Και ξαφνικά ο υπολογιστής σου είναι αργός σαν χελώνα. Καίει κάρβουνο. Φυσάει και ξεφυσάει σαν ατμομηχανή εκεί που έτρεχε σφαίρα. Και όμως είναι ο ίδιος υπολογιστής που ήταν και πριν, για να μην σκεφτείς ότι έκανες και μια-δυο αναβαθμίσεις.

Ο υπολογιστής σου υποφέρει από το λογισμικό που του έχεις φορτώσει. Η νόσος είναι πασίγνωστη εδώ και πολλά χρόνια, αλλά δεν είναι μόνο τα Windows που συντέλεσαν στην επιδημική της εξάπλωση. Είναι κυρίως η νοοτροπία, η δεσπόζουσα κουλτούρα γύρω από το θέμα. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι τώρα προσβάλλονται και οι ταμπλέτες και τα smartphones.  

Αρχικά, τον φόρτωσες με ότι σπασμένο λογισμικό έβρισκες μπροστά σου, ασχέτως αν το χρειαζόσουν ή όχι. Όταν το λογισμικό μπήκε στην φιλοσοφία του «δωρεάν» εκεί ξεσάλωσες. Τώρα πια, εγκαθιστάς ότι μπορεί να εγκατασταθεί χωρίς να ελέγχεις την αξιοπιστία της πηγής (δηλαδή, το site από το οποίο κατεβάζεις), του ίδιου του λογισμικού αλλά και του τι ακριβώς «μπαίνει» στον υπολογιστή σου. Βλέπεις, τα sites διανομής λογισμικού (download.cnet.com, softonic.com, filehippo.com, softpedia.com, majorgeeks.com και εκατοντάδες άλλα), γνωρίζουν ότι τίποτα δεν είναι ακριβώς «δωρεάν» και έτσι προσφέρουν το λογισμικό που ψάχνεις πακεταρισμένο μαζί με μερικά ακόμα «ψηφιακά καλούδια» της επιλογής τους σε ωραίο πάντα περιτύλιγμα. Έτσι, σχεδόν ποτέ δεν εγκαθίσταται στον υπολογιστή μόνο το λογισμικό που θες. Πραγματικά, η μάστιγα έχει στοιχειώσει και μεγάλα ονόματα πέραν πάσης υποψίας: δημοφιλή προγράμματα προστασίας από ιούς, πακέτα κωδικοποιητών-αποκωδικοποιητών βίντεο και ήχου (codecs), γνωστά «εργαλεία» όπως το Acrobat Reader της Adobe (βλ., εικόνα 1) και –εννοείται- προγράμματα torrent όπως το εξαιρετικό μTorrent το οποίο, με το που εξαγοράστηκε γέμισε διαφημίσεις και άλλα «καλούδια» που ω! εκ θαύματος βρίσκουν μια θέση στον υπολογιστή σου (εικόνα 2).

Δεν μπορώ να μην αναφέρω και την επέκταση του φαινομένου στους browsers με τις γνωστές «μπάρες» εργαλείων (toolbars), αν και η χρήση τους έχει εξασθενίσει. Η φρενίτιδα μπορούσε όμως να οδηγήσει στο αποτέλεσμα που φαίνεται στην εικόνα του άρθρου: δεκάδες «μπάρες» φορτωμένες στον browser, σχεδόν ο μισός χώρος για την προβολή της σελίδας και φυσικά, η ταχύτητα σύνδεσης… στο ναδίρ.

Το γιατρικό είναι απλό. Προσοχή κατά την εγκατάσταση προγραμμάτων στον υπολογιστή. Με άλλα λόγια, μην πατάς συνέχεια «Επόμενο, Επόμενο, Τέλος» πριν διαβάσεις το κάθε βήμα του πακέτου εγκατάστασης. Τις περισσότερες φορές υπάρχει επιλογή απόρριψης του έξτρα περιεχομένου. Φυσικά η επιλογή αυτή είναι εξ αρχής απενεργοποιημένη και με ψιλά γράμματα.

Αν πάλι διαβάζοντας αυτό κατάλαβες ότι έχεις ήδη γεμίσει με άγνωστο και ανεπιθύμητο λογισμικό (ή απλώς δεν ξέρεις τι ακριβώς υπάρχει «εκεί μέσα»,) τότε (στα Windows) πήγαινε στην επιλογή «Απεγκατάστασης λογισμικού» (uninstall a program) του «Πίνακα Ελέγχου» (control panel) για να δεις μια λίστα με όλα τα εγκατεστημένα προγράμματα και να καταργήσεις όσα απ’ αυτά δεν γνωρίζεις ή δεν σου χρειάζονται. Αμέσως μετά, συνιστώ να χρησιμοποιήσεις ένα πρόγραμμα «καθαρισμού» όπως το εξαιρετικό CCleaner. Είναι «δωρεάν» (το κατάλαβες!, συνοδεύεται και αυτό!) και θα καθαρίσει τον υπολογιστή από τα προσωρινά αρχεία και κατάλοιπες ρυθμίσεις που «ξέμειναν» μετά τις απεγκαταστάσεις που έκανες παραπάνω. Τέλος, αφού επανεκκινήσεις, κάνε ένα συνολικό έλεγχο για ιούς και malware χρησιμοποιώντας φυσικά το πρόγραμμα προστασίας που έχεις ή και κάποιο βοηθητικό όπως το MalwareBytes (αν έχεις αγοράσει πλήρη σουίτα προστασίας τότε δεν χρειάζεται αυτό το τελευταίο βήμα).

Δημήτρης Πανταζόπουλος
Καθηγητής Πληροφορικής, MSc