας.

Απανταχού Λουκαΐτες