Η σαλάτα διαφέρει από όλα τα άλλα πιάτα στο τραπέζι. Προσέρχεται πρώτη και καλύτερη και καταλαμβάνει την αυτοκρατορική αρχιερατική θέση στο κέντρο του τραπεζιού. Όμως το κυριότερο χαρακτηριστικό της είναι ότι δεν είναι ατομικό πιάτο. Είναι ομαδικό και μάλιστα το τελευταίο ομαδικό πιάτο. Μέχρι πρότινος, όλα τα πιάτα ήταν ομαδικά, για τους ανθρώπους μέχρι και τους ελέφαντες. Η εξάπλωση του ατομικού φαντασιακού από την Αναγέννηση και μετά διαχώρισε τα πιάτα και έμεινε μόνο η σαλάτα να μας θυμίζει το αγελαίο παρελθόν μας, την αρμονία των αρχέγονων μη ιδιοκτησιακών σχέσεων, καθώς και τη γαλήνη της έλλειψης συνοριακών διαφορών. Η σαλάτα πραγματώνει την έννοια «σύν-τροφος», την ισχυρότερη συνάφεια μεταξύ ομοειδών υποκειμένων, σ’ έναν κόσμο που δεσπόζει ο αδυσώπητος αγώνας για επιβίωση..

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Χαΐνη Αποστολάκη («Φτου ξελευτερία για όλους», εκδόσεις Καστανιώτη 2015)

Σαλάτα η αναρχική..

Η σαλάτα όπως προκύπτει από τα λεγόμενα του Χαΐνη, είναι αναρχική. Δεν ανήκει σε κανέναν όταν μπαίνει στο τραπέζι. Ανήκει σε όλους. Δεν έχει μια συνταγή, έχει άπειρες συνταγές, με χρώματα, αρώματα, μυρωδικά και αρτύματα.

Η πρώτη προσπάθεια «χειραγώγησης» αυτού του τόσο ελευθεριακού τρόπου προσέγγισης της διατροφής υπήρξε στα μισά του 17ου αιώνα. Ο Evelyn στο βιβλίο “Acetaria” έδωσε τον πρώτο σαφή ορισμό της σαλάτας όπως την ξέρουμε σήμερα:

«σύνθεση με ωμά, φρέσκα χόρτα, λαχανικά και μυριστικά που μπορούν με ασφάλεια να καταναλωθούν αρτυμένα με κάποιο όξινο χυμό, λάδι και αλάτι, υλικά που τους προσδίδουν μια ιδιαίτερη πνοή, σώμα». Ο Evelyn σχεδόν επιστημονικά προσεγγίζει την παρασκευή σαλάτας με ακριβείς οδηγίες διαχείρισης, διαλογής, καθαρίσματος, πλυσίματος, στεγνώματος. Επίσης δίδει την αναλογία ντρέσινγκ ανάλογο της σημερινής γαλλικής vinaigrette (3 μέρη έλαιο: 1 μέρος όξινο)

Σαλάτα των άπειρων συνδυασμών..

Είπαμε η σαλάτα είναι «αναρχική». Είναι όμως και άπειρη. Μπορεί να προκύψει με άπειρους συνδυασμούς. Οφείλει να καταλαμβάνει ένα αξιοσέβαστο ποσοστό στο κύριο πιάτο μας (πρέπει να καταλαμβάνει το 50% περίπου). Όσο πιο πολλά χρώματα, τόσο πιο πολλά τα θρεπτικά της συστατικά.

Αν προστεθεί και κάποια πηγή πρωτεΐνης σε ικανή ποσότητα, τότε η σαλάτα μετατρέπεται σε ένα κύριο γεύμα. Προσθήκη κοτόπουλου, αυγού, οσπρίων προσθέτουν πρωτεΐνη στο εν λόγω πιάτο, οπότε η σαλάτα γίνεται ένα «αυτάρκες πιάτο». Μπορεί λοιπόν με τον κανόνες «3 έως 6 συστατικά» να μετατραπεί σε ένα σχετικά πλήρες γεύμα.

Όσους κανόνες και να βάλουμε, κάθε σαλάτα είναι διαφορετική από την άλλη. Ποτέ δεν μπορείς να φτιάξεις δύο ίδιες σαλάτες. Εκτός από αναρχική λοιπόν η σαλάτα είναι και ατίθαση..

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΜΠΕΡΤΖΕΛΕΤΟΣ

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc, MΕd

Μέλος Ομάδας Ειδικών Αθλητικής Διατροφής

Μέλος Ομάδας Ειδικών Δημόσιας Υγείας