Η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει επιδείξει μεγάλη ικανότητα στην αντιμετώπιση ζητημάτων που απαιτούν υψηλό επίπεδο  έρευνας, τεχνολογίας, καινοτομίας, τεχνογνωσίας και επιστημοσύνης (λ.χ. Ινστιτούτο Νανοτεχνολογίας, Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα, Παραγωγή Ενέργειας από Θαλάσσια Κύματα, κ.λπ.) με ιδιαίτερη κλίση στα θέματα της αξιοποίησης των ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών) σε συνέργια με τις άλλες επιστημονικές κατά περίπτωση ειδικότητες.

Δηλαδή, με οδηγό το πολυπιεστημονικό μοντέλο της Μηχατρονικής (όρος που διατυπώθηκε από τον Περιφερειάρχη κ.Π.Τατούλη στο Περιφερειακό Συμβούλιο). Συγχρόνως, η Περιφέρεια έχει καταφέρει να αποκτήσει την τεχνογνωσία της εξεύρεσης πόρων (χρηματοδότηση, συγχρηματοδότηση, νέοι χρηματοπιστωτικοί μηχανισμοί, νέα εγγυοδοτικά μέσα, κ.λπ.) για την υλοποίηση διαφόρων δράσεων. Πρόκειται για πράξεις που ξεπερνούν τα στενά όρια και την πεπερασμένη επιλεξιμότητα της τυπολογίας των έργων ρουτίνας τα οποία εντάσσονται στο ΕΣΠΑ ή προέρχονται από τους πόρους του ΠΔΕ (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων). Η ικανότητα της Περιφέρειας επεκτείνεται στο χώρο των Ανταγωνιστικών Προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ένα από τα Ανταγωνιστικά Προγράμματα είναι το SoilPro. Πρόκειται για συντομογραφία του όρου Soil Protection (προστασία εδάφους). Εν προκειμένω η προστασία αφορά ειδικά στη Διάβρωση των Εδαφών. Το SoiPro είναι μια συνιστώσα της τρέχουσας φάσης του μακροχρόνιου Ευρωπαϊκού Προγράμματος Life+ (2007-2013). Η έναρξη του Προγράμματος Life έγινε το 1992. Κατά την περίοδο 1992-2008 έτρεξαν τα Life I,II και ΙΙΙ κατά τα οποία στην Ελλάδα χρηματοδοτήθηκαν 186 προγράμματα για την προστασία της φύσης, τη βιοποικιλότητα, την περιβαλλοντική καινοτομία, την περιβαλλοντική διακυβέρνηση και την ενημέρωση των πολιτών.

Η διάβρωση των εδαφών είναι μια συνιστώσα του γενικότερου προβλήματος της υποβάθμισης των εδαφών από αποσάθρωση ένεκα ανθρωπογενών και φυσικών επιδράσεων σε συνδυασμό με τα γεωλογικά, γεωμορφολογικά, πεδολογικά, εδαφολογικά, κλιματικά και τα άλλα φυσικά, χημικά και οργανικά χαρακτηριστικά του εδάφους μιας περιοχής. Με τον όρο διάβρωση εννοούμε την προοδευτική αποσύνθεση των υλικών των εδαφών που οδηγεί σε απώλεια του επιφανειακού εδάφους. Η διάβρωση καταστρέφει τη δομή και την ποιότητα των εδαφών. Είναι μια διεργασία που ορίζεται ως απόσπαση και απομάκρυνση υλικού από τον επιφανειακό ορίζοντα των εδαφών και η απόθεση του υλικού σε άλλα σημεία ή στα υδατικά οικοσυστήματα. Παραδείγματα αιτίων εμφάνισης της διάβρωσης, είναι: όξινη βροχή από βιομηχανικές δραστηριότητες, υπερβόσκηση, παράνομη υλοτομία, εκχερσώσεις, φυτοφάρμακα που καταστρέφουν την οργανική ουσία που συγκρατεί τα εδαφικά σωματίδια, κατασκευές και επεκτάσεις, πυρκαγιές, τοξικές ουσίες, καταστροφή φυτοκάλυψης, πλημύρες, ξηρασία, αιολική δράση, έντονες βροχοπτώσεις, παγετός, βαρύτητα, κ.λπ. Πολλές από τις δυσμενείς φυσικές επιδράσεις οφείλονται στη ρύπανση του περιβάλλοντος και στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Μεγάλη σημασία έχει και η ρύπανση των υδάτινων οικοσυστημάτων από τα φερτά υλικά των διαβρωμένων εδαφών που αποτίθενται στους υδάτινους πόρους όπου διαταράσσουν το οικοσύστημα του αποδέκτη και την πληθυσμιακή ισορροπία (συνήθως ευτροφισμός διαφόρων ειδών). Η διάβρωση των εδαφών είναι ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά ζητήματα. Προκαλεί αλυσιδωτά προβλήματα στα οικοσυστήματα και στις κοινωνίες ανθρώπων. Τα προβλήματα δεν αφορούν μόνο στις περιοχές που απογυμνώνονται από το επιφανειακό στρώμα εδάφους. Οι κάτοικοι τέτοιων περιοχών αντιμετωπίζουν μείωση γεωργικής παραγωγής και επιτάχυνση της ερημοποίησης. Κινδυνεύουν επίσης τα υδατικά οικοσυστήματα όπως προαναφέρθηκε. Η Πελοπόννησος είναι εξαιρετικά ευαίσθητη όσον αφορά στην υποβάθμιση του εδάφους λόγω των δυσμενών παρεμβάσεων στο φυσικό περιβάλλον από φυσικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες, όπως η εκτεταμένη αποψίλωση των δασών, οι δασικές πυρκαγιές και η εντατική καλλιέργεια. Για την Περιφέρεια Πελοποννήσου, η προστασία του εδάφους είναι ένα σημαντικό περιβαλλοντικό ζήτημα. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο η Περιφέρεια ενεργοποιεί το Πρόγραμμα SoilProLife+. Στο Πρόγραμμα συμμετέχουν οι Περιφέρειες Πελοποννήσου και Σικελίας, το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος) και το Ερευνητικό Κέντρο Αγροβιολογίας και Πετρολογίας CRA-ABP από την Φλωρεντία της Ιταλίας. Στο πλαίσιο του Προγράμματος εκτελούνται επιτόπου εδαφικοί έλεγχοι. Διενεργούνται δειγματοληψίες. Τα εδαφικά δείγματα μεταφέρονται στο εργαστήριο για τον προσδιορισμό των τιμών των εδαφικών χαρακτηριστικών τα οποία συνιστούν παραμέτρους (inputs) στα μοντέλα διάγνωσης της τρωτότητας των εδαφών έναντι διάβρωσης και στα προσομοιώματα της στοχαστικής εκτίμησης του κινδύνου διάβρωσης (όπου σταθμίζονται και συνεκτιμώνται και πολλά άλλα στοιχεία). Με νέες τεχνολογίες GIS (Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών) και Τηλεπισκόπησης παρασκευάζονται πολυθεματικοί χάρτες γεωχωρικών δεδομένων για κάθε χρήση. Η επεξεργασία των στοιχείων γίνεται με ειδικό λογισμικό. Τα στοιχεία επικαιροποιούνται συνεχώς για την παρακολούθηση της εξέλιξης των φαινομένων και αναρτώνται στο διαδίκτυο σε ειδικό ιστότοπο που θα είναι διαδραστικός και προσβάσιμος σε όλους. Με το Πρόγραμμα προσδιορίζονται τομείς κινδύνου που επιτρέπουν στο χρήστη να προσομοιώνει φαινόμενα διάβρωσης τα οποία υποβαθμίζουν το έδαφος, να εκπονεί στρατηγικές προστασίας του εδάφους και να αναλαμβάνει έγκαιρα τα απαιτούμενα μέτρα για την αντιμετώπιση της διάβρωσης. Μακροπρόθεσμα το σύστημα θα ενταχθεί σε Διευρωπαϊκά Δίκτυα αναλόγων εφαρμογών. Η επιχειρησιακή λειτουργία του προγράμματος θα γίνεται στην Περιφέρεια σε ειδικό προς τούτο Θάλαμο Επιχειρήσεων. Πολύ πρόσφατα, η Περιφέρεια Πελοποννήσου, κατάφερε να ενεργοποιήσει ως συντονιστής και leader, ένα ακόμη Ανταγωνιστικό Πρόγραμμα από την Κομισιόν. Είναι το GuardEn και συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα διακρατικής συνεργασίας Νοτιανατολική Ευρώπη (South East Europe). Σε επόμενο άρθρο θα περιγράψουμε το πρόγραμμα.

Κωνσταντίνος Γαλιώτος
Πολ.Μηχ. Ε.Μ.Π., M.Sc. Περιφερειακή Πολιτική U.K.

Ο Κωνσταντίνος Γαλιώτος είναι Πολιτικός Μηχανικός του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (1976) και έχει Master of Science από το Πανεπιστήμιο του Birmingham, U.K. (1979). Είναι έφεδρος ανθυπολοχαγός του Όπλου του Μηχανικού με ειδική εκπαίδευση στη Σχολή Πολέμου. Έχει διατελέσει Σύμβουλος του Υπουργείου Ανάπτυξης (2 φορές), του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, της Γ.Γ. της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, του Οργανισμού Προώθησης Εξαγωγών, Επιστημονικός Συνεργάτης του Δήμου Τρίπολης και σήμερα είναι Ειδικός Σύμβουλος Περιφερειακής Πολιτικής και Ανάπτυξης της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Ως ειδικός εμπειρογνώμονας του Υπουργείου Εξωτερικών, συμμετείχε σε διμερείς ναυτιλιακές συμφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Κίνας στο Πεκίνο και στη Σαγκάη (1996). Έχει εκπονήσει μελέτες, έρευνες, καταγραφές, πραγματογνωμοσύνες και άλλες συναφείς επιστημονικές εργασίες σε πολλά πεδία εξειδίκευσης: 1. Επιστήμη Πολιτικού (μελέτες, επιβλέψεις) 2. Σεισμομηχανική, Εδαφομηχανική, Έλεγχος Ποιότητας, Θεμελιώσεις 3. Περιβάλλοντος και Ενεργείας (Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις, Διαχείριση Αποβλήτων, Ανακύκληση, ΑΠΕ) 4. Ευρωπαϊκών Πολιτικών και Διαχείρισης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων 5. Περιφερειακής Πολιτικής και Ανάπτυξης (Στρατηγικός Σχεδιασμός, Επιχειρησιακός Προγραμματισμός, Ειδικά Αναπτυξιακά Σχέδια) 6. Οικονομοτεχνικές Μελέτες, SWOT και PEST αναλύσεις, Μελέτες Δημοσιότητας, Μελέτες Διοίκησης και Οργάνωσης ΟΤΑ, Επιχειρηματικά και Επιχειρησιακά Σχέδια για επενδύσεις, Στατιστικές Έρευνες, Μελέτες Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Μελέτες Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής, Ποντοπόρου Εμπορικής Ναυτιλίας, Λιμενικών Υποδομών, Μεταφορών, Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, Πολιτισμού και Τουρισμού 7. Αξιολόγηση και Επιλογή Προσωπικού για ΔΕΚΟ, Τράπεζες και Μεγάλες Ελληνικές και Πολυεθνικές Επιχειρήσεις. Έχει πραγματοποιήσει ομιλίες και εισηγήσεις σε fora, ΜΜΕ, ημερίδες και σεμινάρια και έχει δημοσιεύσει άρθρα με ποικίλη θεματολογία. Έχει συγγραφική δράση με πολυάριθμες Μονογραφίες για εξειδικευμένα θέματα, Ενημερωτικά Δελτία και Ειδικές Εκδόσεις.