Διαβάζοντας την ανάρτηση της Ασπασίας Μπιρμπίλη στη σελίδα στο Facebook «Παλιές Φωτογραφίες και Γραφικοί Τύποι της Παλιάς Τριπολιτσάς» για την άγνωστη σε εμένα κυρία Πίκω (Πηνελόπη) Χριστοπούλου ή Γκιντώνη από την Τρίπολη, θρυλική ερμηνεύτρια του παραδοσιακού τραγουδιού και μάλιστα με 7 δίσκους στην εταιρία His Master's Voice, και το αφιέρωμα της «Οδού Αρκαδίας», αναζήτησα στη σελίδα rebetico.sealabs.net πληροφορίες. πρόκειται για μια σελίδα-θησαυρό. Και εκεί, ο χρήστης THEO57, είχε αναρτήσει μια συνέντευξη της κυρίας Πίκω, την οποία είχε παραχωρήσει στους συλλέκτες Θεόδωρο Παπαδόπουλο και Ηλία Μπαρούνη τον Ιούλιο του 1997.

Ακολουθεί η ανάρτηση ως έχει, με τη συνέντευξη της κυρίας Πίκω, η οποία γεννήθηκε την Πρωτομαγιά του 1905 στην Τρίπολη και συνέδεσε το όνομά της με το δημοτικό/παραδοσιακό τραγούδι:

«Στο αρχείο μου βρήκα σε φωτοτυπία (που μου είχε δώσει πριν από αρκετά χρόνια κάποιος γνωστός μου) μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη της παλιάς τραγουδίστριας δημοτικών τραγουδιών κυρίας Πίκω, χωρίς ωστόσο να γνωρίζω πότε και που δημοσιεύτηκε. Πέραν των λοιπών βιογραφικών στοιχείων στη συνέντευξη δίνονται πληροφορίες για τον τρόπο που είχε μάθει τα δημοτικά τραγούδια που η ίδια ερμήνευσε (όχι από δίσκους), για την παρουσία του Τούντα στην Τρίπολη για να την ακούσει, για τις δοκιμές σε διαμέρισμα στην Αθήνα παρουσία του κλαριτζή Νίκου Ρέλλια, αλλά και για ένα γλέντι που έγινε με την παρουσία του Αλ. Παπαναστασίου ως Πρωθυπουργού, όπου τραγούδησε η ίδια και ο Γιάννης Κούρος. Ολόκληρο το δημοσιευμένο κείμενο έχει ως εξής: 

Στα 1932 εμφανίζεται, σε μία σειρά δίσκων της Η.Μ.V, μία υπέροχη ερμηνεύτρια η κυρία Πίκω. Μέχρι σήμερα είναι γνωστοί (7) δίσκοι, όλοι στην Η.Μ.V. και όλοι με δημοτικά παραδοσιακά τραγούδια (τα στοιχεία των δίσκων αυτών αναφέρονται στο τέλος του παρόντος σημειώματος).

Για τους γνώστες της δισκογραφίας των 78 στροφών, οι εκτελέσεις της κυρίας Πίκω θεωρούνται ανεπανάληπτες και όμως μέχρι σήμερα κανείς δεν γνώριζε ποια ήταν η κυρία Πίκω και γιατί μετά από μία συνεχόμενη μικρή δισκογραφία σταμάτησε τις ηχογραφήσεις. Πέρσι (σ.σ. 1997), το καλοκαίρι, δύο συλλέκτες δίσκων 78 στρ., ο Θεόδωρος Παπαδόπουλος και ο Ηλίας Μπαρούνης, μετά από χρόνια έρευνας, για το ποια κρυβόταν πίσω από αυτό το περίεργο όνομα, ανακάλυψαν την κυρία Πίκω να ζει άγνωστη εδώ στην Αθήνα. Είναι Ιούλης του 1997-στην οδό Δαφνομήλη στο Κολωνάκι ένας μύθος του δημοτικού τραγουδιού ξαναζωντανεύει. Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε το μικρό της όνομα και αυτό ήταν γνωστό μόνο στο στενό κύκλο των συλλεκτών δίσκων γραμμοφώνου, αυτών των εραστών της ωραίας μουσικής του παρελθόντος που ξοδεύουν χρόνο και χρήμα για να τη διασώσουν.

Τώρα είναι .μπροστά μας μία γυναίκα υπερήλικη, αλλά με μεγάλη ζωντάνια, μας υποδέχεται πρόσχαρα (έχει προηγηθεί μία επαφή από το Θόδωρο, και ξέρει γιατί είμαστε εκεί). Αρχίζουμε τις ερωτήσεις: 

-Από πού βγαίνει το κυρία Πίκω;

-Από το Πηνελόπη.

-Το επώνυμο;

-Χριστοπούλου ή Γκιντώνη, γεννήθηκα στην Τρίπολη την Πρωτομαγιά του 1905. Τους δίσκους ηχογράφησα το 1932, όμως, το 1933 ξαναπαντρεύτηκα και εγκαταστάθηκα στην Αθήνα•από τότε δεν ξανατραγούδησα σε δίσκο γιατί δεν ήθελε ο άντρας μου. Ο πρώτος μου άντρας λεγόταν Μπακαλιάρος, αλλά χωρίσαμε• τότε ηχογράφησα τους δίσκους. Ο δεύτερος λεγόταν Αργυρός και ήταν πολιτικός μηχανικός• είχαμε και μαγαζί, καθαριστήριο, 18 χρόνια, εδώ στην οδό Κριεζώτου 11. Μας ήξερε όλος ο κόσμος. Παιδιά δεν αποκτήσαμε και τον άντρα μου τον έχασα νωρίς από εγκεφαλικό. Τώρα μένω εδώ μόνιμα με την ανηψιά μου, την Άννα, που είμαι και νονά της είναι και αυτή μόνη της, ηλικίας περί τα 20 χρόνια νεώτερη.

Μας φτιάχνουν καφέ μας περιποιούνται• η ατμόσφαιρα είναι εγκάρδια, η συγκίνηση εκατέρωθεν δεν μπορεί να περιγραφεί, πιάνει στα χέρια της δίσκο, δικό της, μετά από πάρα πολλά χρόνια. Μας ζητάει κασέτα με τα τραγούδια της, τα βάζει σε μαγνητόφωνο, τα ακούει μετά από 60 τόσα χρόνια, συγκινείται πολύ και ξαφνικά μουντζώνει τον εαυτό της, που άφησε το τραγούδι, «να μωρή»... και δακρύζει. Για μας οι στιγμές είναι ιερές, τη θεωρούμε από τις καλύτερες στο Δημοτικό• μέχρι πρότινος ήταν μόνο μία φωνή και μία ελκυστική ετικέτα: «εκτέλεσις κυρίας Πίκω». Τώρα είναι μπροστά μας, ζωηρή και κεφάτη, παρά τα 92 της χρόνια, μία γυναίκα συμπαθητική, μετρίου αναστήματος. 

-Πώς ασχολήθηκες με το τραγούδι, κυρία Πίκω;

- Ο πατέρας μου είχε ταβέρνα στην Τρίπολη. Εκεί που ήταν οι παλιές φυλακές είχαμε τα σπίτια μας και κτήμα μεγάλο, τώρα τα πήρε ο Δήμος και είναι η αγορά της Τρίπολης. Ήμασταν 14-κορίτσια και ένας γιος ο Αντώνης. Εκεί, λοιπόν, ερχόταν, από ένα χωριό ένας μεγαλύτερος μου εξάδελφος: τραγούδαγε καλά και μου μάθαινε τα τραγούδια. Εγώ έγραφα τα λόγια και τα τραγουδούσα συνέχεια. Είχα καλή φωνή. Σιγά σιγά με έμαθε ο κόσμος και με καλούσαν στους γάμους. Όπου πήγαινα γίνονταν τα καλύτερα γλέντια. 

- Στη δισκογραφία πώς μπήκες; 

-Στην Τρίπολη είχε μαγαζί με δίσκους ο Νούτσος• αυτός με πρότεινε στην εταιρεία και ήρθαν στην Τρίπολη 4 άτομα να με ακούσουν, ο ένας ήταν ο Τούντας. Με κάλεσαν στην Αθήνα. Μαζευτήκαμε στο σπίτι της αδερφής μου, στην Κυψέλη• ήρθαν και όργανα. Εγώ ντρεπόμουνα, αλλά με το πρώτο τραγούδι ενθουσιαστήκανε όλοι, με σήκωσαν στα χέρια, το ρίξαμε στο γλέντι μέχρι το πρωί, κι εγώ τραγουδούσα. Μετά κάναμε πρόβες, εκεί στο σπίτι. Από τούς οργανοπαίκτες θυμάμαι μόνο το Ρέλλια τον κλαριντζή, αλλά όλοι ήσαν υπέροχοι. Τις ηχογραφήσεις τις κάναμε σε μία μεγάλη αίθουσα ενός ξενοδοχείου, κοντά στο Σύνταγμα μάλλον οδός Βουλής.

Μία φαρά που πήγαινα για φωνοληψία συνάντησα ένα γνωστό μου γιατρό• ήρθε μαζί και είναι αυτός που φωνάζει «γειά σου Πίκω Τριπολιτσιώτισα», λεγόταν Κωτσοβός.

-Σε κάποιον άλλα δίσκο κάποιος, λέει, «Να ζήσει το Λεβίδι που ξέρει να γλεντάει».

-Είναι ο αδερφός μου, ο Αντώνης• ήταν ερωτευμένος με μια από το Λεβίδι και όλο εκεί πήγαινε και γλεντούσε.

Τα τραγούδια μου είχαν μεγάλη επιτυχία. Ακόμα και στην Αμερική σταλήκανε χιλιάδες δίσκοι, εγώ, όμως, από λεφτά, πήρα πολύ λίγα. Στην Τρίπολη με ξέρανε όλοι σαν, Πίκω. Έβγαινα βόλτα, άκουγα παντού τα τραγούδια μου και ντρεπόμουν για τη διασημότητα.

Με κάλεσαν σε δύο μεγάλα γλέντια, τη μία φορά με τον Αποστολόπουλο, Διοικητή Τραπέζης και την άλλη με τον Παπαναστάση τον Πρωθυπουργό. Ήταν και ο Γιάννης ο Κούρος. Έγιναν γλέντια τρικούβερτα, με σήκωναν στα χέρια, ήταν ωραία χρόνια παιδιά μου, ήξερε ο κόσμος και γλεντούσε.

Την ακούμε και ταξιδεύουμε πίσω στο χρόνο, τι να σκεφτούμε για το σήμερα όπου τα γλέντια είναι τυποποιημένα και κυριαρχεί το χυδαίο και το γύφτικο...

- Θεία Πίκω, σήμερα, δεν είναι έτσι τα πράγματα• κάτι λίγοι είμαστε και προσπαθούμε να συγκεντρώσουμε τους παλιούς δίσκους, να ακούμε, τουλάχιστον, με τι γλεντούσαν οι παλαιότεροι.

- Πάλι καλά παιδιά που υπάρχουν και αυτοί οι λίγοι και ενδιαφέρονται για τα παλιά.

- Εμείς, αν μπορέσουμε, θα βγάλουμε σε CD τα τραγούδια σου, να τα ξανακούσει ο κόσμος.

-  Μακάρι, γιατί κι εγώ, μέχρι σήμερα, δεν είχα ούτε δίσκο ούτε κασέτα με αυτά.

Πιάνουμε σιγά-σιγά το «Μπερδεύτηκε μια λεϊμονιά»• η κυρία Πίκω αρχίζει και σιγοντάρει, σταματάμε και συνεχίζει μόνη της, με το ίδιο μεράκι, όπως τότε, πριν 67χρόνια. 

Της ζητάμε αυτόγραφο. Πάνω στα φάκελλα και στους δίσκους γράφει με προθυμία «Στον Θόδωρο και στον Ηλία, Πίκω».

Γελάει. «Πού να το πω, ρε παιδιά, ότι μετά από τόσα χρόνια ήρθαν κάποιοι και μου ζητάνε αυτόγραφο.» Χωρίσαμε, σιγά-σιγά, συγκινημένοι, πήραμε φωτογραφίες και βιντεοσκόπηση και μέχρι σήμερα κοντεύουν τρία χρόνια και δεν ξαναϊδωθήκαμε. Η κυρία Πίκω, το 1998, εγκαταστάθηκε σε συγγενείς της στην Τρίπολη. Πήγαμε μία φορά να τη δούμε αλλά δεν μπορέσαμε γιατί ήταν κατάκοιτη• δεν ξέρουμε αν ζει, σήμερα, ή αν πέρασε στην αθανασία, με μοναδική κληρονομιά επτά δίσκους γραμμοφώνου και κληρονόμους μερικούς συλλέκτες και μερακλήδες.

Θα ήθελα εδώ, να σημειώσω, ότι το κείμενο αυτό είναι γραμμένο από το 1998 και δόθηκε σε κάποιον φίλο να το δημοσιεύσει, αλλά δεν το κατόρθωσε μέχρι σήμερα• έγιναν επίσης επαφές με τον Δήμο Τρίπολης για κάποια αναγνώριση της κυρίας Πίκω και επανέκδοση των τραγουδιών της, αλλά δεν έγινε τίποτα, γιατί, προφανώς, ασχολούνται πάντα με σπουδαιότερα θέματα. Με τη βοήθεια όμως του φίλου και συνεργάτη Μένιου Καλυβιώτη, καθώς και του Αργ. Βουρνά βγαίνουν επιτέλους στη δημοσιότητα το κείμενο και οι φωτογραφίες, σαν μια προσφορά τιμής σε σένα, κυρία Πίκω Τριπολιτσιώτισσα. 

Η Δισκογραφία της κυρίας Πίκω:

Εταιρεία δίσκων HIS MASTER’S VOICE:
1. Α.Ο. 1061, ΣΤΟΝ ΑΜΜΟ ΑΜΜΟ ΠΗΓΑΙΝΑ (Τσάμικο), κλαρίνο Ν. Ρέλλιας
ΚΟΡΗ ΜΑΛΑΜΑΤΕΝΙΑ ΜΟΥ (καλαματιανό)
2. Α.Ο. 1062, ΜΠΕΡΔΕΥΤΗΚΕ ΜΙΑ ΛΕΜΟΝΙΑ (καλαματιανό) Ν. Ρέλλιας
ΜΕΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟΛΙΑ ΤΗ ΡΑΧΗ (τσάμικο) Ν. Ρέλλιας
3. Α.Ο. 1074, ΡΗΝΟΥΛΑ ΚΑΤΣΕ ΦΡΟΝΙΜΑ (τσάμικο) Ν. Ρέλλιας.
ΠΟΥ ΝΑ ΒΡΩ ’ΓΩ ΒΑΣΙΛΙΚΟ, (καλαματιανό) Ν. Ρέλλιας, 
4. Α.Ο. 1076, ΜΗ ΜΕ ΜΑΛΩΝΕΙΣ ΓΙΩΡΓΑΙΝΑ (τσάμικο), κλαρίνο Απ. Σταμέλος
ΚΑΝΟΥΝ Ν’ ΑΝΘΙΣΟΥΝ ΤΑ ΚΛΑΡΙΑ (κλέφτικο), κλαρίνο Απ. Σταμέλος 
5. Α.Ο. ΜΑΖΕΥΤΗΚΕ Η ΛΕΒΕΝΤΟΥΡΙΑ (συρτό στα τρία) Απ. Σταμέλος 
ΣΤΟΝ ΟΛΥΜΠΟ ΡΗΝΙΩ ΜΟΥ, Απ. Σταμέλος
6. Α.Ο. 1091 ΜΙΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΑ ΑΠΑΝΤΗΣΑ (τσάμικο) Απ. Σταμέλος 
ΜΕΣ' ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (συρτό) Απ. Σταμέλος
7. Α.Ο. 2315, ΘΕΛΩ ΝΑ ΣΧΙΣΩ ΤΑ ΒΟΥΝΑ (τσάμικο) (συνθ. Τρ.
Τσέκου) κλαρίνο Απ. Σταμέλος
Ο ΤΣΕΛΙΟΣ (κλέφτικο) κλαρίνο Ν. Ρέλλιας
Ηλίας Δ. Μπαρούνης (Από το περιοδ. «Συλλογές») 

ΥΓ. της ΟΑ.: Η Πίκω πέθανε στις 7 Δεκ. 1999 στο γωνιαίο σπίτι των οδών Χρονά και Υψούντος στην Τρίπολη. Τα δύο τελευταία χρόνια έμενε στην Τρίπολη με την ανηψιά της Αννα Περδίου, με την οποία, έμειναν στην Αθήνα 40 χρόνια. Ηρθαν στην Τρίπολη, διότι, πλέον, είχε καταπέσει η Πίκω, ενώ η Αννα, ζει και με την οποία ήρθε σ' επικοινωνία ο Ν. Γ.. Ο πρώτος άνδρας της Πίκως, ο Μπακαλιάρος, είχε τσαγγάρικο στη γωνία του Κάνταρου, μέχρι το 32 στη θέση του το νοίκιασαν οι Αφοί Γκλίνου, το 1932 από τον ιδιοκτήτη Καραντζά. Ο Μπακαλιάρος πήγε στο σημείο που είναι η Τράπεζα Πίστεως. Το πατρικό σπίτι, της Πίκως, ήταν στη σημερινή Κάτω Αγορά που ήταν φυλακές αλλά κι ο ναϊσκος του Αγ. Ελευθερίου-πρόκειται για το γνωστό «Χάνι Γκιντώνη». Αδελφή της Αννας Περδίου είναι η Μαριγούλα Τσιπιανιτοπούλου συζ.του μακαρίτη Νίκου Τσιπιανιτόπουλου («Νιάρω»).

(ΠΗΓΗ: rebetico.sealabs.net, από όπου και οι φωτογραφίες με τους δίσκους, οι φωτογραφίες της κυριας Πίκω από την ανάρτηση της Ασπασίας Μπιρμπίλη στο Facebook)

Επιμέλεια: Γαλανιάδη Εύα