«...το εγχείρημα των εχθρών να περάσουν στη Γορτυνία απέτυχε, γιατί στο γεφύρι του Βιδιακίου τους πολέμησαν οι Έλληνες...τους εχτύπησαν φονεύσαντες 25, συνέλαβαν και τρείς ζώντας και δύο άτια...Έλληνες εφονεύθηκαν τρείς. Το σχέδιόν τους κατά της Πέρα μεριάς εματαιώθη…»

Το γεφύρι στο Δομοκό αποτελεί συνέχεια του εις την ίδια θέση υπάρχοντος προγενέστερου (ή προγενέστερων) γεφυριού, του Τουρκογέφυρου, που βρισκόταν πέντε μέτρα νότια και εξυπηρετούσε άμεσα τις ανάγκες των περιοχών των δύο πλευρών του Ερύμανθου μέχρι το τέλος της Τουρκοκρατίας και ίσως ακόμη πιο πέρα. Σώζεται το δυτικό βάθρο του και διακρίνονται ίχνη του ανατολικού.

«...αλλά, πέντε μέτρα πιο κάτω από το γεφύρι (του “Δομοκού”) υπάρχει πόδι άλλο, του παλαιότερου γεφυριού, που υπήρχε από πριν... παλιά ... το “Τουρκογιόφυρο”, όπως το λέγανε. Διακρίνονται τα θεμέλια του παλιού, του “Δυτικού”, που εξυπηρετούσε άμεσα τις ανάγκες της εποχής εκείνης. Της Θελπουσίας από τη μεριά της Γορτυνίας και της Ακρωρείας από τη μεριά της Ηλείας. Εκεί έγινε μάχη φονική το 1827, τον Ιούλιο, μεταξύ του στρατού του Ιμπραήμ με τον Ντελή Αχμέτ και των Ελλήνων με τον Γενναίο Κολοκοτρώνη κλπ...με τους Έλληνες να έχουν τους Τούρκους σε απόσταση ενός “τήρου” τουφεκιάς...τήρος είναι το βεληνεκές του τουφεκιού...(από το τηράω, βλέπω).Το γεφύρι ονομαζόταν “Τουρκογιόφυρο” γιατί μάλλον χτίστηκε επί Τουρκοκρατίας...δεν ξέρουμε.. .μπορεί να ήταν και παλιότερο...της Βυζαντινής εποχής... διότι υπήρχε εκεί στη Βυζαντινή εποχή γεφύρι... υπήρχε και στον Πελοποννησιακό πόλεμο... πέρασαν από το σημείο εκείνο, όπως λέει ο Διόδωρος, οι Σπαρτιάτες και εβάδισαν κατά της Ηλείας κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο...» (1)

Στον Αρκαδο – Ηλειακό πόλεμο (365 – 364 π.Χ), οι Αρκάδες μέσω του γεφυριού αυτού (2) σπεύδουν προς την περιοχή της Λασσιώνας (Λάσιος, πυκνός από δέντρα τόπος, το σημερινό δρυοδάσος της “Κάπελης”) και καταδιώκουν τους Ηλείους προς την Ολυμπία, καταλαμβάνοντάς την καθώς και τις άλλες πόλεις της, Θραιστόν, Άλιον, Ευπάγιον και Οπούντα, ενώ κατά τον Συμμαχικό πόλεμο (220 -217 π.Χ.) το γεφύρι είναι το αμφίδρομο πέρασμα των Μακεδόνων του βασιλειά Φιλίππου του Ε', προς Στράτο, Λασσιώνα, Ολυμπία.

«...το μέρος ένθα Φίλιππος διέβη τον Ερύμανθον, μεταβαίνων από Λασσιώνα προς Στράτον, δεν γνωρίζωμεν, δια το αδύνατον της διαβάσεως του ποταμού εν χειμώνι, υπό στρατού. Συμπεραίνομεν ότι υπήρχε γέφυρα τις, κάτωθι του χωρίου Βιδιακίου, δι' ης διέβη τούτον...» (3).

Χρήση της γέφυρας γίνεται από τους Γότθους του Αλάριχου (4ος αιώνας μ.Χ), τους Φράγκους ιππότες της βαρονίας της Άκοβας, τους Βυζαντινούς και τους κλέφτες και αρματολούς κατά την Τουρκοκρατία.

Το 1792, τετρακόσιοι ρουμελιώτες του καπετάν – Ανδρούτσου, με τη βοήθεια του ονομαστού καπετάνιου της περιοχής Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη, περνούν από το γεφύρι του Βιδιακίου για τη Βοστίτσα(Αίγιο) κυνηγημένοι από τους Τούρκους ενώ με τη λειτουργία των μπαρουτόμυλων της Δίβρης (Λαμπεία), το νυχτερινό πέρασμα των Ελλήνων επαναστατών είναι συχνότατο.

Το 1809,«οι Λαλαίοι – ανιχνευτικό απόσπασμα πρώτα και ικανή δύναμη την επομένην - πέρασαν από το χωριό μας, άρπαξαν ότι μπόρεσαν και αγγάρεψαν χωρικούς για το Πέτα...Εκείθεν δια Δομοκού, έφθασαν αθέατοι στην Κάτω Μονή Δίβρης. Καλόγερος, ή τυχαίος διαβάτης, τους αντελήφθη και με φωνές ειδοποίησε τους Διβριώτες, οι οποίοι έσπευσαν πάνοπλοι και ανάγκασαν τους εχθρούς να τραπούν εις φυγήν, αφού προηγουμένως έκαψαν την Μονήν» (4).
Το 1827, 21 Ιουλίου, επτά χιλιάδες Αιγύπτιοι του Ιμπραήμ Πασά υπό τον Ντελή – Αχμέτ και μαζί τους πολλοί τουρκοπροσκυνημένοι υπό τον περιβόητο Νενέκο, που ήσαν στρατοπεδευμένοι στην περιοχή “Διβραίικα Αμπέλια”, απέναντι στην πλευρά της Ηλείας, επιχειρούν να περάσουν στη Γορτυνία, το προπύργιο του Θ. Κολοκοτρώνη, από το γεφύρι. Ο γιός του Κολοκοτρώνη, Γενναίος(Ιωάννης), καταφθάνει από Λιβάρτζι – Τριπόταμα (Ψωφίδα) και με 2.500 άνδρες πιάνει τα απέναντι χωριά Παραλογγοί και Βιδιάκι και επιτίθεται στο εχθρικό τμήμα, που κατηφορίζει προς το γεφύρι. Τους στρίμωξαν στη στενοκοπιά του γεφυριού και μετά από σκληρή μάχη οι Τούρκοι “τσακίζουν” και οπισθοχωρούν καταδιωκόμενοι προς “Ρούτελη”, “Αη – Γιαννάκη και “Μάρμαρα”. Ο Γενναίος Κολοκοτρώνης την επομένη, 22 Ιουλίου 1827, γράφει στον πατέρα του: “...το εγχείρημα των εχθρών να περάσουν στη Γορτυνία απέτυχε, γιατί στο γεφύρι του Βιδιακίου τους πολέμησαν οι Έλληνες...τους εχτύπησαν φονεύσαντες 25, συνέλαβαν και τρείς ζώντας και δύο άτια...Έλληνες εφονεύθηκαν τρείς. Το σχέδιόν τους κατά της Πέρα μεριάς εματαιώθη.”

Μετά τη μάχη στο γεφύρι του “Δομοκού”, οι Έλληνες με τους γνώστες του τόπου Βιδιακίτες, από Δομοκό και Ντάλομη, πέρασαν απέναντι κατά των υποχωρούντων εχθρών και...λέει στα απομνημονεύματά του ο Γενναίος Κολοκοτρώνης. «...η εμπροσθοφυλακή μου έφθασεν εις Νεμούταν την οποίαν καύσαντες οι εχθροί, ηθέλησαν να περάσουν από το γεφύρι της Νεμούτας (Σειντάγα) αλλ' ευρεθέντες οι Νεμοτιάνοι και ο Παπαγεωργάκης (Καπετάνιος από το Μοναστηράκι), παρ' εμού απεσταλμένος εις τα εκεί, τους εκτύπησεν και οπισθοδρόμησαν» (5).

Οι μαρτυρίες αυτές είναι σημαντικές γιατί μας λένε ότι το 1827 το γεφύρι υπήρχε. Άγνωστο είναι πότε γκρεμίστηκε. Δεν μας είναι γνωστό επίσης πως ήταν το γεφύρι σ' όλες του τις φάσεις. Κάποιοι γεροντότεροι, από μαρτυρίες των παππούδων τους, λένε ότι ήταν ξυλογέφυρο, με πέτρινα βάθρα, όπως ακριβώς ένα εξ αυτών υπάρχει σήμερα.

Σημειώσεις - Βιβλιογραφία

(1).  Αφήγηση στον γράφοντα από Κ.Ι. Κηπουρό.
(2).  Ξενοφών. «Ελληνικά». Ζ 4-12
(3).  Γ. Παπανδρέου. «Αζανιάς», 1988, σ. 32.
(4).  Γ. Χρυσανθακόπουλος. «Η Ηλεία επί τουρκοκρατίας» σελ. 135
(5).  Κ.Ι. Κηπουρός. «Βιδιάκιον Γορτυνίας. Η γενέτειρά μου». Αθήνα 1988.

(ΠΗΓΗ: agpelop.blogspot.gr/, Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)