Καλοκαιρινές αλλεργίες

Καλοκαιρινές αλλεργίες

Ιούλιος 10, 2012 - 16:52

Η εποχή του καλοκαιριού χαρακτηρίζεται από ορισμένες ειδικές αλλεργικές εκδηλώσεις που έρχονται να προστεθούν σε αυτές που παρατηρούνται όλον το χρόνο. Αυτό οφείλεται αφενός στην αυξημένη έκθεση λόγω διαφορετικού τρόπου ζωής, αφετέρου στην καθ’υπεροχήν ύπαρξη την εποχή αυτή ειδικών αλλεργιογονικών παραγόντων.

 

Καταρχάς το καλοκαίρι  πολλαπλασιάζονται τα κρούσματα  αλλεργίας σε υμενόπτερα, δηλαδή μέλισσες και σφήκες. Ο τρόπος που αντιδρά ένας οργανισμός μετά από τσίμπημα ποικίλλει και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Για παράδειγμα το τσίμπημα σφήκας μπορεί να προκαλέσει πιο σημαντική αντίδραση σε σχέση με τη μέλισσα, ένας ενήλικας (ειδικά αν λαμβάνει συγκεκριμένα φάρμακα για την πίεση) βρίσκεται σε μεγαλύτερο κίνδυνο από ότι ένα παιδί κ.ά. Στην καλύτερη περίπτωση δεν παρατηρείται τίποτα ή εμφανίζεται τοπικά οίδημα και πόνος που μπορεί να κρατήσει 2-3 ημέρες. Πιο βαρειά είναι η γενικευμένη κνίδωση (καντήλες δηλαδή σε όλο το σώμα) ή και αγγειοοίδημα (πρήξιμο στα βλέφαρα, τα χείλια, τα πτερύγια των αυτιών κ.λπ.). Η πιο σημαντική και δυνητικά επικίνδυνη για τη ζωή αντίδραση είναι η αναφυλαξία. Ως αναφυλαξία ορίζεται η ταυτόχρονη εμφάνιση συμπτωμάτων από δύο ή περισσότερα συστήματα. Συνήθως το ένα από αυτά είναι το δέρμα (π.χ. η κνίδωση που προαναφέρθηκε) και το άλλο σύστημα μπορεί να είναι το αναπνευστικό (εκδηλώνεται ως αλλοίωση της φωνής ή του κλάματος στα παιδιά, βράγχνιασμα, βήχας, καταρροή ή δύσπνοια), το γαστρεντερικό (έμετοι), το γεννητικό (συσπάσεις της μήτρας σε γυναίκες) και το καρδιαγγειακό (υπόταση, λιποθυμία). Η τελευταία περίπτωση συνιστά το αναφυλακτικό σοκ.

Το καλοκαίρι έχουμε μεγάλη έκθεση και σε άλλα έντομα όπως τα κουνούπια, οι σκνήπες κ.ά. Οι γνήσια αλλεργικές αντιδράσεις σε ενδεχόμενα τσιμπήματα είναι εξαιρετικά σπάνιες. Πρέπει να τονιστεί ωστόσο ότι σε προδιατεθειμένα άτομα, κυριότερη κατηγορία των οποίων είναι τα παιδιά με δερμογραφισμό ή και ατοπική δερματίτιδα, το τσίμπημα από ένα κουνούπι, για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγάλη τοπική αντίδραση με έντονη φαγούρα και πιθανότατα επιμόλυνση. Δεν είναι σπάνια η εικόνα ασθενών με καντήλες σε όλο το σώμα μετά από επανειλημένα τσιμπήματα ανάλογων εντόμων. Το ευτύχημα στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι σπανιότατα περιγράφονται αναφυλαξίες από τέτοιους νυγμούς. Σπάνιες είναι οι αναφυλαξίες και από θαλάσσιους οργανισμούς όπως οι τσούχτρες, οι αχινοί κ.λπ. Στις περιπτώσεις βέβαια αυτές κύρια χαρακτηριστικά είναι ο έντονος πόνος, η αίσθηση καψίματος και ο τραυματισμός του δέρματος που προκαλεί πολύ ευκολότερα σε δεύτερο χρόνο δερματική λοίμωξη.

Σχετική με τη θάλασσα είναι  και η κνίδωση εκ ψύχους. Πρόκειται  για φυσική κνίδωση που οφείλεται  στην έκθεση του ασθενούς σε χαμηλή θερμοκρασία όπως μπορεί να είναι  αυτή της θάλασσας. Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται μετά την έξοδο από το νερό κατά την επαναθέρμανση του δέρματος και μπορεί να είναι αμιγώς δερματικά, δηλαδή καντήλες στα μέρη που μπήκαν στο νερό ή και όλο το σώμα, μπορεί όμως να γίνουν και συστηματικά οπότε έχουμε αναφυλαξία ακριβώς με τον τρόπο που περιγράφηκε και παραπάνω σχετικά με τα υμενόπτερα. Το παιχνίδι στην παραλία, ιδιαίτερα για ένα παιδί, σημαίνει έντονη επαφή και τριβή με άμμο, βότσαλα κ.λπ. Ο δερμογραφισμός είναι η ευαισθησία του δέρματος στην τριβή που εκδηλώνεται ως καντήλες. Η ατοπική δερματίτιδα από την οποία πάσχουν κυρίως βρέφη και νήπια επίσης επιδεινώνεται με την τριβή και το αλάτι της θάλασσας που μένει στην επιδερμίδα. Για αυτούς τους λόγους τα παιδιά με δερμογραφισμό ή και ατοπική δερματίτιδα χρειάζονται επιπλέον προσοχή στις παραλίες – κυρίως να αποφεύγουν την τριβή και να ξεβγάζουν το θαλασσινό νερό με γλυκό αμέσως μετά την έξοδο από τη θάλασσα. Η χρήση αντιηλιακών με τον υψηλότερο δείκτη προστασίας είναι επιβεβλημένη.

Τέλος, το καλοκαίρι εμφανίζονται συχνότερα τροφικές αλλεργίες κυρίως σε θαλασσινά, όπως ψάρια σε παιδιά και καρκινοειδή (γαρίδες, καραβίδες κ.ά.) σε ενήλικες, καθώς και φρούτα όπως το ροδάκινο, το ακτινίδιο, το σταφύλι κ.ά. Πρόκειται για αντιδράσεις που ακολουθούν άμεσα και μέχρι 1 με 2 το πολύ ώρες την κατανάλωση, ακόμα και πολύ μικρής ποσότητας του τροφίμου. Σπανιότατα ακόμα και μόνο η επαφή με αυτό μπορεί να προκαλέσει συστηματική αντίδραση (αναφυλαξία). Προ ημερών περιγράφηκε περιστατικό στο οποίο ασθενής που γνώριζε οτι είναι αλλεργικός σε ψάρια αυτοκτόνησε καταναλώνοντας, όχι ιδιαίτερα μεγάλη, ποσότητά τους! Προφανώς είναι ακραία περίπτωση αλλά ενδεικτική του κινδύνου που υπάρχει στην τροφική αλλεργία.

Υπάρχει προφύλαξη για τις αλλεργίες αυτές;

Η προφύλαξη εξαρτάται  από το ιστορικό προηγούμενων εκθέσεων. Αν ο ασθενής γνωρίζει ότι είναι αλλεργικός σε μέλισσα ή σφήκα, σε κάποιο τρόφιμο ή το ψύχος η αποφυγή είναι το Α και το Ω.

Τα υμενόπτερα επιτίθενται  όταν βρίσκονται σε άμυνα και επομένως θα πρέπει να μην προκαλούνται. Χρήσιμο είναι να αποφεύγονται δραστηριότητες όπως υπαίθρια γεύματα, περπάτημα χωρίς παπούτσια, η κηπουρική (ιδιαίτερα το κλάδεμα φυτών), η συλλογή φρούτων, η απομάκρυνση φωλιών από στέγες, σοφίτες κ.λπ. και η διαμονή κοντά σε μελίσσια. Επίσης ρούχα με έντονα χρώματα ή μοτίβα λουλουδιών προσελκύουν τα υμενόπτερα. Η χρήση εντομοαπωθητικών και σίτας στα κουφώματα μειώνει την πιθανότητα τσιμπήματος από κουνούπια και άλλα έντομα και προτείνεται για παιδιά με γνωστή δερματική ευαισθησία. Αντίθετα, ο ύπνος σε σκηνές ή την ύπαιθρο αυξάνει την πιθανότητα τσιμπημάτων.

Αν ο ασθενής  έχει γνωστή τροφική αλλεργία σε ροδάκινο ή άλλα φρούτα (ανάλογα με τις εξετάσεις του) θα πρέπει να αποφεύγει τη κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων ειδικά αν έχει και κάποιους επιπλέον παράγοντες όπως ιογενή συνδρομή, αν πρόκειται να αθληθεί, αν έχει έμμηνο ρύση (κορίτσια και γυναίκες) ή αν είναι νηστικός. Προσοχή όμως! Ακόμα και ελάχιστες ποσότητες μπορεί να είναι επικίνδυνες και για αυτό θα πρέπει να ακολουθεί τη συμβουλή του αλλεργιολόγου του. Αναφορικά με τις αλλεργίες σε θαλασσινά, χρειάζονται πολύ μεγάλη προσοχή τα γεύματα σε ταβέρνες και εστιατόρια. Ακόμη κι αν δε παραγγελθεί ψάρι ή άλλο θαλασσινό, το τηγάνισμα για παράδειγμα σε λάδι όπου είχε τηγανιστεί προηγουμένως ψάρι μπορεί να προκαλέσει αντίδραση. Γι’αυτό θα πρέπει οι εστιάτορες να ενημερώνονται για τις αλλεργίες και να φροντίζουν επιμελώς την αποφυγή επαφής με τα υπεύθυνα τρόφιμα.

Ωστόσο, τις περισσότερες φορές οι αλλεργίες αρχικά εκδηλώνονται εν αιθρία και δυστυχώς δε μπορούν να προβλεφθούν. Δεν υπάρχουν δηλαδή εξετάσεις οι οποίες μπορούν να μας πουν αν είμαστε, για παράδειγμα, αλλεργικοί στη μέλισσα και επομένως προληπτικές διαγνωστικές εξετάσεις δεν έχουν αξία (τις περισσότερες φορές) και γι’αυτό δε συνίσταται η τέλεσή τους. Αντίθετα, αν υπάρχει ιστορικό αλλεργίας οι εξετάσεις θα βοηθήσουν εξαιρετικά τον αλλεργιολόγο να προσδιορίσει το αίτιο, την πρόγνωση, τη θεραπεία και βέβαια την ειδική για κάθε ασθενή προφύλαξη.  

 

Dr. Δημήτρης Μήτσιας MD, PhD

Αλλεργιολόγος Παίδων και  Ενηλίκων

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου  Αθηνών

 

Ηρώδου Αττικού 1, Χαλάνδρι τηλ.2106818110

Καλαβρύτων 29, Τρίπολη τηλ.2710239079

κιν. 6944571125  mail: dmitsias@yahoo.com

 

Ειδήσεις: 
Tags: