Η Καστάνιτσα είναι το αρχαιότερο Τσακωνοχώρι του Πάρνωνα με ιστορία επτά και πλέον αιώνων και ένα από τα αρχαιότερα ορεινά Κυνουριακά χωριά. Είναι κτισμένη στην καρδιά του Πάρνωνα, πάνω σε έναν στενόμακρο λόφο, σε υψόμετρο 845μ. και έχει περίπου 250 σπίτια. Η Καστάνιτσα ήταν ονομαστή για την παραγωγή της σε ασβέστη, από όπου πήρε το χρώμα της, όπως επίσης και για τα κάστανά της που πιθανόν της έδωσαν το όνομά της. Το χωριό διατηρεί αναλλοίωτα στοιχεία της Τσακώνικης παράδοσης καθώς οι ηλικιωμένοι κάτοικοι του μιλούν την Τσακώνικη διάλεκτο, με τα χαρακτηριστικά, βαμμένα λευκά πυργόσπιτα με τις στέγες από τοπικό σχιστόλιθο, τα ξύλινα μπαλκόνια, τα έντονα χρώματα στα παράθυρα και τις λουλουδιασμένες αυλές.

Ο παραδοσιακός της οικισμός έχει χαρακτηρισθεί ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους και από το 1967 έχει ανακηρυχτεί Παραδοσιακός – Διατηρητέος Οικισμός με ιδιαίτερη φυσική και αρχιτεκτονική ομορφιά, στην εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στα ερείπια του Πύργου Καψαμπέλη που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του χωριού με πανοραμική θέα σε όλο το οικισμό, αλλά και με περιήγηση σε μονοπάτια που διασχίζουν το περίφημο, από άποψη φυσικής ομορφιάς, καστανόδασος.

ΕΝΑ ΔΑΣΟΣ ΚΑΣΤΑΝΙΕΣ

Το καστανόδασος έχει έκταση 4.500 στρ. και στο παρελθόν η παραγωγή έφτανε τους 500 τόνους. Από το 1983 διοργανώνεται το τελευταίο Σαββατοκύριακο κάθε Οκτώβρη η Γιορτή Κάστανου, με ρίζες από τα τέλη του 18ου αιώνα. Μια γιορτή που έχει εξελιχθεί ως μία από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις τοπικών προϊόντων στην Ελλάδα και κάθε χρόνο αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών με σκοπό την ανάδειξη αυτού του τοπικού προϊόντος, που έχει σημαντική θρεπτική αξία. Επίσης, σημαντική ετήσια πολιτιστική εκδήλωση είναι και η «Γιορτή του Δάσους» κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου.

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟ ΤΣΑΚΩΝΟΧΩΡΙ ΤΟΥ ΠΑΡΝΩΝΑ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ

Η πρώτη γραπτή αναφορά του χωριού συναντάται το 1293 σε χρυσόβουλο διάταγμα του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου, στο οποίο αναγράφεται η Καστάνιτσα ως «Κώμη η καλουμένη Κωνστάντζα». Έκτοτε και στους επόμενους αιώνες, σύμφωνα με γραπτές ιστορικές πηγές, η ιστορική πορεία της δεν διακόπηκε ποτέ.

Η Καστάνιτσα είναι χτισμένη πάνω σε πέρασμα στρατηγικής σημασίας. Κατά τον 14ο αιώνα είχε χτιστεί κάστρο στην κορυφή του λόφου πάνω από τον οικισμό από Βυζαντινούς του Δεσποτάτου του Μυστρά, ερείπια του οποίου διατηρούνται μέχρι σήμερα. Το χωριό συμμετείχε ενεργά στην επανάσταση του 1821 με αρκετούς οπλαρχηγούς και εκατοντάδες απλούς αγωνιστές της ελευθερίας. Οι Καστανιτσιώτες αντιστάθηκαν σθεναρά στα στρατεύματα του Ιμπραήμ που εισέβαλαν στην περιοχή στις 27 Ιουλίου του 1826, ανήμερα του Αγίου Παντελεήμονα, σώζοντας το χωριό από την καταστροφή. Και στους μετέπειτα αγώνες η Καστάνιτσα έδωσε το «παρών» με αποκορύφωμα την Εθνική Αντίσταση 1941-44.

Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει ο πολιούχος ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, χτισμένος το 1780 περίπου. Το1818 κατασκευάσθηκε στην Οδησσό και μεταφέρθηκε στην Καστάνιτσα το περίτεχνο τέμπλο ρώσικης τεχνοτροπίας που κοσμεί και σήμερα τον Ιερό Ναό. Γύρω από το χωριό υπάρχουν 15 ξωκλήσια άριστα συντηρημένα, με παλαιότερο αυτό του Αγίου Παντελεήμονα (1760).

Σημαντικά και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι επίσης τα μονοπάτια που ενώνουν την Καστάνιτσα με τους κοντινούς οικισμούς του Πραστού, της Σίταινας και του Πλατάνου, αλλά και οι πεζοπορικές διαδρομές στα φαράγγια της Μαζιάς και της Κουτουπούς – Ζαρμπάνιτσας καθώς και του μονοπατιού που οδηγεί στη Μεγάλη Τούρλα.

Στην Καστάνιτσα λειτουργούν παραδοσιακές ταβέρνες και καφενεία και οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν γλυκά και φαγητά μαγειρεμένα με κάστανο.

Η Καστάνιτσα, αυτή η πανέμορφη γωνιά της Ελλάδος, αποτελεί έναν μοναδικό προορισμό για ταξιδιώτες που αγαπούν τη φύση και την παράδοση. Εδώ μπορούν να γνωρίσουν τον υπέρλαμπρο και μαγευτικό Πάρνωνα, να τολμήσουν μία περιπλάνηση στα φαράγγια αλλά και να απολαύσουν τις ομορφιές του χωριού, να περιπλανηθούν στα πετρόχτιστα καλντερίμια και να διδαχθούν πως οι άνθρωποι έζησαν για εκατοντάδες χρόνια αρμονικά και ισορροπημένα με την φύση.

Πρόσβαση

Η Καστάνιτσα βρίσκεται στη καρδιά του Πάρνωνα και για να φτάσει κανείς μέχρι εκεί ακολουθεί τις διαδρομές :

από Άστρος προς Άγιο Ανδρέα
από Άστρος δια μέσου των χωριών Πλάτανου και Σίταινας
από Τρίπολη προς Άγιο Πέτρο – Στραβόραχη
από Τρίπολη προς Καρυές – Βαμβακού
Αποστάσεις

Από Αθήνα 205 χλμ
Από Τρίπολη 71 χλμ
Από Σπάρτη 55 χλμ
Από Άστρος 31 χλμ

Η ΠΑΝΑΡΧΑΙΗ ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΠΟΣ ΤΗΣ

Αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό η καστανιά ανήκει στην τάξη των Φηγωδών και στην οικογένεια των Φηγοειδών με 12 είδη φυλλοβόλων, αιωνόβιων μεγάλων δέντρων ιθαγενή των εύκρατων περιοχών του βορείου ημισφαιρίου.

Η καστανιά είναι πανάρχαιο δέντρο όπως αποδεικνύεται από διάφορα ευρήματα της Εποχής του χαλκού. Ήταν η τροφή των φτωχών κατά το Μεσαίωνα.

Οι καστανιές είναι μεγάλα δέντρα συνήθως και το ύψος τους μπορεί να φτάσει τα 35 μέτρα. Είναι είτε αυτοφυή είτε καλλιεργούνται για τους νόστιμους καρπούς τους και για την καλή σε ποιότητα ξυλεία τους αλλά και ως καλλωπιστικά σε διάφορα πάρκα. Οι καστανιές πρέπει να βρίσκονται σε υψόμετρο πάνω από 250 μέτρα και δεν ευδοκιμούν σε χαμηλότερα υψόμετρα. Πολλαπλασιάζονται με σπόρο, με μοσχεύματα και με εμβολιασμό. Το δέντρο ανθίζει κατά την άνοιξη και τα κάστανα ωριμάζουν από τις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι τέλη Νοεμβρίου ανάλογα με τις συνθήκες και τη ποικιλία. Κάθε δέντρο μπορεί να δώσει από 30-50 κιλά κάστανα. Το μέγιστο της απόδοσης θεωρείται το 50ο-60ο έτος της ηλικίας του. Τα ασβεστολιθικά πετρώματα είναι απαγορευτικά για την ανάπτυξη του φυτού.

Ο καρπός της, το κάστανο, βρίσκεται μέσα σε ένα ξυλώδες περίβλημα που έχει αγκάθια εξωτερικά και ανοίγει όταν οι καρποί ωριμάσουν. Ανάλογα με το είδος, εντός του περιβλήματος αναπτύσσονται από ένας έως τρεις καρποί. Το μέγεθος του κάστανου εξαρτάται από την υγρασία, τη ποικιλία και τη σύσταση του εδάφους. Τα νωπά περιέχουν 50% νερό, 45% υδατάνθρακες και 5% φυτικό έλαιο.

Η συγκομιδή γίνεται με τίναγμα των καρπών του δέντρου και στη συνέχεια γίνεται μάζεμα με το χέρι. Μερικοί στρώνουν δίχτυα για πιο εύκολο μάζεμα. Τρώγονται ψητά ή βραστά, χρησιμοποιούνται στη ζαχαροπλαστική, στη μαγειρική σε διάφορες συνταγές και γίνονται και αλεύρι κυρίως σε διάφορες περιοχές της Ασίας.

(ΠΗΓΕΣ: Φορέας Διαχείρισης όρου Πάρνωνα και Υγρότοπου Μουστού, el.wikipedia.org)