Έστω ότι μπαίνουμε μέσα σε ένα παλιό μυθιστόρημα, από εκείνα που έγραφε η Άγκαθα. Είμαστε, λέει, σε ένα σπίτι, όπου οι ένοικοι - φίλοι - παρευρισκόμενοι και κάνα δυο δουλικά της εποχής, συνήθως μπάτλερ και καμαριέρα, έχουν μια βεγγέρα, ένα σουαρέ, έναν λόγο για να συναντηθούν. Και ξαφνικά, κάποιος ανακαλύπτει το πτώμα. Η έρευνα ξεκινά, η καχυποψία εξαπλώνεται ανάμεσα στα μέλη της μέχρι πρότινος χαρούμενης παρέας, καθώς όλοι, ανεξαιρέτως, έχουν λόγο να επιθυμούν τον θάνατο του θύματος. Ποιος όμως του έριξε στρυχνίνη στο τσάι; Ποιος τον χτύπησε πισώπλατα με το μαχαίρι; Ποιος τον πυροβόλησε εν ψυχρώ;

Θα πείτε, έναν άνθρωπο τον ξεκάνεις. Εδώ, όμως, το θύμα είναι μια ιδέα. Και μάλιστα η πιο σεβαστή των ιδεών από καταβολής κόσμου. Κανένας πολιτικός στον πλανήτη δεν τολμά να περάσει έστω και μία ημέρα δίχως να βρει έναν λόγο να την ξεστομίσει -κι αν δεν το κάνει στο κοινοβούλιο, θα το κάνει στο σπίτι του. Έτσι, για το καλό. Αν έπαιζα τον ντετέκτιβ στην ιστορία, εκεί θα απέδιδα τον θάνατο της δημοκρατίας. Στη φθορά από το πολύ μπλα-μπλα των πολιτικών.

Η δημοκρατία, λοιπόν, περιλαμβάνει δύο λέξεις που μεταξύ τους έχουν καταλήξει να είναι αντίθετες -να η αιτία θανάτου; σκέφτομαι. Τον δήμο, δηλαδή τον λαό, και το κράτος, δηλαδή την εξουσία. Σκοπός, για να φτάσουμε στην πραγμάτωση της ιδέας, είναι ο λαός να έχει την εξουσία. Μα, σταθείτε. Ακόμα και ο Θουκυδίδης χαρακτήριζε την περίφημη αθηναϊκή δημοκρατία «ενός ανδρός αρχή», δηλαδή του Περικλή. Κάτι είναι παράδοξο, δεν νομίζετε;

Μια σκληρή διαπίστωση, οπωσδήποτε. Διαπίστωση που συχνότατα αγνοείται, διότι δεν βολεύει. Δεν βολεύει, βρε αδερφέ, να έχεις το «αλλά» του Θουκυδίδη στο μυαλό σου και να κάνεις ό,τι έκανε και ο Περικλής, αν και με λιγότερη μαεστρία, δηλαδή να άγεις τον δήμο, να τον οδηγείς εκεί που θέλεις. Καλά θα κάναμε να ακούγαμε τους ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα από κοντά. Αλλιώς είναι σαν τα γεγονότα να έχουν μεγαλύτερη σχέση με τη φαντασία μας παρά με την πραγματικότητα...

Στην Ευρώπη, έχουμε δημοκρατίες. Ας πούμε, η Γερμανία είναι δημοκρατία στα εντός της και συμπεριφέρεται ως ηγεμόνας στα εκτός της. Δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει αυτό. Η Γερμανία ήταν αυτοκρατορία για πολλά-πολλά χρόνια. Έχει την τάση να είναι πρώτη, να είναι κυρίαρχη. Μόλις πριν από εβδομήντα χρόνια ξεκίνησε να κυριαρχήσει ξανά στον κόσμο. Πώς ένα ολόκληρο έθνος άκουσε έναν παράφρονα αποτυχημένο καλλιτέχνη; Επειδή ήθελε να πάρει το αίμα του πίσω από τη συντριβή του στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο; Ή επειδή οι Γερμανοί μέσα στα κύτταρά τους έχουν την αίσθηση ότι είναι και ότι πρέπει να είναι κυρίαρχος λαός;

Μόλις προχθές σε άρθρο του ο Χάμπερμας είπε ότι η Μέρκελ με τη συμφωνία που μας επέβαλε -αυτή ήταν η λέξη- τζόγαρε μέσα σε μια νύχτα τη φήμη της μεταπολεμικής Γερμανίας. Πηγαίνοντας παραπέρα, πέταξε το προσωπείο της. Διότι οι ηγεμονίες δεν αλλάζουν μυαλά. Με την πρώτη ευκαιρία, ξανά προς τη δόξα τραβάν. «Πράξη τιμωρίας» χαρακτήρισε ο ίδιος τη συμφωνία των Βρυξελλών. Τιμωρία προς την αριστερή κυβέρνηση την Ελλάδα. Ο Σόιμπλε είχε λυσσάξει πριν από τις βουλευτικές εκλογές να προσέξουν οι Έλληνες τι θα ψηφίσουν. Μετά το δημοψήφισμα, οι Γερμανοί εξέφρασαν την επιθυμία να υπάρξει μια κυβέρνηση τεχνοκρατών στην Ελλάδα. Πόσο δημοκρατικό είναι αυτό; Τι θα πει «θέλουμε κυβέρνηση τεχνοκρατών στην Ελλάδα»;

Δεν είναι τυχαίο που η λέξη «εμπιστοσύνη» αναφέρεται πρώτη-πρώτη στο κείμενο της συμφωνίας. Η εμπιστοσύνη χάθηκε ανάμεσα στους εταίρους της και στην Ελλάδα, επειδή η δεύτερη θέλει να καταργηθεί η λιτότητα, αλλά οι εταίροι έχουν ένα πρόγραμμα να εφαρμόσουν. Εκείνο της λιτότητας. Και οι προηγούμενοι είχαν συμφωνήσει. Αμφισβητήσαμε το πρόγραμμα; Χάσαμε την εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη υπάρχει και ανάμεσα στους μαφιόζους. Ή ανάμεσα στον δανειστή και στον δανειζόμενο. Ανάμεσα στα κράτη που συμμετέχουν σε μια ένωση, υπάρχει και η δημοκρατία. Ή μήπως όχι;

Ακούσαμε τον Πρωθυπουργό στη συνέντευξη που παραχώρησε στην ΕΡΤ να λέει ότι η ελληνική κυβέρνηση έριξε τον σπόρο και θα περιμένουμε να φυτρώσει. Είπε ότι το δίκαιο του λαού θα νικήσει το δίκαιο των τραπεζών. Και πώς θα νικήσει ο λαός; Με ένα Σύνταγμα που έχει γίνει κουρέλι; Με ένα Σύνταγμα που μάς επιβάλλεται για να μην πεθάνουμε από χρηματοπιστωτική ασφυξία; Πώς θα νικήσει η δημοκρατία αν είναι άγνωστη λέξη εντός της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας; Πώς θα νικήσει η δημοκρατία όταν η ελληνική πλευρά έδωσε ό,τι είχε να δώσει και ακόμα περισσότερα και ο Σόιμπλε ακόμα επιμένει να τάσσεται υπέρ ενός προσωρινού Grexit;

Η δημοκρατία δεν δολοφονήθηκε σε εκείνη τη Σύνοδο Κορυφής. Η δημοκρατία δεν υπάρχει. Και μέσα στην Ευρώπη πρέπει να την εφεύρουμε, αλλιώς ας καταργήσουμε τις ιδρυτικές της συνθήκες και ας γίνουμε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, με κεντρική τράπεζα τη Γερμανία. Ας γίνουμε ό,τι είμαστε, δηλαδή.

Ο Χάμπερμας είπε ότι η Γερμανία «ξεδιάντροπα αποκάλυψε τον εαυτό της ως τον βασικό τηρητή της πειθαρχίας στην Ευρώπη και για πρώτη φορά διεκδίκησε ανοιχτά τη γερμανική ηγεμονία στην Ευρώπη». 

Γυρίζοντας στο σπίτι εκείνο, κοιτάζοντας το θύμα να κείται, διαπιστώνουμε ότι μάλλον πρόκειται για φάντασμα. Διότι για να πάρει σάρκα και οστά μια ιδέα, πρέπει να στην στηρίξεις, να την χτίσεις. Η Ευρώπη δεν πιστεύει σε αυτή την ιδέα και αυτό φάνηκε ξεκάθαρα. Αν θέλουμε να συνεχίσουμε να αναζητούμε τον δολοφόνο, θα το κάνουμε από γούστο. Όπως οι παρέες στις παλιές βεγγέρες.

Γαλανιάδη Εύα