Η Χώρα είναι το αρχαιότερο χωριό του τέως Δήμου Θελπούσης. Ήταν η έδρα του δήμου από την ίδρυσή του (1835) μέχρι το 1855 και από το 1870 μέχρι το 1912 οπότε καταργήθηκε ο Δήμος Θελπούσης.
Το χωριό Χώρα εμφανίζεται στα Βενετικά έγγραφα το 1698 με το όνομα Τσακοναίοι Χώρα και αργότερα στις αρχές του 18ου αιώνα με την απλή μορφή Χώρα. Η ετυμολογία του ονόματος Τσακονία σύμφωνα με νεότερες έρευνες για τις "Τσακονίες" σημαίνει κατά τους Βυζαντινούς χρόνους στρατιωτικές φρουρές. Έτσι αποδεικνύεται ότι η περιοχή λόγω της στρατιωτικής θέσης της κατοικήθηκε από πολύ παλιά και μάλιστα στα χρόνια των Βυζαντινών.

Σήμερα στην περιοχή υπάρχει και τοπωνύμιο με το όνομα Τσακονέικα. Το 1698 το χωριό κατοικείται από 23 οικογένειες, ενώ η περιοχή Εντρινές (σημερινή ονομασία Πανηγυρίστρα) κατοικείται από 3
οικογένειες. Το 1815 κατοικείται από 30 οικογένειες και τις παραμονές της επανάστασης το 1820 κατοικείται από 197 κατοίκους. (Γαλάνης, 1999) Το πιο σημαντικό ιστορικό γεγονός έγινε κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής καθώς στις 23 Αυγούστου 1943 οι Γερμανοί, αφού έβαλαν φωτιά σε δυο σπίτια δυτικά στο χωριό, συγκέντρωσαν όλους τους κατοίκους μέσα στον Ι. Ν. του Αγίου Αθανασίου και στήνοντας τα πολυβόλα στην είσοδό του άρχισαν να πυροβολούν εκτελώντας εν ψυχρό 11 άτομα και τραυματίζοντας πολλούς άλλους. Αυτό έγινε ως αντίποινα επειδή κάποιοι Χωραΐτες αφόπλισαν Γερμανούς στρατιώτες που περνούσαν από την περιοχή, σύμφωνα με χειρόγραφη αναφορά του Δημήτρη Σιάκουλη.

Στο χωριό υπήρχε Σταθμός Χωροφυλακής, Ταχυδρομείο, Αγροτικό Ιατρείο, Μεταβατικό Ειρηνοδικείο και φυσικά Διθέσιο Δημοτικό Σχολείο. Σήμερα υπάρχει το Δημοτικό Σχολείο που χρησιμοποιείται ως αίθουσα εκδηλώσεων απο τον Πολιτιστικό Σύλλογο και ο Σταθμός Χωροφυλακής που πλέον χρησιμοποιείται ένα μέρος του οικίσματος ως ιατρείο και το υπόλοιπο ώς αποθήκη της εκκλησίας

Το 1970 στην Αθήνα δημιουργήθηκε απο άτομα με καταγωγή την Χώρα ο Πολιτιστικός Σύλλογος Χώρας «ο Άγιος Αθανάσιος». Σκοπός του ήταν να καταφέρει έστω και για λίγες μέρες με τις εκδηλώσεις του να δώσει ζωντάνια στο χωριό. Οι εκδηλώσεις του ήταν: «τα Θελπούσια», «το πανηγύρι στις 31 Αυγούστου» και για όσους δεν μπορούσαν να παρευρεθούν στο χωριό εκείνες τις μέρες γινόταν «ο ετήσιως χορός» στην Αθήνα. Επίσης ο Πολιτιστικός Σύλλογος τύπωνε μια εφημερίδα με το όνομα «Θέλπουσα» όπου ενημέρωνε τους κατοίκους για τις εκδηλώσεις του και για τα νέα του χωριού. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος «ο
Άγιος Αθανάσιος» διέρκησε περίπου 15 χρόνια, σύμφωνα με προφορικές αναφορές του Ζαφειρόπουλου Φώτη, μέλος του διοικητικού συμβουλίου επι 15 έτη.

Το 2003 δημιουργήθηκε ο «Εξωραϊστικός και Επιμορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Χώρα» με έδρα την Χώρα από την κυρία Κάχρη Π. Καίτη, εκπαιδευτικός στο Βόλο και τον κύριο Καψή Κ. Ιωάννη, οδοντίατρος στην Αθήνα. Σκοπός τους ήταν να δημιουργήσουν ενδιαφέροντα στα άτομα που κατάγονται απο την Χώρα για να την επισκέπτονται συχνότερα, να δημιουργήσουν τρόπους διασκέδασης για τους μόνιμους κατοίκους του χωριού και να αναβιώσουν ήθη και έθιμα του παρελθόντος. Οι εκδηλώσεις του Συλλόγου είναι: «η κοπή της πίτας», «η γιορτή της Τσιγαρίδας» και «το πανηγύρι στις 30 Αυγούστου», σύμφωνα με προφορίκες πληροφορίες από τον Δημητρακόπουλο Δημήτριο, πρόεδρο του εξωραϊστικού και επιμορφωτικού πολιτιστικού συλλόγου για 9 κατά σειρά έτη.

Σ’ έναν από τους συνοικισμούς του χωριού, στο Δωδεκάμετρο, υπάρχει ενα εκκλησάκι με την ονομασία «Η Ανάληψη Του Κυρίου». Με αφορμή την εορτή αυτής της εκκλησίας και προς τιμή της, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Χώρας «Άγιος Αθανάσιος» δημιούργησε το έτος 1970 μια σειρά από αθλητικοπολιτιστικές εκδηλώσεις, τα Θελπούσια. Οι εκδηλώσεις πήραν το όνομά τους από τον τότε δήμο της περιοχής, τον δήμο Θελπούσης.

Τα Θελπούσια δεν διήρκεσαν πολλά χρόνια. Δεκαπέντε χρόνια όμως αρκούσαν για να αφήσουν όμορφα συναισθήματα και μνήμες στους ανθρώπους που τα δημιούργησαν, και που συμμετείχαν σε αυτά είτε ως θεατές, είτε ως διαγωνιζόμενοι, είτε ως οργανωτές. Όλοι οι άνθρωποι που μιλούν για τα Θελπούσια μιλούν σαν να ήταν κάποιο πολύ μεγάλο γεγονός, κάτι το μοναδικό….που στην πραγματικότητα ήταν. Τα Θελπούσια ήταν η μοναδική εκδήλωση σε ολόκληρο τον δήμο που είχε θέμα αθλητικό κυρίως αλλά και πολιτιστικό μαζί.

Αρχικά οι μέρες που διαρκούσαν οι εκδηλώσεις ήταν δύο. Στη συνέχεια όμως αυξήθηκαν λόγω της συμμετοχής πολλών ατόμων. Συνήθως διαρκούσαν τρεις ήμερες αλλά έχουν γίνει και τέσσερις. Οι προετοιμασία για τα Θελπούσια ήταν μακροχρόνια. Ξεκινούσαν από τα Χριστούγεννα όπου έστελναν επιστολές προς όλα τα σχολεία του δήμου για να τους ενημερώσουν για τις ήμερες διοργάνωσης και για τις αθλητικό – πολιτιστικές εκδηλώσεις που θα γίνουν στα Θελπούσια. Έστελναν επιστολές στο Δήμαρχο, στον Περιφερειάρχη, στον Μητροπολίτη, στις Αστυνομικές Αρχές, στους τοπικούς προέδρους του κάθε
χωριού καθώς και στον αγροτικό Ιατρό της περιοχής. Έπειτα όταν οι μέρες πλησίαζαν για την εκδήλωση έψαχναν να βρουν τον χώρο στον οποίο θα τελεσθούν οι εκδηλώσεις. Ποτέ δεν ήταν κάποιο θεσπέσιο σημείο, ήταν πάντα ένα οικόπεδο μεγάλο σε έκταση, που το παραχωρούσε κάποιος χωριανός είτε με ενοίκιο είτε δωρεάν, με χώματα, πέτρες, άγρια λουλούδια και χόρτα. Το σημείο αυτό το καθάριζαν, έφτιαχναν κάποιες πιθανές ανωμαλίες του εδάφους και τοποθετούσαν εκεί ότι ήταν απαραίτητο για την διεξαγωγή των Θελπουσίων. Και όταν οι μέρες έφταναν ήταν όλα έτοιμα … Οι συμμετέχοντες αμέτρητοι, όλα τα
σχολεία του δήμου ήταν πάντα εκεί, οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι, άτομα όλων των ηλικιών διαγωνίζονταν και οι θεατές ακόμα πιο πολλοί από τους διαγωνιζόμενους. Οι κριτές, οι οποίοι ήταν άτομα απο άλλες περιοχές του δήμου και τους είχε ορίσει το διοικητικό συμβούλιο του συλλόγου, βρίσκονταν στις θέσεις τους, οι αστυνομικές αρχές έπαιρναν τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας, οι δρόμοι έκλειναν για την σωστή διεξαγωγή των αγώνων και για να μην υπάρχει κανένας κίνδυνος κατά την διάρκεια τους, ο Αγροτικός Ιατρός, πάντα απαραίτητος, εξέταζε όλους όσους έπαιρναν μέρος στις εκδηλώσεις και μόνο με
την έγκρισή του μπορούσαν να διαγωνιστούν…όλα ήταν έτοιμα.

Η ημέρα έφτανε και πάντα ξεκινούσαν με τον εκκλησιαστικό εορτασμό της Αναλήψεως Του Κυρίου, στο ομώνυμο εκκλησάκι. Στη συνέχεια ο κόσμος μεταφερόταν στο σημείο όπου τελούνταν οι αθλητικό – πολιτιστικές εκδηλώσεις. Πάντα υπήρχε συγκεκριμένο πρόγραμμα από το οποίο ενημερωνόντουσαν όλοι. Ο κόσμος μπορούσε να απολαύσει αρχικά την έκθεση χειροτεχνίας που υπήρχε
και περιείχε πολλά ενδιαφέροντα πράγματα όπως υφαντά, πλεκτά, κέντημα χονδρό, κέντημα ψιλό, χαλκογραφίες, ζωγραφική και άλλα πολλά με τα οποία βέβαια τα κορίτσια που τα δημιούργησαν διαγωνίζονταν για το πιο είναι πιο όμορφο και πιο καλό. Έπειτα μπορούσαν να ταξιδέψουν με τον ήχο του κλαρίνου, του τραγουδιού και με το εντυπωσιακό θέαμα που αντίκριζαν, τους όμορφους χορούς που είχαν προετοιμάσει για να διαγωνιστούν οι συμμετέχοντες και με τις μοναδικές και όμορφες φιγούρες τους, με τον σεβασμό, την σεμνότητα και την υπερηφάνεια τους αποσπούσαν το βλέμμα και το μυαλό των θεατών. Τσάμικος
και καλαματιανό ήταν οι χοροί που χορευόντουσαν κυρίως, καμιά φορά και ο τσακώνικος (ο χορός Τσακώνικος διδασκόταν από τους δασκάλους ως τοπικός χορός και το χόρευαν μόνο οι γυναίκες). Άντρες και γυναίκες διαγωνίζονταν και στα δύο. Τα τραγούδια που χόρευαν ήταν προσωπική επιλογή του καθενός. Λίγο πιο πέρα και μετά το τέλος του διαγωνισμού του χορού υπήρχε μια μικρή σκηνή που μπορούσαν να παρακολουθήσουν θεατρικές παραστάσεις, σύμφωνα με προφορικές αναφορές του Ζαφειρόπουλου Φώτη, μέλος του διοικητικού συμβουλίου επι 15 έτη.

Το μεγαλύτερο μέρος των Θελπουσίων ήταν όμως οι αθλητικές εκδηλώσεις. Συνήθως τελούνταν με κριτήριο την ηλικία. Ξεκινούσαν με αγώνες στίβου για τα παιδιά, δρόμος 100μ αγοριών, δρόμος 100μ κοριτσιών, δρόμος 400μ αγοριών, άλμα εις ύψος αγοριών, άλμα εις ύψος κοριτσιών, άλμα απλούν αγοριών και άλμα απλούν κοριτσιών. Συνέχιζαν με τους αγώνες στίβου των αγροτόπαιδων, δρόμος
400μ, δρόμος 1.800μ, δρόμος 4.000μ, άλμα εις ύψος, άλμα εις μήκος απλούν, άλμα εις μήκος τριπλούν, σφαιροβολία, ποδηλατοδρομίες 12.000μ και γαϊδουροδρομίες. Ακόμα γινόντουσαν ξεχωριστά αθλοπαιδιές όπως σκυταλοδρομία αγοριών και αυγοδρομίες κορασίδων καθώς και αθλοπαιδιές εφήβων όπως διελκυνστίδα, τρέξιμο με σάκους και τρέξιμο με δεμένα πόδια, πληροφορίες από το βιβλιογραφικό αρχείο του πολιτιστικού συλλόγου «Άγιος Αθανάσιος».

Μετά το τέλος των διαγωνισμών οι κριτές αποφάσιζαν ποιοι ήταν οι νικητές των διαγωνισμών και των αγωνισμάτων. Απονέμονταν στους τρεις πρώτους από κάθε άθλημα και από κάθε διαγωνισμό βραβεία, μετάλλια και ένα χρηματικό ποσό με εξαίρεση την σκυταλοδρομία όπου οι νικήτριες ομάδες παραλάμβαναν μόνο μετάλλια. Στον διαγωνιζόμενο ή στην διαγωνιζόμενη που είχε κερδίσει στα περισσότερα αγωνίσματα απονεμόταν και ένα στεφάνι φτιαγμένο απο Λυγαριά.

Οι εκδηλώσεις κατανέμονταν στις ημέρες διάρκειας των Θελπουσίων από το πρωί μέχρι νωρίς το απόγευμα διαφορετικά κάθε χρόνο. Το μόνο που έμενε ίδιο ήταν το κλείσιμο κάθε ημέρας πάντα τελείωναν με γλέντι, τρικούβερτο γλέντι με ορχήστρα, πολύ χορό, φαγητό και ποτό.

ΠΗΓΗ: Μαρίνα Δημητρακοπούλου, «Χορός και Λαϊκός Πολιτισμός: Η περίπτωση της Χώρας Γορτυνίας», Σχολή Φυσικής Επιστήμης και Αθλητισμού, Τομέας: Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός, Σεπτέμβριος 2016. Διαβάστε ολόκληρη την εργασία ΕΔΩ.