Γράφει: ο Αθανάσιος Λαμπρόπουλος (Μαινάλιος).

(απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο του «Ιστορία της Βυτίνας»*)

Η τοπική αγορά λειτουργούσε καθημερινά, κυρίως δε με σημαντικά αυξημένη κίνηση εμπορικών συναλλαγών κατά τις Κυριακές, τις επίσημες εορτές και αργίες, τη θερινή περίοδο (λόγω παραθεριστών) και κατά την ετήσια εμποροπανήγυρι, που είχε Παμπελοποννησιακή μορφή. Η εμποροπανήγυρις της Βυτίνας, «διεξήγετο εν ζωηρότητι» από πολύ παλιά, αλλά καθιερώθηκε επίσημα το 1838. Τότε, λειτουργούσε από τις 30 Ιουνίου στη μονή των αγίων Θεοδώρων. Από το 1876 η «πανήγυρις εμπορική και των ζώων» εγίνετο στη βόρεια πλευρά της Βυτίνας στη θέση «Αλώνια» η «Αγιος Βλάσσης» (σημ. εκεί που σήμερα είναι το άγαλμα του Κόλλια) από 30 Ιουνίου μέχρι 4 Ιουλίου. Με το Βασιλικό διάταγμα της 25 - 8 - 1884 τόπος του πανηγυριού ορίσθη στη νότια πλευρά της Βυτίνας κοντά στη δημοτική βρύση του «Μηνά». Το 1925 το «παζάρι» λειτουργούσε στην πλατεία Θ. Δεληγιάννη, αλλά τα ζώα «εσταβλίζοντο» σε απόκεντρα μέρη και στα χάνια (Στ. Κουτρουμπή κ.ά.)

Από το1930 η εμποροπανήγυρις γίνοταν από 19 - 25 Ιουλίου στην κεντρική πλατεία, το εμπορικό τμήμα, και οι αγοραπωλησίες των ζώων στα «Αλώνια» (είσοδος του χωριού) και στου «Μηνά την βρύση» (σχετικό το βασ. δ/γμα της 26/ 3/4/1930, ΦΕΚ 98 και το πρακτ. 32/1930 της Κοινότητας).

Ο δήμος ή η κοινότητα διέθετε στους εμπόρους την κεντρική πλατεία (Κ. Παπαρρηγοπούλου) για την εναπόθεση και έκθεση σε πρόχειρες κατασκευές (υπόστεγα, παραπήγματα, σκηνές) των προς εμπορία αγαθών τους. Οι έμποροι, κατόπιν δημοπρασίας, κατέβαλαν στον δήμο ή την κοινότητα το «τοπικό δικαίωμα», το οποίο ποίκιλε κάθε φορά, δηλαδή κατέβαλαν ενοίκιο ανά μέτρο προσόψεως (όπως δραχμές 30 το 1922, δρχ. 40 το 1923, και 85 το 1925) και για κάθε «χοντρό ζώο» στους ειδικούς χώρους (ίπποι 30 δρχ. βοοειδή 15, χοίροι και αιγοπρόβατα 5 κατά το 1922 κ.λπ.). Οι έμποροι καρπών, οσπρίων, λαχανικών, φρούτων και άλλων προϊόντων εξαιρούντο από την καταβολή του τοπικού δικαιώματος.

Κατά τη διάρκεια της εμποροπανηγύρεως οι Βυτιναίοι, οι «πλησιοχωρίτες» και έμποροι από Καλάβρυτα, Λεβίδι, Λεχαινά, Γαστούνη και από άλλα μέρη, αγόραζαν ή πωλούσαν πολλά αντικείμενα οικιακής χρήσεως (γυαλικά, χύτρες, πιατικά, χαλκώματα, ταψιά, λέβητες κ.ά.) υφάσματα – «πανικά» (είδη προικός κ.ά.), δέρματα (αιγοπροβάτων, αλεπούδων, κουναβιών), σιτηρά, σιδηρικά, διάφορα μεγάλα ζώα και πολλά άλλα. Κάποια κίνηση στο ανταλλακτικό εμπόριο των ζώων (γνωστή ως «τράμπα») σημειωνόταν για πολλά χρόνια από τους αθίγγανους. Κλοπές και απάτες, αν και σπάνιες δεν έλειπαν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Βυτιναία εκείνη που αγόρασε όλη την προίκα της κόρης της και άφησε «αμανάτι» το βρέφος της ...μέχρι να πεταχτεί στο σπίτι με τα πράγματα και να επιστρέψει με το αντίτιμο. Αλλά η κυρία δεν ...επέστρεψε, για να πληρώσει και να πάρει το παιδί της, γιατί στη «νάκα» δεν υπήρχε παιδί, αλλά «φασκιωμένα» κουρέλια. Επίσης, κάποιος Μαγουλιανίτης αγόρασε μια φοράδα, που «έσκαγε από υγεία» αλλά δεν κατάφερε «να βγάλει» τον ανήφορο από το γεφύρι του «Ζαρζιού» μέχρι τη Μούσγα και η υπόθεση κατέληξε στα δικαστήρια. Οι αθίγγανοι επίσης, για να πουλήσουν σε καλή τιμή ένα υποζύγιο κάποιας ηλικίας του καθάριζαν τα δόντια, του γυάλιζαν τις οπλές, το στόλιζαν με χαϊμαλιά κ.λπ. για να φαίνεται νέο και γερό.

Τα έσοδα της Κοινότητας από τις ετήσιες εμποροπανηγύρεις ήταν ικανοποιητικά (π.χ. το έτος 1926 εισπράχθηκαν 26.000 δραχμές και το 1927 «παρά την παρατηρούμενη στενότητα χρήματος» περίπου 10.000), διατίθεντο δε, σε κοινοτικά και άλλα έργα. Στις ετήσιες εμποροπανηγύρεις επιτρέπονταν από το έτος 1935 και τα «τυχερά παίγνια» σε στεγασμένους χώρους στην πλατεία Κολοκοτρώνη, (έμπροσθεν του σημερινού «ηρώου») καθώς και αθλητικές επιδείξεις από παλαιστές (Κουταλιανός κ.ά.), θεατρικές παραστάσεις, μουσικές και άλλες εκδηλώσεις, κυρίως με την φροντίδα του Συνδέσμου Φιλοπροόδων Βυτίνας. Η κοινότητα από το 1930 διαφήμιζε σε εφημερίδες και περιοδικά την εμποροζωοπανήγυρι και με αφίσες ενημέρωνε και καλούσε τους εμπόρους να συμμετάσχουν (πρακτ Κοινότητας 24/24 - 5 - 1930, εφημ. ΜΟΡΕΑΣ της 29 - 6 - 1930 κ.ά.).

Σπουδαίες πληροφορίες για την αγορά και τα πανηγύρια της Βυτίνας αντλήσαμε από εφημερίδες και τους παλαιούς Βυτιναίους ιστοριογράφους.

Χαρακτηριστική είναι η ανακοίνωση της κοινότητας Βυτίνας για την αλλαγή της ημερομηνίας της εμποροπανηγύρεως το 1930.

«Ο Πρόεδρος της Κοινότητος Βυτίνας γνωστοποιεί ότι: H τελούμενη μεγάλη εμποροζωοπανήγυρις κατ' έτος εν Βυτίνη την 29ην Ιουνίου, θέλει τελείται από του τρέχοντος έτους και εφεξής την 19 - 25 Ιουλίου εκάστου έτους. Η Κοινοτική αρχή κατέβαλε πάσαν προσπάθεια, όπως καταστήση άνετον την διαμονήν των συναλλασσόμενων κατά τας ημέρας της πανηγύρεως, ως και δια την παροχήν πάσης ευκολίας προς αυτούς

Εν Βυτίνη τη 1 Ιουνίου 1930

Ο Πρόεδρος της Κοινότητος

Επαμ. Θεμ. Πανταζόπουλος»

Η εφημερίδα «ΣΚΡΙΠ» σε ανταπόκριση από την Βυτίνα της 30- 6 - 1909 γράφει για την πανήγυρι.

«Ανέτειλε ο ήλιος της Δευτέρα ημέρας εορτασμού και πανηγύρεως εν Βυτίνη των Αγιων Αποστόλων. Πρωτοφανής κίνηση παρετηρήθη. Εγέμισεν η Βυτίνα από κοσμάκη. Άλλοι ήρχοντο εκ διαφόρων μερών προς πώλησίν, άλλοι προς αγοράν, άλλοι για «γούστο» κλπ. Επίσης ενοστίμησεν, ιδία τας εσπέρας, τας πλατείας το τε ξένον και το της Βυτίνης ωραίον φύλον. Άλλαι με τα στενά των φορέματα, άλλαι με τους περίφημους στηθόδεσμους, άλλαι με τα ιδιότροπα καπέλα των, άλλαι με επιδεικτικά μειδιάματα κ.λπ. Τι είδους ιδιοτροπία, τι γούστο φιλέ μου; Η ζέστη όμως τους πάντας και πάσας εζάλισε αλλά η ζωοπανήγυρις διενεργήθη λαμπρώς. Παρετηρήθη έλλειψις καραγκιοζοπαιχτών, είχομεν όμως αρκούδας!

Ηκούσαμεν και εις εν υπόγειον παίκτες βιολιού, κλαρίνου και μπουζουκιού.»

Εξ ίσου σημαντική με την εμποροπανήγυρι ήταν και η λειτουργία της τοπικής αγοράς, η οποία πραγματοποιείτο κάθε Κυριακή σε καθορισμένο χώρο και συγκέντρωνε τους κατοίκους όχι μόνο της Βυτίνας αλλά και των γύρω χωριών, οι οποίοι έφταναν μέχρις εδώ είτε να διαθέσουν τα προϊόντα τους, είτε να προμηθευτούν τα απαραίτητα για τη συντήρησή τους ή την εργασία τους. Παραθέτουμε πληροφορίες για την τοπική αγορά από τους τρεις μεγάλους τοπικούς ιστορικούς της Βυτίνας.

Ο αρχιμανδρίτης και σχολάρχης Π. Παπαζαφειρόπουλος γράφει (Μεθυδριάς σελ13, έκδοση 1883) «Τα γεωργικά προϊόντα εισίν ολίγα και σπάνια παρ’ ημίν δια το ορεινόν της χώρας, αλλά αναπληροί ταύτα αγορά πλήθουσα κατά Κυριακήν και πάσαν σχεδόν εορτήν συγκροτουμένη, ήτις συγκαλεί εν πάσαις του ενιαυτού ώραις, μάλιστα δε εν ώρα θέρους, ου μόνον των παρακειμένων χωρίων και δήμων τους κατοίκους, αλλά και ετέρων ομόρων επαρχιών συντρέχοντας και επί ετέραις μεν διαφόροις εμπορικαίς συναλλαγαίς, ιδία δε επι σιτεμπορία, δι ην και αποθήκαι πολλαί υπάρχουσιν ενταύθα …».

Ο Κ. Καραντζίνας μας πληροφορεί (Ιστορία της Βυτίνης σελ. 86) «Άλλοτε ενταύθα διενεργείτο μέγα εμπόριον σιτηρών και τυρού, διενεργείτο δε και μεγάλη αγορά κατά Κυριακήν, εις ην συνέρρεον οι περίοικοι εις ακτίνα πλέον των εξ ωρών (πεζή). Ήδη, όμως, εμειώθη τούτο κατά πολύ, διότι συνέστησαν τοιαύται αγοραί εν Λαγκαδίοις, Μαγουλιάνοις, Λεβιδίω κ. α. εξ άλλου δε ηλαττώθη και η μεγάλη κτηνοτροφία, εκ της τόσης κατά το παρελθόν ασυδοσίας επί των πέριξ γυμνών εδαφών και νομών».

Ο δε Τρ. Ξηρός (Η ΒΥΤΙΝΑ. σελ. 39 εκδ. 1939) συμπληρώνει oτι στην αγορά της Βυτίνας συρρέουν «ου μόνον από τας παρακείμενας κοινότητας της Γορτυνίας, αλλά και από τας γειτνιαζούσας τοιαύτας της Μαντινείας και Καλαβρύτων δι αγοράν και πώλησίν δημητριακών και άλλων προϊόντων».

Στην περιοδική έκδοση ΑΡΚΑΔΙΑ (φ. 106 του έτους 1859) αναφέρεται ότι «Η κωμόπολις αύτη της Βυτίνης προοδεύει και εμπορικώς, διότι καθ' εβδομάδα γίνεται αγορά ομοία της Τριπόλεως».

Από το 1925 λειτουργούσε κάθε Κυριακή, επίσημες αργίες και τοπικές εορτές, «Λαϊκή Αγορά» με αγροτοκτηνοτροφικά προϊόντα εκλεκτής ποιότητας στην πλατεία Κολοκοτρώνη και από το 1939 στην πλατεία Δεληγιάννη από Δαραίους (με τομάτες, σκόρδα, κουκιά κ.ά.) Πυργακιώτες (με φασόλια ''μπαρμπούνια'' κ.λπ.), Βαλτεσινιώτες (με πατάτες, κυρίως) και άλλους κοντοχωριανούς (πρακτ. Κοινότητας 57/1925, 41/1926, 22/1930, 48/1934, 166/1936, 79/1939 κα.).

(* Σημείωση «ΒΥΤΙΝΑΣ »: Το υπό έκδοση έργο του σπουδαίου ιστορικού ερευνητή και καταγραφέα όλων των τοπικών συμβάντων Αθανασίου Λαμπροπούλου (Μαινάλιου) με τίτλο «Ιστορία της Βυτίνας» είναι μια μνημειώδης συγγραφή εκ χιλίων σελίδων, η οποία θα επιμερισθεί σε δύο τόμους. Ο διακεκριμένος αυτός ιστορικός ανάλωσε εικοσαετίαν και πλέον μελετώντας πηγές, αναζητώντας αρχεία, καταγράφοντας πληροφορίες και συγγράφοντας διαρκώς. Στο έργο αυτό ο μελλοντικός αναγνώ- στης θα βρει οτιδήποτε αφορά της Βυτίνα αλλά και την ευρύ- τερη περιοχή του αρχαίου Μεθυδρίου σε μια ιστορική διαδρομή τριών χιλιάδων ετών. Εμείς να συγχαρούμε ενθέρμως τον μοναδικό τοπικό ερευνητή Θανάση Λαμπρόπουλο, ο οποίος είναι και συνεργάτης της ΒΥΤΙΝΑΣ, να επαινέσουμε την προσπάθεια και την επιμονή του και να θαυμάσουμε την αφοσίωσή του στη συγγραφή της ιστορίας του τόπου μας και παράλληλα να ευχηθούμε να ευρεθεί χρηματοδότης, ώστε το μοναδικό αυτό έργο να κυκλοφορήσει και να μπορέσουν να το διαβάσουν όλοι οι «όπου γης» Βυτιναίοι αλλά και οι λοιποί φιλίστορες).

Από την εφημερίδα "Η Βυτίνα"