Διαβάστε τι είπε ο Δήμαρχος Βόρειας Κυνουρίας Παναγιώτης Μαντάς κατά τον εορτασμό της 192η επετείου από την Β΄ Εθνοσυνέλευση στο Άστρος:

ΕΚΦΩΝΗΣΗ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ 192η ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ Β΄ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΑΣΤΡΟΣ (30 Μαρτίου – 18 Απριλίου 1823)  

Αγαπητοί κ. ...

Σας καλοσωρίζουμε στον τόπο μας και σας ευχαριστούμε για την τιμή που κάνετε σε όλους τους δημότες του δήμου Βόρειας Κυνουρίας, να συμετέχετε με την παρουσία σας στην εκατοστή εννενηκοστή δεύτερη επέτειο της δεύτερης ελληνικής ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ.

Συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ για να αναπολήσουμε ιστορικά γεγονότα της δημιουργίας του σύγχρονου ελληνικού κράτους, και για να αποτίσουμε φόρο τιμής στους προγόνους μας που μας χάρισαν την ελευθερία, και για να αντλήσουμε χρήσιμα διδάγματα για την σημερινή κατάσταση και για τη μελλοντική πορεία της χώρας μας. 

Τα γεγονότα στα οποία θα αναφερθούμε συνέβησαν στον Ιερό τούτο Χώρο της Β΄ Εθνοσυνέλευσης, σ’ ένα χώρο φορτισμένο συναισθηματικά από μνήμες και ιδεώδη, σ’ ένα χώρο όπου ζωντανεύει η ίδια η Ιστορία.

Έλαβαν χώρα κατά το τρίτο έτος της ελληνικής Επανάστασης του 1821 και επομένως συνδέονται αναπόσπαστα, τόσο με τα προηγηθέντα ένδοξα κατορθώματα των Ελλήνων στα πεδία της μάχης εναντίον των Τούρκων κατακτητών, όσο και με τα θλιβερά γεγονότα που ακολούθησαν μεταξύ των εξεγερμένων Ελλήνων, και τα οποία οδήγησαν στον εμφύλιο πόλεμο των ετών 1824 και 1825.

            Δίπλα μας η Σχολή Καρυτσιώτη, από το 1805, η οποία, μαζί με την περίφημη κύρια Σχολή Δημητρίου Καρυτσιώτη στον Αγιάννη, από το 1798, είναι από τα πρώτα προπανεπιστημιακά Ιδρύματα που ιδρύθηκαν στη σκλαβωμένη ακόμα πατρίδα μας. Αυτόν τον τόσο σημαντικό χώρο επέλεξαν και οι πρόγονοί μας για να συγκαλέσουν τη Β΄ Εθνοσυνέλευση το 1823.

Κατά την Επανάσταση του 1821, για την Εθνική Απελευθέρωση, και μετά τις πρώτες νίκες, δημιουργήθηκε η κατεπείγουσα ανάγκη για πολιτικές αποφάσεις και πολιτική οργάνωση στις περιοχές που είχαν ελευθερωθεί.

Ήδη το πρώτο Σύνταγμα της ελεύθερης Ελλάδας είχε ψηφιστεί το 1822 στην Επίδαυρο, κατά την Α΄ Εθνοσυνέλευση, και ευλόγως χρειαζόταν αναθεώρηση και συμπληρώσεις.

Η κατάσταση, ωστόσο, δεν ήταν και τόσο ομαλή και ρόδινη. Είχαν δημιουργηθεί δύο κόμματα αντιμέτωπα το «αρχοντικόν» και το «καπετανίστικον» ή, κατά τον Αγιοπετρίτη Φιλικό Αναγνώστη Κοντάκη, «των Προεστών» και «το άλλο του Κολοκοτρώνη», όπως αναφέρει και ο ίδιος στα Απομνημονεύματά του. 

Οι στρατιωτικοί, από τη μια, είχαν στο ενεργητικό τους τις μεγάλες επιτυχίες στα πεδία των μαχών, και ιδιαιτέρως μετά την καθοριστική για την πορεία της επανάστασης, νίκη του Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια. Από την άλλη οι προεστοί έβλεπαν πως έχαναν την εξουσία. Και οι δύο πλευρές αναζητούσαν την αφορμή να συγκρουστούν. Η Επανάσταση λίγο έλειψε να τιναχτεί στον αέρα, καθώς οι Τούρκοι καραδοκούσαν για να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία που θα τους έδινε η διχόνοια. Επιτακτική ήταν, λοιπόν, η ανάγκη του διαλόγου, της εσωτερικής περισυλλογής και αναδιοργάνωσης.

Από τις αρχές Μαρτίου προσέρχονταν και κατέλυσαν στο Άστρος ή Αγιαννίτικα Καλύβια, όπως ονομάζονταν τότε, 150 παραστάτες ή πληρεξούσιοι, οι βουλευτές δηλαδή, που είχαν εκλεγεί στις ελεύθερες Ελληνικές επαρχίες, ενώ την τάξη και την ασφάλεια επιτηρούσε στρατιωτική δύναμη 6.000 αντρών.

Στη γειτονική Μελιγού ή Μελιγγίτικα Καλύβια, «μια τουφεκιά μακριά», κατέλυσαν οι στρατιωτικές φυσιογνωμίες του Αγώνα, οι κλεφτοκαπεταναίοι. Τους συνόδευαν 40 πληρεξούσιοι διαφόρων Ελληνικών επαρχιών και 800 εμπειροπόλεμοι στρατιώτες. Από το Άστρος και τον Αγιάννη παρευρίσκονταν δύο παραστάτες, οι Πάνος Σαρηγιάννης και Κων/νος Ζαφειρόπουλος, καθώς και ο στρατιωτικός Πάνος Ζαφειρόπουλος – ο θρυλικός Άκουρος, που είχε δηλώσει πως θα κουρευτεί, όταν λευτερωθεί η πατρίδα.

Η Συνέλευση άρχισε τις εργασίες της στις 29 Μαρτίου και την επομένη ήρθαν και οι κλεφτοκαπεταναίοι. Πρόεδρος ανέλαβε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης.

Το πιο σημαντικό έργο της Εθνοσυνέλευσης ήταν η Αναθεώρηση του «Προσωρινού Πολιτεύματος της Ελλάδος», που είχε ψηφιστεί στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου το 1822. Έτσι, με το πέρας των εργασιών της Συνέλευσης η χώρα απόκτησε οριστικό Καταστατικό Χάρτη, τον καλούμενο και «Νόμο της Επιδαύρου».

Επίσης, η Συνέλευση, στα πρότυπα των Συνταγμάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789, συνέταξε και τη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως».

Σύμφωνα με το νέο Καταστατικό Χάρτη:

Ορίστηκε πλέον ενιαία Κυβέρνηση και καταργήθηκαν οι Τοπικές Διοικήσεις.
Η Ελληνική Διοίκηση αποτελείτο από το Βουλευτικό και το Εκτελεστικό, ενώ τρίτη εξουσία, ανεξάρτητη, ήταν η Δικαστική. Προσωρινή έδρα ορίστηκε η Τρίπολη.
Καθορίστηκαν το λευκό και κυανό ως τα χρώματα της Ελληνικής σημαίας
Αποφασίστηκε η δημιουργία τακτικού στρατού και κυβερνητικού στόλου.
Το αναθεωρημένο Σύνταγμα περιείχε φιλελεύθερες και δημοκρατικές διατάξεις, που διασφάλιζαν τα ατομικά δικαιώματα του πολίτη.

Πέρα όμως από το τεράστιο σε σημασία νομοθετικό της έργο, η β’ εθνοσυνέλευση, ως πολιτικό όργανο, είχε και κύρια πολιτική διάσταση. Αναδείχθηκε από εδώ, η ενωτική, δημοκρατική και σοφή παρουσία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη όχι μόνο όσον αφορά την αδιαμφισβήτητη αναφορά του στο στρατιωτικό σκέλος της επανάστασης, αλλά και στο δύσκολο αγώνα για την σύσταση του νέου κράτους.

 Αρκετές φορές η αξιοπρέπεια και η σύνεση του Γέρου του Μοριά απέτρεψε όχι μόνο την ένταση και την οριστική ρήξη, αλλά και έναν εμφύλιο. Όπως, όταν η Συνέλευση αποφάσισε να καταργήσει την Αρχιστρατηγία του Κολοκοτρώνη. Τον διέταξαν μάλιστα να παραδώσει κάποια διπλωματικά έγγραφα και τα φρούρια του Ναυπλίου. Εκείνος δέχτηκε ήπια την απόφαση, αλλά τόνισε ότι θα τα παραδώσει στην Κυβέρνηση που θα συσταθεί. Επίσης, όταν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και άλλοι στρατιωτικοί, στο στρατόπεδο των Μελιγγίτικων Καλυβιών, βλέποντας ότι παραγκωνίζονται και με αφορμή κάποια γεγονότα που όξυναν τα πνεύματα, έκαναν τη σκέψη σε αιφνιδιαστική επίθεση να σκοτώσουν όλους τους πολιτικούς και να εφαρμόσουν στρατιωτικό νόμο, λέγεται πως σ’ αυτή τη θλιβερή ατμόσφαιρα ο μεγαλόψυχος και δημοκράτης Κολοκοτρώνης επέπληξε σκληρά τον Ανδρούτσο:

Τι τους πέρασες τους ανθρώπους, κοκορόπουλα να τους σφάξουμε; Αυτοί οι πολιτικοί ξέρουν τέτοια τερτίπια στα πολιτικά πράγματα που μας είναι χρήσιμοι, όπως εμείς είμαστε χρήσιμοι περισσότερο στον πόλεμο.

Η κορυφαία, πράγματι, στιγμή της Εθνοσυνέλευσης ήταν η συμφιλίωση του Κολοκοτρώνη με τους Πολιτικούς, αφού συνυπέγραψε τα Πρακτικά και τη Διακήρυξη προς την Υφήλιο, μέσα στο διπλανό Μουσείο, μαζί με 127 άλλους πληρεξούσιους, αν και είχε ορισμένες διαφωνίες.  

Και αφηγείται ο ίδιος:  Επήγα εις ένα περιβόλι όπου έκαμναν την Συνέλευσιν και άρχισα να τους ειπώ: Σεβαστή Συνέλευσις, δεν είναι καλά αυτά τα ψηφίσματα οπού εκάματε, να ήναι τόσο πολλοί Βουλευταί και τόσο πολλοί στρατηγοί, διατί θα μας φέρουν τόσα έξοδα και ζημίαις, διότι το έθνος μας είναι πτωχό και δεν ημπορεί να πληρώσει τόσους πολιτικούς και πολεμικούς ανωφελείς˙ ο Ζαϊμης εσηκώθηκε τότε και λέγει: Κολοκοτρώνη! Κολοκοτρώνη! Εις το χέρι σου στέκεται να χαθή η Ελλάς, ή να ελευθερωθη, αν ενωθής μαζί μας˙ τον ερώτησα τρεις φορές ‘εγώ Κύρ Ανδρέα;’ με απεκρίθηκε, εσύ! έτζι επήγα και εγώ και υπόγραψα.......

Η επέτειος της Β΄ Εθνοσυνέλευσης, παρά τα μελανά της σημεία, συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγάλων και καθοριστικών, για την τύχη του Έθνους, Εθνικών Επετείων. Όπως έχουμε μέγιστο χρέος να τιμούμε τις μεγάλες νίκες και τις θυσίες σε στρατιωτικό επίπεδο, άλλο τόσο χρέος έχουμε να τιμούμε και τις μάχες του δημοκρατικού διαλόγου για την εδραίωση της Πολιτείας με νόμιμα εκλεγμένη Κυβέρνηση. Και αυτά όχι μόνο για τα εσωτερικά μέτωπα αλλά καί για τα εξωτερικά.

Και πράγματι, κατά τη Β΄ Εθνοσυνέλευση επιτελέστηκε έργο μέγα, εφάμιλλο των άλλων σπουδαίων γεγονότων του 1821. Γι’ αυτό και είναι σπουδαία και διαχρονικά τα  μηνύματα και τα  διδάγματά της.

Εδώ, λοιπόν, στην ήμερη γωνιά του καμπου του Άστρους, αποσοβήθηκε ο κίνδυνος εμφυλίου σπαραγμού μεταξύ των στρατιωτικών και των προεστών, χάρη προπαντός στη γενναιοψυχία του Θ. Κολοκοτρώνη, ο οποίος έδωσε τόπο στην οργή και υπόγραψε στο Πρακτικό της Συνέλευσης.

Και έτσι ο Κολοκοτρώνης και το Άστρος κατέστησαν σύμβολα εθνικής ενότητας!

Στην Εθνοσυνέλευση του Άστρους, στη μάχη αυτή του λόγου, νικητής βγήκε διπλά ο ενωτικός εθνικός λόγος:

Οι Έλληνες, μετά από τόσα χρόνια σκλαβιάς, μετά από μια σκληρή ζωή με πολέμους και θυσίες, καταλάγιασαν και έμαθαν να μιλούν, να συζητούν, να διαφωνούν, να υποχωρούν, να συνθέτουν, να αποφασίζουν για το καλό το δικό τους και της πατρίδας τους, να δημιουργούν οι ίδιοι το μέλλον τους.

Ψήφισαν το πρώτο προσωρινό δημοκρατικό Σύνταγμα, καθώς και τη Διακήρυξη της Συνέλευσης προς την Υφήλιο, μια Διακήρυξη εθνικής ανεξαρτησίας και ανάστασης, μεταφέροντας σε όλο τον κόσμο τη δίκαιη φωνή ενός υπόδουλου λαού που επαναστάτησε υπέρ της ελευθερίας του, υπέρ της πολιτικής και της φυσικής του ύπαρξης, υπέρ των απαράγραπτων ανθρωπίνων δικαιωμάτων του.

Κάθε φορά που τιμούμε μια εθνική επέτειο και ιδιαίτερα αυτή των γεγονότων του 1821, εκείνο που κυρίως με προβληματίζει είναι αν και πότε θα βρούμε το κουράγιο και την ειλικρίνεια να μιλήσουμε για το μεγάλο δίδαγμα εκείνου του αγώνα, που ήταν τα θαυμαστά αποτελέσματα της ομόνοιας και οι καταστροφικές συνέπειες της διχόνοιας και της ιδιοτέλειας.

Η ιστορία μας αποδεικνύει ότι οι Έλληνες όταν μονοιάζουν μεγαλουργούν. Η αχίλλεια πτέρνα μας είναι η διχόνοια, η αναξιοκρατία και η αρχομανία, μόνιμα χαρακτηριστικά της φυλής μας από τα πανάρχαια χρόνια, που επιβιώνουν μέχρι σήμερα και που μας οδηγούν στην καταστροφή.

Είναι πολλές οι μεταρρυθμίσεις που χρειαζόμαστε σε αυτόν τον τόπο και πολλά αυτά που χρωστάμε στα παιδιά μας. Κυρίως, όμως, τους χρωστάμε την αλήθεια. Να τους πούμε για τα καλά, αλλά και για τα στραβά της ιστορίας μας.

Για να μάθουν πως εθνικό είναι ό,τι είναι αληθινό, όπως ανεπανάληπτα επισήμανε ο εθνικός μας ποιητής, και όχι η όποια κομματική ή άλλη προπαγάνδα.

Επιτρέψτε μου, χωρίς να σας κουράσω, να παραθέσω εδώ κάποια ιστορικά στοιχεία γύρω από το ευαίσθητο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον της εποχής αμέσως μετά από την β’εθνοσυνέλευση.

 Στις 12 Απριλίου 1823 η έκθεση της δωδεκαμελούς επιτροπής, που είχε ορίσει η Β' Εθνοσυνέλευση για να συντάξει ένα πρόχειρο προϋπολογισμό του επαναστατημένου Έθνους δεν άφηνε κανένα περιθώριο για την κρισιμότητα της κατάστασης: Τα έξοδα του πρώτου εξαμήνου του 1823 θα ανέρχονταν σε 38 εκατομμύρια γρόσια και τα έσοδα σε μόλις 12 εκατομμύρια γρόσια. Η φορολογία, οι τελωνειακοί δασμοί, οι λείες, τα λάφυρα, τα λύτρα, ο εσωτερικός δανεισμός, οι εισφορές ντόπιων και φιλελλήνων, δεν ήταν ικανές να ισοσκελίσουν τον προϋπολογισμό. Η έκθεση της Επιτροπής κατέληγε με την προτροπή να γίνεται καλύτερη διαχείριση του δημόσιου χρήματος από τους τοπικούς άρχοντες και την ανάγκη να αναζητηθούν νέοι πόροι. Η ανάγκη εξωτερικού δανεισμού ήταν πλέον μονόδρομος.

Στις 2 Ιουνίου 1823 το Εκτελεστικό (Κυβέρνηση) εξουσιοδότησε τους Ιωάννη Ορλάνδο, Ανδρέα Ζαΐμη και Ανδρέα Λουριώτη να μεταβούν στο Λονδίνο και να συνάψουν δάνειο 4.000.000 ισπανικών ταλλήρων. Η επιτροπή καθυστέρησε να αναχωρήσει, λόγω έλλειψης χρημάτων για τα έξοδα του ταξιδιού, τα οποία κάλυψε με δάνειο ο Λόρδος Βύρων.

Στις 26 Ιανουαρίου 1824, ο Ιωάννης Ορλάνδος και ο Ανδρέας Λουριώτης έφθασαν στην αγγλική πρωτεύουσα και ύστερα από έντονες διαπραγματεύσεις, στις οποίες πήραν μέρος και μέλη του Φιλελληνικού Κομιτάτου, συνομολόγησαν ένα δάνειο 800.000 λιρών με τον οίκο Λόφναν (9 Φεβρουαρίου 1824).

Το δάνειο είχε τόκο 5%, προμήθεια 3%, ασφάλιστρα 1,5% και περίοδο αποπληρωμής 36 χρόνια. Ως εγγύηση για την αποπληρωμή του δανείου τέθηκαν από ελληνικής πλευράς τα δημόσια κτήματα και όλα τα δημόσια έσοδα.

Όμως, το ποσό που έφθασε στην επαναστατική διοίκηση ήταν μόλις 298.000 λίρες, αφού το παραχωρούμενο δάνειο είχε οριστεί στο 59% του ονομαστικού (472.000 λίρες) και από αυτό παρακρατήθηκαν 80.000 ως προκαταβολή τόκων δύο ετών, 16.000 για χρεολύσια, 2.000 ως προμήθεια και άλλες δαπάνες.

Παρότι «ληστρικό», το δάνειο χαιρετίστηκε στην Ελλάδα ως πολιτική επιτυχία της Επανάστασης και ως έμμεση αναγνώριση του Ελληνικού Κράτους. Πάντως, οι ελπίδες που στηρίχτηκαν πάνω του θα διαψευστούν οικτρά, καθώς θα χρησιμοποιηθεί για να κερδίσει η παράταξη Κουντουριώτη την εμφύλια διαμάχη.

Μεγάλη ευθύνη για τους δυσμενείς όρους σύναψης του δανείου είχαν και οι δύο διαπραγματευτές, ο γιαννιώτης πολιτικός Ανδρέας Λουριώτης και ο σπετσιώτης πλοιοκτήτης Ιωάννης Ορλάνδος, οι οποίοι σπατάλησαν μεγάλα ποσά στο Λονδίνο, ζώντας πολυτελώς, σε αντίθεση με τους αγωνιστές, που πολεμούσαν με μεγάλες στερήσεις.

Είναι το πρώτο, αλλά δυστυχώς όχι και μόνο το ιστορικό παράδειγμα παράδειγμα που τεκμηριώνει το παρακάτω. 

Πως οι ξένοι  οικονομικοί ιμπεριαλιστές φρόντιζαν από τότε τα συμφέροντά τους. Όχι μόνοι τους, αλλά με συνεργάτες από τον τόπο μας.

Αλλά και η Μικρασιατική Καταστροφή, και ο Εμφύλιος, και η χούντα, και το Κυπριακό και η παρούσα μεγάλη και πολύπλευρη κρίση που βιώνει η χώρα μας, κυρίως δικά μας τραγικά έργα υπήρξαν.

Εμείς τα διαπράξαμε με φοβερά λάθη και παραλείψεις. Τίποτε απ' όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί αν είχαμε πολιτευτεί σε όλα τα επίπεδα με σύνεση, σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Αν κυριαρχούσαν στη ζωή μας η κοινή λογική και τα αυτονόητα. Αν προτάσσαμε το κοινό καλό από το ίδιον όφελος, το εθνικό από το κομματικό, το σύνολο από το άτομο, την επώδυνη αλήθεια από το απατηλό ψέμα, το εμείς από το εγώ.

Υπάρχει η άποψη ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται μόνο σαν φάρσα. Αλλά υπάρχει και μια άλλη άποψη που λέει ότι λαοί που δεν διδάχτηκαν από την Ιστορία τους είναι καταδικασμένοι να την ξαναζήσουν.

Στην Ελλάδα του σήμερα, λαός και ηγεσία, δεν δικαιούμαστε να κάνουμε τα ίδια λάθη και να συνεχίζουμε τις ίδιες συμπεριφορές που μας έφεραν σε αυτή την τραγική θέση. Έχουμε υποχρέωση απέναντι στην ιστορία μας, στους εαυτούς μας και πάνω από όλα στα παιδιά μας και στο μέλλον αυτού του ευλογημένου και πολύπαθου τόπου, να αλλάξουμε πρώτα εμείς, για να αλλάξουμε και τη χώρα μας προς το καλύτερο. Να αγωνιστούμε με πίστη και όραμα για μια Ελλάδα της προόδου, με δουλειά για όλους και ιδιαίτερα τους νέους, με υπερηφάνεια , αξιοπρέπεια, ελπίδα και χαμόγελο.

 Αφήνοντας στην άκρη τα λίγα που μας χωρίζουν και προτάσσοντας τα πολλά που μας ενώνουν, με συνεργασία, συμμετοχή, υπευθυνότητα, δικαιοσύνη, ισονομία αξιοκρατία, διαφάνεια και σκληρή δουλειά,  όλοι μαζί ενωμένοι, για μια Ελλάδα αντάξια της ιστορίας και των ανθρώπων της.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ