Την τελευταία κυρίως τριετία, απ’ το 2010 κι έπειτα, οι συζητήσεις γύρω απ’ το ρόλο της Τέχνης ως μέσο αποφόρτισης και αλληλεγγύης μέσα στους χαλεπούς καιρούς που όλοι διανύουμε, αποτελούν προτεραιότητα. Και ίσως, είναι ο μόνος τομέας όπου η θεωρία γίνεται πράξη, έστω και με τα όποια πενιχρά μέσα διαθέτει η κοινωνία ή κάθε πολίτης μεμονωμένα.

Υπάρχουν καλλιτεχνικά ερεθίσματα τα οποία μπορούν να βρουν ανταπόκριση και να εκφραστούν μέσα στην κρίση; Υπάρχει κοινό να τα υποστηρίξει; Υπάρχει αυτή η διάθεση, αυτή η ανάγκη; Μέσα σ’ όλα αυτά τα προβλήματα τα οποία κατά καιρούς αντιμετωπίζει όχι μόνο ο ελληνικός λαός, αλλά όπως όλα δείχνουν οι περισσότεροι λαοί παγκοσμίως ,υπάρχει άραγε χώρος για την Τέχνη;
Στο παραπάνω ερώτημα απαντώ ότι όχι μόνο χώρος υπάρχει, αλλά η ανάγκη του απλού, μέσου πολίτη να αποφορτιστεί και να νιώσει μέρος του όλου δίνει χώρο στην Τέχνη όχι απλώς και μόνο να υπάρχει, αλλά και να ευδοκιμεί και να ανθίζει.
Η Ιστορία μιας και επαναλαμβάνεται, δείχνει ότι η ανάγκη αυτή είναι διαχρονική. Και αυτή η ανάγκη πολλές φορές αφορά και μια αλλαγή στο γενικότερο πολιτικό κλίμα ανά τους αιώνες, διότι η Τέχνη σε επίπεδο οραματισμού είναι σε θέση να επηρεάσει ακόμα και την Πολιτική. Έτσι, σε δύσκολους ιστορικά καιρούς, το θέατρο στην Ελλάδα ήκμασε, ίσως με κάποιες παραλλαγές στο περιεχόμενο του λόγω “ανωτέρου πολιτικού ελέγχου”, παρ’ όλα αυτά δεν έχασε την αίγλη του, κάθε άλλο. Μιλάω φυσικά για την περίοδο της Κατοχής.
Σε επίπεδο Μουσικής, ας μην ξεχνάμε κάτω από ποιες συνθήκες αναπτύχθηκε το “Ρεμπέτικο” τραγούδι αλλά και κάτω από ποιες συνθήκες εκφράστηκε και φυσικά διαιωνίστηκε μέσα στα χρόνια, μιας και πλέον αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι στην ελληνική παράδοση και όχι τυχαία επανέρχεται εντόνως στη “μόδα” ένεκα κυρίως του κοινωνικού του στίχου, του καυστικού αν μη τι άλλο κοινωνικού του στίχου.
Όταν λοιπόν οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και τον ασφυκτικό κλοιό γύρω τους λόγω έντονων κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών αλλαγών αλλά και τη ματαιότητα εντέλει όλων αυτών, τότε ακριβώς αναζητούν την ουσία σε πιο αυθεντικές καταστάσεις και συνιστώσες, οι οποίες σαφώς και εκφράζονται μέσα απ’ την Τέχνη.
Ο ρόλος όμως της Τέχνης δεν αφορά μόνο τον ψυχαγωγικό και ενίοτε διασκεδαστικό τομέα ή ακόμα και τον ενημερωτικό. Ο ρόλος της, ειδικά σε συγκυρίες όπως οι παροντικές, είναι ρόλος ενθαρρυντικός, ρόλος αφύπνισης και αισιοδοξίας.
Ακόμα και με όσα πενιχρά μέσα διαθέτει κανείς η ατομική αλλά και η συλλογική ανάγκη να εκφραστεί κάποιος, δεν εξαρτάται μόνο απ’ αυτό. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι σύγχρονες θα’ λεγε κανείς μορφές Τέχνης εκπεφρασμένες πολλές φορές και στους δρόμους. Αναφέρω ενδεικτικά τη δραματουργία ηθοποιών, η οποία εκφράζεται κατά ομάδες στους δρόμους, ακόμη και εκείνες τις ομάδες μουσικών των δρόμων που δεν έχουν σε τίποτα να ζηλέψουν διασήμους και… Πολυτελείς πίστες, άλλωστε τώρα  πια αναζητάμε την απλότητα της στιγμής που θα μας κάνει έστω για λίγο να ξεχάσουμε προβλήματα, μιζέρια και ματαιοδοξία.
Κυρίως οι νέοι, τα παιδιά, οι μαθητές, που κι εκείνα βιώνουν ίσως εντονότερα απ’ τους υπολοίπους τις εξελίξεις, οι οποίες επιφορτίζουν περαιτέρω την αβεβαιότητα για το μέλλον τους, κυρίως λοιπόν η ευαίσθητη αυτή κοινωνική ομάδα πρέπει να υποστηριχθεί και να ενισχυθεί ως προς τη δημιουργία, την έκφραση. Βέβαια, αυτό συνυφαίνεται και γενικότερη αλλαγή μέσα απ’ την Παιδεία, αλλά αυτό αποτελεί μεγάλη συζήτηση για να αναπτυχθεί μέσα σ’ αυτό το άρθρo.
Η Ιστορία λοιπόν δείχνει την αναγκαιότητα των διαφόρων κοινωνικών συνόλων να εκφραστούν αλλά τρόπον τινά και να “αγκαλιαστούν”, σε άσχημες χρονικές περιόδους. “Ουδέν κακόν αμιγές καλού” και φυσικά όταν αυτό το καλό αφορά την Τέχνη και τον καλλιτεχνικό κόσμο, ακόμα καλύτερα, μιας και μέσα από εκεί μόνο ύψιστα ήθη ανθρωπιάς  και αλτρουϊσμού μπορούν να καλλιεργηθούν.
Σ’ αυτό το σημείο, θα κλείσω το άρθρο μου με μια πολλή ουσιαστική φράση του Άγγλου συγγραφέα και κριτικού John Ruskin: “Η Τέχνη είναι ωραία όταν το χέρι, το κεφάλι και η καρδιά πάνε μαζί”.

Ευαγγελία Παπαθανασίου