Ανατρέχοντας στον Τύπο της εποχής της δεκαετίας του 1930, διαπιστώνει κανείς ότι η 25η Μαρτίου ήταν η πιο λαμπρή ημέρα για την Τρίπολη ή, αν προτιμάτε, για την Τριπολιτσά του Αγώνα. Διότι εκείνη την ημέρα, η Τρίπολη του 20ού αιώνα έδινε τη θέση της στην Τριπολιτσά του 19ου αιώνα, των ένδοξων νικών και των γενναίων ηρώων, που μέσα από τη γιορτή της επετείου αναβίωναν μέσα σε πνεύμα εθνικής έξαρσης τη σύσταση του εκατόχρονου ελληνικού κράτους που ακούμπησε σε μια συνέχεια -φαντασιακή ή πραγματική, η συζήτηση είναι πολύ μεγάλη- μεταξύ αρχαίας Ελλάδας και ενδόξου πρόσφατου παρελθόντος για να οικοδομηθεί εθνικά.

Καμία άλλη εορτή, ούτε καν το Πάσχα, δεν εορταζόταν με τόση μεγαλοπρέπεια, με τόση φροντίδα, με τόσες εκδηλώσεις που προϋπέθεταν πολύ κόπο στην Τρίπολη. Για τους Τριπολίτες, η επέτειος της εθνικής παλιγγενεσίας ήταν η πιο σημαντική ημέρα. Ένα σημείο αναφοράς που ισοδυναμούσε με την ίδια τους την ύπαρξη.

Σε ένα «ρεπορτάζ» του «Αρκαδικού Τύπου» της 2ας Απριλίου 1933 περιγράφονται λεπτομερώς όλες οι εκδηλώσεις του διήμερου εορτασμού, στον οποίον συμμετείχαν ενεργά όλοι οι φορείς, τα σωματεία, οι σύλλογοι και, φυσικά, τα εκπαιδευτήρια και τα σχολεία της πόλης. Οι εκδηλώσεις ξεκινούσαν την παραμονή το πρωί και τελείωναν το βράδυ της επόμενης ημέρας. Στο τέλος, όλοι ήταν κατάκοποι, αλλά πολύ, πολύ υπερήφανοι.

«Εις την ασύλληπτον εικόναν της φωτολουσμένης πανηγύρεως χαρίζει τον ιδιότυπον παλμόν της εθνικής συγκινήσεως η υπερήφανος και ραφαηλική παρέλασις γοητευτικότατων ''Αμαλιών'' και αλκίμων φουστανελλοφόρων», ξεκινά ο δημοσιογράφος να περιγράφει τη «θαυμασία και αξιαίπενον, πράγματι, την από τριετίας πραγματοποιούμενην έμπνευσιν της τοιαύτης εμφανίσεως, μοναδικής εν Ελλάδι». Το 1930, είχε αποφασιστεί να διοργανώνεται η μεγάλη παρέλαση που κατέληγε στην πλατεία Άρεως στην οποία όλα τα αγόρια και τα κορίτσια θα φορούσαν παραδοσιακές ενδυμασίες. Πατροπαράδοτη φουστανέλλα για τα αγόρια, και η «Αμαλία» για τα κορίτσια, δηλαδή η στολή που φορούσε η βασίλισσα Αμαλία για να τιμήσει τη χώρα στη οποία βασίλευε.

Να σου και οι στίχοι του Σέλεϊ:

«Ένδοξος Ελλάς! Γαλαζώνει ο διάφανος ουρανός της τα βουνά της και τις θάλασσές της κι ο ήλιος της φωτίζει τηλαυγής την νέαν γέννησίν της!». Οι φιλέλληνες ποιητές, πάντα στην πρώτη γραμμή της μνήμης.

«Ο παλμός της ζωής και του πατριωτικού ενθουσιασμού, διπλωμένος στα εθνικά χρώματα, εξεχύθη ακράτητος από μικρούς και μεγάλους στο εθνικό γιορτάσι», λέει ο δημοσιογράφος, περιγράφοντας αυτό ακριβώς το συναίσθημα του ανήκειν, της ταυτότητας, της εθνικής υπερηφάνειας που ανάβλυζε από όλους ανεξαιρέτως τους κατοίκους της Τρίπολης εκείνη την ημέρα.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΕΟΡΤΑΣΤΙΚΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ

Κατ' αρχάς, η εορτή ήταν διήμερη. Στο Μαλλιαροπούλειο Θέατρο το ένα σχολείο διαδεχόταν το άλλο για να παρουσιάσει μικρά σκετς, ποιήματα, για να δώσει συναυλίες της χορωδίας του. Όλα τα καταστήματα, δημόσια και ιδιωτικά, σημαιοστολισμένα και πεντακάθαρα. Στα σχολεία, με φροντίδα, οι εικόνες των αγωνιστών στολισμένες με δάφνες και μυρσίνες.

Το ξημέρωμα της 25ης Μαρτίου ξεκινούσε με ομοβροντία μασκούλων στη Μεγάλη Τάπια και η Μπάντα της Φιλαρμονικής περνούσε από τους δρόμους όλης της πόλης ανακρούοντας τον εθνικό ύμνο. Στις 09:30, «πλήθη κόσμου συνέρρευσαν στην πλατεία Άρεως, έσπευδον οι μαθητές απάντων των εκπαιδευτηρίων της πόλεως με σημαίες και ενδεδυμένοι ομοιομόρφως τας εθνικάς ενδυμασίας».

Στην πομπή προπορευόταν η Φιλαρμονική και ακολουθούσαν τα σωματεία της πόλης με τα λάβαρά τους. Ακολουθούσε το 11ο Σύνταγμα Πεζικού και η πομπή κατευθυνόταν από την πλατεία Ανεξαρτησίας στον Ναό των Ταξιαρχών, για τη δοξολογία. Η Φιλαρμονική, οι πρόσκοποι, τα εκπαιδευτήρια, τα Διδασκαλεία, το Πρώτο και το Δεύτερο Γυμνάσιο, τα δημοτικά σχολεία προπορεύονταν και μετά το Δημοτικό Συμβούλιο, ο δήμαρχος και τα σωματεία. Μετά τη δοξολογία, και την εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας από τον καθηγητή Γ. Δανούση, γινόταν η παρέλαση που κατέληγε στην πλατεία Άρεως για να ακολουθήσει η στέψη του μνημείου Ιερέων και Προκρίτων.

Εκείνη τη χρονιά, παρήλασαν 500 μαθητές, όλοι ντυμένοι με την εθνική ενδυμασία.

Στη συνέχεια έδωσε δεξίωση ο δήμαρχος ενώ το απόγευμα όλα τα σχολεία είχαν να παρουσιάσουν απαγγελίες, διαλόγους, μικρά και μεγαλύτερα θεατρικά, τραγούδια και ποιήματα προς τιμήν της ημέρας. Μάλιστα το Διδασκαλείο παρουσίασε και τη μαντολινάτα του, ενώ οι μαθητές του Πρώτου Γυμνασίου χόρεψαν στην πλατεία και έδωσαν παράσταση στο Μαλλιαροπούλειο.

Το βράδυ, πραγματοποιήθηκε λαμπαδηφορία από όλους τους άνδρες του 11ου Συντάγματος και τους προσκόπους. Κρατούσαν ενετικούς φανούς, βεγγαλικά και πυρσούς, ενώ φωταγωγήθηκαν όλα τα δημόσια κτίρια και το Πάρκο Φιλοδένδρων.

ΔΕΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ; ΝΤΡΟΠΉ...

Εκείνη τη χρονιά, μας πληροφορεί η εφημερίδα, ο Σύλλογος των Παντοπωλών «έλαμψε διά της απουσίας του λαβάρου του από τον εορτασμόν». Δείτε πώς σχολιάζεται το γεγονός:

«Δεν γνωρίζομεν πού οφείλεται η ολιγωρία του αυτή, ούτε θέλομεν να πιστεύσωμεν ότι υπάρχουν Ελληνες αγνοούντες την ημέραν αυτήν αλλά και την ιεράν έναντί της υποχρέωσίν τους».

Ιερή υποχρέωση να συμμετέχουν όλοι, με τα σύμβολά τους, με την καρδιά τους, και να εορτάσουν με κάθε λαμπρότητα την εθνική παλιγγενεσία. Ομοιόμορφα, υπερήφανα, λαμπρά.

Υπάρχει μια μικρή αναφορά στην εφημερίδα σε μια ολιγόγραμμη στήλη για τις εξελίξεις στη Γερμανία και τον αντισημιτισμό που φούντωνε και είχε ήδη αρχίσει να προβληματίζει τον πνευματικό κόσμο της εποχής. Υπάρχει μια αναφορά στην επιστολή διαμαρτυρίας που είχε συντάξει ο Αϊνστάιν και έκδηλη ανησυχία για τις εξελίξεις που οδήγησαν, μοιραία, στην άνοδο του Χίτλερ και στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Τριπολίτες δεν μπορούσαν ασφαλώς να φανταστούν το 1933 τι θα συνέβαινε σε λίγα χρόνια. Ωστόσο, με κατασκευασμένη ταυτότητα ή χωρίς, με μια εθνική συνείδηση φαντασιακή ή όχι, πιστεύω ότι η ελληνική κοινωνία ακούμπησε στα εθνικά της σύμβολα και στην ανεξαρτησία που έλαβε με το μαχαίρι και τον αγώνα της αλλά και με τη βοήθεια των ευρωπαϊκών κρατών για να σηκώσει ανάστημα στη νέα πρόκληση που θα ερχόταν.

Γαλανιάδη Εύα