Η μάχη στο Βαλτέτσι στις 12 και 13 Μαΐου του 1821 ήταν καθοριστικής σημασίας για την έκβαση της επανάστασης. Τα γεγονότα είναι γνωστά, αν και σε επόμενη δημοσίευση θα ρίξουμε ακόμα περισσότερο φως σε αυτά, βάσει πληροφοριών που έχουμε αντλήσει από λιγότερο γνωστές πηγές.

Σήμερα παρουσιάζουμε μια επιστολή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, την οποία έστειλε αμέσως μετά το τέλος της μάχης, στις 13 Μαΐου του 1821, στους Καπετάν Γεωργάκη, Ν. Λάμπρου και Καπετάνισσα Δημητράκαινα Μπούμπουλη (Λασκαρίνα Μπούμπουλη) στις Σπέτσες, στην οποία αφενός περιγράφει τη νικηφόρα μάχη και αφετέρου ζητεί χρήματα για την ενίσχυση του αγώνα. Η επιστολή δε, έχει και ξεχωριστή σημασία, καθώς με αυτήν ο Θ. Κολοκοτρώνης πληροφορεί την Μπουμπουλίνα ότι στη μάχη στο Βαλτέτσι κατατροπώθηκε ο Κεχαγιάμπεης. Ο γιος της Μπουμπουλίνας Γιάννης Γιάννουζας είχε σκοτωθεί στη μάχη του Ξεριά Άργους, πολεμώντας εναντίον του Κεχαγιάμπεη.

Η επιστολή σώζεται στα «Σπετσιώτικα, ήτοι συλλογή ιστορικών εγγράφων και υπομνημάτων αφορώντων τα κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν του 1821, αρυσθείσα εκ των αρχείων της Νήσου Σπετσών, συμπληρωθείσα δε εκ των του Κράτους Αρχείων και άλλων πηγών υπό Αναργύρου Ανδρέου Χ. Αναργύρου», Αθήνησι, Τυπογραφείον Δ. Α. Μαυρομμάτη, 1861, τ. Α', σ.σ. 192-195.

Ο Κολοκοτρώνης περιγράφει τα γεγονότα της μάχης με τους «τυράννους», δηλαδή με τους Τούρκους, «με άκραν ευχαρίστησιν», όπως λέει. Ας σταθούμε λόγο στη λέξη. Αναφέρεται σε «τυράννους», όχι σε Τούρκους, ως συνήθως, και μάλιστα στην επιστολή του επανέρχεται σε αυτή τη λέξη, γεγονός που υποδηλώνει ότι έχει γίνει πλέον συνείδηση στους επαναστάτες ότι πολεμούν τους τυράννους, τον ζυγό, όχι απλώς τους Τούρκους, και ότι ο ξεσηκωμός είναι επανάσταση για την ελευθερία και την ανεξαρτησία.

Ως προς τον αριθμό των «τυράννων» που εξεστράτευσαν εναντίον των επαναστατών, ο Κολοκοτρώνης αναφέρει 4.100. Οι Τούρκοι ήταν συντεταγμένοι σε «τέσσερις κολώνες». Οι 2.000 από αυτούς ήταν «της καβαλαρίας», δηλαδή ιππείς. Ο Κολοκοτρώνης, μόλις πληροφορήθηκε την κίνηση των Τούρκων, όπως αναφέρει, πήρε 1.300 άνδρες και κατευθύνθηκε για να βοηθήσει τους στρατοπεδευμένους στο Βαλτέτσι. «Οι εν Βαλτέτσι εσφαλίσθησαν εις τα ταμπούρια τους και άνοιξαν το τουφέκι. έφθασα κι εγώ με τους ανωτέρω, τους οποίους και ετοποθέτησα καλώς, η ώρα εις τας 6 της ημέρας, και τόσον οι έγκλειστοι στρατιώται, καθώς και οι έξωθεν, εστάθησαν με τόσην γενναιότητα και ανδρείαν, ώστε αδυνατώ να σας γράψω, ούτε εντρέπομαι να τους ονομάσω Έλληνας τω όντι, ούτε ήλπιζα ποτέ μίαν ταύτην γενναιότητα», λέει ο Γέρος του Μοριά, φανερά υπερήφανος για την ανδρεία που επέδειξαν όλοι οι πολεμιστές του. Χαρακτηρίζει τη μάχη που δόθηκε «πεισματική» για τους Έλληνες και «απηλπισμένη» για τους «τυράννους». Αναφέρει, επίσης, τη βοήθεια που κατέφθασε από τα Βέρβενα, 250 στρατιώτες, «ώστε οπού πανταχόθεν τους κατεσφαλίσαμεν, και βλέποντες την απελπισίαν και χαμόν τους, έκαμαν γιουρούσι κατά τον δρόμον Τριπόλεως, και τους εβάλαμεν εμπρός συν Θεώ και τη δυνάμει του τιμίου Σταυρού ως πρόβατα κυνηγώντας τους και σκοτώνοντας μέχρι Τριπόλεως».

Στη συνέχεια, ο Κολοκοτρώνης αναφέρει ότι βρήκαν 100 άνδρες νεκρούς, εκτός από εκείνους που πρόφθασαν οι Τούρκοι και τους μετέφεραν μέσα στη νύχτα, πήραν τέσσερις κρατούμενους (πριζονιέριδες), το μπαϊράκι του κεχαγιά, ο οποίος πέρασε από το Άργος με σκοπό να φθάσει στη Μεγαλόπολη (Σινάνο) «για να στήση τον βρωμισμένον θρόνο του διά να υπάγη ο κόσμος να προσκυνήση», λάφυρα και άλογα «πάμπολλα».
Στη συνέχεια, ο Κολοκοτρώνης αναφέρεται στη σπουδαία σημασία αυτής της μάχης, λέγοντας: «Εις την σημερινήν μάχην και ενταυτώ νίκην χρεωστεί η Πατρίς εορτήν (...) Τώρα δοξάζω αναμφιβόλως, ότι η Πελοπόννησος εντός ολίγου ελευθερούται από τους τυράννους (...) Ήλθον έως Χρυσοβίτσι και Πιάναν με τους στρατιώτας μου να αναπαυθώσιν οπωσούν, να διορθώσωσιν τα άρματά τους, να οικονομήσωμεν τσεπχανέ (σ.σ. πολεμοφόδια)».

Ύστερα, αναφέρεται στον «πλόκο της Τριπόλεως», δηλαδή τη σχεδιαζόμενη πολιορκία της Τριπολιτσάς, και στην άφιξη των 1.500 Καλαβρυτινών στην Πιάνα, με τους οποίους σχεδίαζαν την πολιορκία. Ο Κολοκοτρώνης ήταν εξαιρετικά αισιόδοξος στην επιστολή του για την πολιορκία της Τριπολιτσάς, αφού την τοποθετεί μόλις μία με δύο ημέρες αργότερα, ενώ την κυρίευση της πόλης «μετ' ολίγας ημέρας». Όπως λέει, από τους στρατιώτες του σκοτώθηκε ένας, τραυματίστηκαν άλλοι τρεις, ενώ από τους πολεμιστές στο Βαλτέτσι «μόνον δύω». Τέλος, ζητεί από τους Σπετσιώτες βόλια («έχομεν μεγίστην την χρείαν μολυβιού») και θερμοπαρακαλεί: «Διά την αγάπην της πατρίδος και της αδελφότητός μας, να κάμετε τα αδύνατα δυνατά και να μας προφθάσετε προς το παρόν δύω χιλιάδας οκάδ. μολύβι, το οποίο ζητώ παρακλητικώς και χρεωστικώς, διάνα ενδυναμώσω τον ενθουσιασμόν των στρατιωτών μας, και πεπεισμένοι εις την φιλογένειάν σας, δεν σας βαρύνω». Ο Κολοκοτρώνης γράφει, τέλος: «Τη 13η Μαΐου, Στρατόπεδον Πιάνας, τω α' έτει της ελευθερίας».

Βασίλης Σιακωτός - Εύα Γαλανιάδη