1. ΟΛΒΙΟΣ ΕΣΤΙΝ ΟΣΤΙΣ ΙΣΤΟΡΙΗΣ ΕΣΧΕ ΜΑΘΗΣΙΝ: Το Ευριπίδειο απόφθεγμα είναι διαχρονικό. Αναλύει το παρελθόν εξάγοντας συμπεράσματα για την ερμηνεία του παρόντος. Γίνεται μεθοδολογικό εργαλείο για μια στοχαστικά αξιόπιστη εκτίμηση των μελλούμενων. Οι πολίτες που λησμονούν την ιστορία είναι διαλεκτικά και νομοτελειακά αναμενόμενο να πέφτουν θύματα των «επιτηδείων» και να υποπίπτουν οι ίδιοι σε σφάλματα. Άλλωστε, «ανήρ έννους  τα κοινά τοις πάλαι τεκμαίρεται» είπε ο Σοφοκλής (ο συνετός άνδρας συμπεραίνει τα νέα πράγματα από τα παλιά).

2. Ο ΙΟΥΛΙΟΣ ΤΟΥ 1944 (71 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ): Αφορά στη σύναψη της Διεθνούς Συμφωνίας (22/7/1944) που προέκυψε από τη Διεθνή Διάσκεψη του Bretton Woods για τη σταθερότητα του Διεθνούς Νομισματικού Συστήματος (1). To 1971, με υπαιτιότητα των ΗΠΑ (Πρόεδρος Richard Nixon) κατάρρευσε το Σύστημα των Σταθερών Συναλλαγματικών Ισοτιμιών. Από τότε και μετά προκλήθηκε διεθνής νομισματική διαταραχή διαμέσου των κυμαινομένων ισοτιμιών. Η κατάσταση ανησύχησε τα τότε 9 κράτη μέλη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων που αποφάσισαν το 1978 τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος το οποίο σταδιακά μετασχηματίστηκε σε Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση και, μετά τη Συνθήκη του Maastricht του 1992,  σε Ευρωζώνη. Ένας χώρος νομισματικής σταθερότητας που διακατέχεται από ενδογενείς αδυναμίες ένεκα αποκλίσεων από τη Θεωρία των Άριστων Νομισματικών Περιοχών ή έστω εξαιτίας της ατέλειας της αρχιτεκτονικής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Συμπεριλαμβανομένων, βέβαια, των αλχημειών και των αλλοιώσεων των δημοσιονομικών και των μακροοικονομικών μεγεθών στις οποίες προέβηκαν όλα τα τότε υποψήφια κράτη με πρωταγωνιστή την Ελλάδα (εξ ου Greek Statistic). Παθογένεια η οποία έγινε ιδιαίτερα αισθητή εξαιτίας της Ελληνικής δημοσιονομικής κρίσης καθώς της κρίσης των λοιπών αδυνάτων κρίκων που είναι τα κράτη μέλη των PIIGS (Portugal, Ireland, Italy, Greece, Spain) τα οποία, όμως, σε αντίθεση με την Ελλάδα, δείχνουν τάσεις βελτίωσης και σταδιακής διαφυγής από το πρόβλημα. Δεν είναι τυχαίο ότι από το 2010 και μετά, η Ευρωζώνη προχώρησε σε αυστηρές Κανονιστικές Αλλαγές που κατέληξαν στο λεγόμενο Δημοσιονομικό Σύμφωνο (γνωστό στην αργκό των Βρυξελών ως Μερκοζί από τα ονόματα της Καγκελαρίου Μέρκελ και του Προέδρου Σαρκοζί) ενώ τώρα επιδιώκονται ακόμη περισσότερο αυστηρές δημοσιονομικές προσαρμογές με τη λογική ότι πέραν από τη νομισματική ένωση θα πρέπει η Ευρωζώνη να οδηγηθεί σε οικονομική και σε δημοσιονομική ένωση ή ακόμη και σε πολιτική ένωση (όπως θα αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο).    

3. ΤΟ ΠΡΟΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΚΡΙΣΙΜΟ ΕΤΟΣ 1973 (42 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ): Πριν προχωρήσουμε στο ορόσημο και στον ιστορικό σταθμό του Ιουλίου του 1974 που θεωρείται  ως η χρονική αφετηρία της Μεταπολίτευσης και η εκκίνηση της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας καθώς και για τη διασφάλιση της ιστορικής συνέχειας, είναι σκόπιμο πρώτα να γίνει μια σύντομη αναφορά στο 1973. Τα κυριότερα γεγονότα του 1973, είναι τα ακόλουθα:

1. Το Φεβρουάριο (9/2/1973 και 21/2/1973) έγιναν οι εξεγέρσεις στη Νομική Σχολή των Αθηνών.

2. Τον Απρίλιο (23/4/1973), οι εφημερίδες Βραδινή και Θεσσαλονίκη, δημοσίευσαν τις αντιδικτατορικές δηλώσεις του αειμνήστου Κωνσταντίνου Καραμανλή.

3. Στις 21-25 Μαΐου 1973, προετοιμάστηκε το Κίνημα του Ναυτικού το οποίο η δικτατορία κατάφερε να καταστείλει μετά από προδοσία. Όμως, ο αείμνηστος Ν. Παππάς, Κυβερνήτης του αντιτορπιλικού Βέλος, στις 25/5/1973 αποχώρησε από τις ασκήσεις του ΝΑΤΟ που γίνονταν στην περιοχή της Σαρδηνίας. Κατέπλευσε στο Φιουμιτσίνο όπου Κυβερνήτης και πλήρωμα ζήτησαν πολιτικό άσυλο.

3. Η δικτατορία προκήρυξε το 2^ο δημοψήφισμα που θα γίνονταν στις 29/7/1973 το οποίο κατήγγειλε ο Κ. Καραμανλής με δηλώσεις του στο BBC και στη Deutsche Welle στις 16/7/1973.

4. Στις 29/7/1973 διεξήχθη το 2^ο δημοψήφισμα (78,5% ναι, 21,5% όχι). Αφορούσε στη μορφή του πολιτεύματος της χώρας με την κατάργηση της Βασιλείας επιβάλλοντας Πρόεδρο της Δημοκρατίας το Γ. Παπαδόπουλο και αντιπρόεδρο τον Ο. Αγγελή. Το 2^ο δημοψήφισμα ήταν συνέχεια της Συντακτικής Πράξης της 1^ης/6/1973 με την οποία καταργήθηκε η μοναρχία. Υπενθυμίζεται ότι το 1^ο δημοψήφισμα έγινε στις 29/9/1968 όπου δεν προβλέπονταν κατάργηση του πολιτεύματος της βασιλευόμενης δημοκρατίας (ναι 92,21%, όχι 7,79%).

5. Ο Οκτώβριος του 1973 εμφάνισε διεθνείς εντάσεις: 5.1 Το μεγάλο πολιτικό πρόβλημα στις ΗΠΑ. Παραιτήθηκε ένεκα δωροδοκίας ο τότε  Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Spiro Agnew που αντικαταστάθηκε από τον Jerald Ford (μετέπειτα Πρόεδρο των ΗΠΑ) 5.2 Ξέσπασε η Πετρελαϊκή Κρίση. Οι Αραβικές χώρες εξαγωγείς πετρελαίου με αφορμή τον πόλεμο του Κιππούρ μεταξύ του Ισραήλ και των Αραβικών χωρών (6 με 16 Οκτωβρίου 1973), χρησιμοποίησαν με επιτυχία «το όπλο του πετρελαίου». Έθεσαν δηλαδή εμπάργκο, επί ένα χρονικό διάστημα, στις εξαγωγές με προορισμό χώρες «εχθρικές προς τα αραβικά συμφέροντα», μειώνοντας συγχρόνως το γενικό επίπεδο παραγωγής πετρελαίου.

6. Στις 17/11/1973 έγινε η εξέγερση του Πολυτεχνείου και στις 25/11/1973 οργανώθηκε πραξικόπημα από το Δ.Ιωαννίδη που ανέτρεψε το Γ.Παπαδόπουλο. Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίστηκε ο Φαίδωνας Γκιζίκης.

4. Ο ΙΟΥΛΙΟΣ ΤΟΥ 1974 (41 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ): Τα κυριότερα γεγονότα είναι τα ακόλουθα:

1. Στις ΗΠΑ συνεχίστηκε η απαξίωση της Προεδρίας Nixon. Ο Nixon παραιτήθηκε από τη θέση του. Η παραίτησή ήρθε ως συνέχεια του σκανδάλου Watergate σε μια απόπειρα να αποφύγει την καθαίρεσή του από το αξίωμα του Προέδρου. Η θητεία του συνδέθηκε τόσο με την κλιμάκωση του πολέμου στο Βιετνάμ όσο και με την αποχώρηση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων από εκεί το 1973. Τον αντικατέστησε ο αντιπρόεδρός Jerald Ford.

2. Από 1ης/1/1973, η ΕΕ είχε διευρυνθεί σε 9 μέλη με την προσχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιρλανδίας και της Δανίας.  Η Ελλάδα είχε αποβληθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και είχε παγώσει η συμφωνία σύνδεσης με την ΕΟΚ που είχε επιτύχει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής (7/6/1961).

3. Δυο χρόνια πριν, το 1971, είχε καταρρεύσει το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα του Bretton Woods (1971).

5. Η ανθρωπότητα ζούσε κάτω από το φόβο του Διπολισμού (ΗΠΑ, ΕΣΣΔ) διαμέσου του Ψυχρού Πολέμου, της Ισορροπίας του Τρόμου και της έντεχνης διενέργειας περιφερειακών κρίσεων.

4. Στις 15/7/1974 επιχειρήθηκε από τη δικτατορία του Ιωαννίδη η κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και η δολοφονία του Προέδρου και Αρχιεπισκόπου (της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου) Μακαρίου. Ο Αρχιεπίσκοπος κατάφερε να διαφύγει σε Μονή του όρου Τρόοδος και από εκεί στην Πάφο όπου έκανε διάγγελμα στον Κυπριακό λαό. Από εκεί μετέβη στην Αγγλική βάση και φυγαδεύτηκε στο Λονδίνο. Συναντήθηκε με τον Πρωθυπουργό Χάρολντ Γουίλσον διαμέσου του οποίου διαπραγματεύθηκε χωρίς αποτέλεσμα με τον Τούρκο πρωθυπουργό Μπουλέντ Ετσεβίτ. Κατόπιν μετέβη στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη για να ενεργοποιήσει το Συμβούλιο Ασφαλείας (19/7).

5. Οι Τούρκοι αξιοποίησαν την καθυστέρηση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για λήψη απόφασης και με το πρόσχημα της εγγυήτριας δύναμης δυνάμει της Συμφωνίας Ζυρίχης – Λονδίνου (11/2 και 19/2/1959) εισέβαλαν στις 20/7/1973 στην Κύπρο. Πρόκειται για τον επονομαζόμενο Αττίλα 1. Κατέλαβαν περίπου το 4% της εδαφικής έκτασης της Κύπρου.

6. Το δικτατορικό καθεστώς δεν μπορούσε να αντιδράσει. Η επιστράτευση που διέταξε αποδείχτηκε Commedia del’ Arte, κλαυσίγελως και τραγέλαφος. 

7. Αργά το βράδυ της 23^ης/7/1973 ο Κ. Καραμανλής κλήθηκε να διασώσει τη χώρα. Επέστρεψε στην Αθήνα με το αεροπλάνο της Γαλλικής Προεδρίας το οποίο έθεσε στη διάθεσή του ο Γάλλος  Πρόεδρος Valerie Giscard D’ Estaing. Τα ξημερώματα της 24^ης/7 σχημάτισε κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας προκειμένου να ασχοληθεί με την κρίση της Κύπρου και για να αποκαταστήσει τους δημοκρατικούς θεσμούς στην Ελλάδα.

8. Κατάργησε το Ν.509/1947 (ιδιώνυμο) με το οποίο είχαν συλληφθεί, καταδικαστεί, βασανιστεί, εκβιαστεί, καταληστευθεί και εξοντωθεί Έλληνες αριστεροί, κομμουνιστές, προοδευτικοί όλων των πολιτικών ρευμάτων σκέψης και δημοκράτες.

9. Με το ΝΔ 59/1974 θέσπισε τη δημοκρατική λειτουργία των κομμάτων. Έτσι νομιμοποιήθηκαν το ΚΚΕ, το ΚΚΕ εσωτ (μετά τη διάσπαση που έγινε 5-15 Φεβρουαρίου του 1968 κατά τη 12^η Πλατειά Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ στη Βουδαπέστη) και η ΕΔΑ με την προϋπόθεση της κατάθεσης δήλωσης στον Άρειο Πάγο ότι δε θα καταλύσουν δια βίαιων μέσων το Πολίτευμα.

10. Το μεσοδιάστημα διενεργούνταν (με κάποιες διακοπές για διαβουλεύσεις) τριμερείς διαπραγματεύσεις στη Γενεύη μεταξύ των εγγυητριών δυνάμεων (Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία). 

11. Στις 14-16/8/1974 η Τουρκία εκμεταλλεύτηκε την αδυναμία του ΟΗΕ να προβεί σε μια καθαρή και σκληρή Απόφαση εναντίον της εισβολής στην Κύπρο καθώς και τον αποδεκατισμό της στρατιωτικής ισχύος της χώρας από τη δικτατορία. Συνέχισε την εισβολή καταλαμβάνοντας το 37% της εδαφικής έκτασης της Κύπρου (Αττίλας 2).

12. Στις 16/8 επέστρεψε στην Αθήνα ο Πρόεδρος του ΠΑΚ και μετέπειτα πρωθυπουργός του ΠΑΣΟΚ, αείμνηστος Ανδρέας Παπανδρέου.

13. Στις 3/9 ιδρύθηκε το ΠΑΣΟΚ και στις 4/10 η Νέα Δημοκρατία.

14. Στις 22/10 έγινε η επανασύνδεση της Ελλάδας με το Συμβούλιο της Ευρώπης και την ΕΟΚ. (Ένα χρόνο μετά, στις 12/6/1975, ακολούθησε το αίτημα ένταξης της χώρας στην ΕΟΚ).

15. Η Ελλάδα αποχώρησε από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ (επανήλθε το 1980 επί πρωθυπουργίας Γ. Ράλλη).

16. Ο Κ.Καραμανλής χάραξε μια ostpolitik, δηλαδή μια πολιτική «αλλαγής μέσω επαναπροσέγγισης» με το Ανατολικό Μπλόκ.

17. Θεσπίστηκε ο νέος εκλογικός νόμος με τον οποίο έγιναν οι εθνικές εκλογές στις 17/11/1974. Αποτελέσματα: ΝΔ 54,37%, Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις 20,42%, ΠΑΣΟΚ 13,58%, Ενωμένη Αριστερά (ΚΚΕ, ΚΚΕ εσωτ, ΕΔΑ) 9,47%.

18. Στις 23/10 έγινε η σύλληψη των χουντικών που παραπέμφθηκαν σε δίκη ενώπιον του Πενταμελούς Εφετείου Αθηνών υπό την Προεδρία του αειμνήστου Ιωάννη Ντεγιάννη στις 28/7/195 ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως ο Εθνικός Δικαστής.

19. Με Συντακτική Πράξη ο Κ.Καραμανλής επανέφερε σε ισχύ το Σύνταγμα της 1ης/1/1952 χωρίς τις θεμελιώδεις διατάξεις που αφορούσαν στη μορφή του πολιτεύματος ως Βασιλευόμενης Δημοκρατίας. Η αναστολή των διατάξεων περί Αρχηγού Κράτους θα κρινόταν με δημοψήφισμα που διενεργήθηκε στις 8/12/1974 κατά το οποίο η πλειοψηφία του εκλογικού σώματος επέλεξε την Αβασίλευτη Δημοκρατία με ποσοστό 69,2%.

20. Συγκρότησε επιτροπή για την κατάρτιση του Συντάγματος του 1975  που ψηφίστηκε (ΦΕΚ 111/Α/9.6.1975) και ισχύει σήμερα μετά τις αναθεωρήσεις του 1986, του 2001 και του 2008.

ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Παρουσιαστήκαν σε συντομία τα περισσότερο σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Ο καθένας μπορεί να κρίνει το χθες, να το συγκρίνει με το σήμερα και να προβλέψει για το αύριο. Η μεταπολίτευση που ξεκίνησε ο αείμνηστος Κ. Καραμανλής και οι άλλες δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις «προδόθηκε» από πολλούς όπως, άλλωστε, πάντοτε συμβαίνει σε κάθε αλλαγή των ιστορικών συνθηκών και σε κάθε μετάβαση από το προηγούμενο στο επόμενο. Πάντοτε θα υπάρχουν καιροσκόποι, οπορτουνιστές, θεσιθήρες, κλεπτοκράτες, αμοραλιστές και αλχημιστές. Όμως, η ανέλιξη της Μεταπολίτευσης δεν έκλεισε.  Αντίθετα, όπως όλες οι ιστορικές αφετηρίες έτσι και η Μεταπολίτευση δίνει το στίγμα και τον οδικό χάρτη για το πώς θα μπορούσε κανείς να πορευτεί συστηματικά, ορθολογικά, δίκαια, δημοκρατικά και διαλεκτικά (συνεκτιμώντας τις διεθνείς εξελίξεις και το συσχετισμό των δυνάμεων) με σκοπό τη φυγή προς τα εμπρός απεμπολώντας τα κακά προηγούμενα και τα ιστορικά λάθη του χθες.