Ο νέος τρόπος υπολογισμού σύνταξης γήρατος και αναπηρίας σύμφωνα με τον Ν.4387/2016

1. Εισαγωγή – Η σύνταξη ισοδυναμεί με το άθροισμα εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης

Με το Ν. 4387/2016 (ΦΕΚ 85 τ. Α/12.5.2016) επήλθαν σημαντικές τροποποιήσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, μεταξύ των οποίων μεταβλήθηκε ο τρόπος υπολογισμού της σύνταξης των ασφαλισμένων όλων των κατηγοριών. Με τον νέο τρόπο υπολογισμού συντάξεων θα υπολογίζονται οι συντάξεις των ασφαλισμένων οι οποίοι κατέθεσαν το σχετικό αίτημά τους από τις 13.5.2016 (δηλαδή μετά την έναρξη ισχύος του Ν. 4387/2016) και εφεξής. Έτσι, αιτήματα συνταξιοδότησης που κατατέθηκαν πριν από την ημερομηνία αυτή, ακόμη και αν βρίσκονται σε εκκρεμότητα και δεν έχουν απαντηθεί από τους ασφαλιστικούς φορείς, καταλαμβάνονται από το προγενέστερο νομοθετικό πλαίσιο ως προς τον τρόπο υπολογισμού του ύψους της σύνταξης.

Η κυριότερη μεταρρύθμιση συνίσταται στο ότι εφεξής η σύνταξη απαρτίζεται από δύο συντάξεις: α) την εθνική σύνταξη και β) την ανταποδοτική σύνταξη. Από αυτές, η εθνική σύνταξη χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό ενώ η ανταποδοτική από τις εισφορές των ασφαλισμένων.

Η ανταποδοτική σύνταξη τελεί σε σχέση αναλογίας με το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών που έχει καταβάλει ο ασφαλισμένος και με τα έτη ασφάλισης που έχει διανύσει, ενώ εξαρτάται από τα κατ’ έτος ποσοστά αναπλήρωσης όπως αυτά ορίζονται στο νόμο. Παρακάτω παρατίθενται οι όροι και οι προϋποθέσεις χορήγησης της ανταποδοτικής σύνταξης.

2. Δικαιούχοι ανταποδοτικής σύνταξης

3. Συντάξιμες αποδοχές 

Η σχέση της ανταποδοτικής σύνταξης με τις ασφαλιστικές εισφορές του ασφαλισμένου προκύπτει από τη σύνδεση αυτής με τις συντάξιμες αποδοχές του. Ως συντάξιμες αποδοχές ορίζεται ο μέσος όρος των μηνιαίων αποδοχών του ασφαλισμένου καθ’ όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού του βίου. Ο μέσος όρος υπολογίζεται ως το πηλίκο της διαίρεσης του συνόλου των μηνιαίων αποδοχών διά του συνολικού χρόνου ασφάλισής του. Ως σύνολο μηνιαίων αποδοχών νοείται το άθροισμα των μηνιαίων αποδοχών που υπόκεινται σε εισφορές καθ’ όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού βίου. Στις συντάξιμες αποδοχές περιλαμβάνονται τα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα, επιδόματα αδείας και γενικά κάθε παροχή η οποία υποβλήθηκε σε ασφαλιστικές κρατήσεις. Για τον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών λαμβάνονται υπόψη οι αποδοχές του ασφαλισμένου για κάθε ημερολογιακό έτος, προσαρμοσμένες για το διάστημα έως και το 2020, σύμφωνα με τη μεταβολή του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η προσαύξηση των συντάξιμων αποδοχών για το διάστημα από το 2021 και εφεξής διενεργείται με βάση το δείκτη μεταβολής μισθών, που υπολογίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ.

Για το χρόνο ασφάλισης που αναγνωρίζεται πλασματικά κατόπιν εξαγοράς, οι συντάξιμες αποδοχές αντιστοιχούν στο ποσό το οποίο θα αποτελούσε το ασφαλιστέο μηνιαίο εισόδημα αν εκλαμβανόταν ως μηνιαία εισφορά το ποσό που καταβλήθηκε για την εξαγορά κάθε μήνα ασφάλισης.

4. Περίοδος υπολογισμού συντάξιμων αποδοχών

Για τις συντάξεις τα αιτήματα των οποίων κατατέθηκαν από την έναρξη ισχύος του Ν. 4287/2016, δηλαδή από τις 13.5.2016, και εντός του 2016, ως συντάξιμες αποδοχές λαμβάνονται υπόψη ο μέσος μηνιαίος μισθός που προκύπτει από το έτος 2002 και μετά. Εφεξής ετησίως η περίοδος αυτή αναφοράς αυξάνεται κατά ένα έτος.

Αν δεν προκύπτει χρόνος ασφάλισης (πραγματικός, πλασματικός, χρόνος προαιρετικής ασφάλισης ή άλλος που λογίζεται ως συντάξιμος) τουλάχιστον πέντε (5) ετών από την 1.1.2002 μέχρι την έναρξη καταβολής της σύνταξης, τότε για τον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών αναζητείται χρόνος ασφάλισης και κατά το πριν από την 1.1.2002 χρονικό διάστημα και μέχρι τη συμπλήρωση συνολικά έως πέντε (5) ετών ασφάλισης.

Για συντάξεις με έναρξη καταβολής από 1.1.2021, αν δεν προκύπτει χρόνος ασφάλισης (πραγματικός, πλασματικός, χρόνος προαιρετικής ασφάλισης ή άλλος που λογίζεται ως συντάξιμος) τουλάχιστον δέκα (10) ετών από την 1.1.2002 μέχρι την έναρξη καταβολής της σύνταξης, τότε για τον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών αναζητείται χρόνος ασφάλισης και κατά το πριν από την 1.1.2002 χρονικό διάστημα και μέχρι τη συμπλήρωση έως δέκα (10) ετών ασφάλισης.

5. Ποσοστά αναπλήρωσης

Στον κατωτέρω πίνακα αποτυπώνονται τα ποσοστά αναπλήρωσης ανάλογα με τα έτη ασφάλισης του ασφαλισμένου. Το ποσοστό αναπλήρωσης για κάθε έτος ασφάλισης ανά κλίμακα ετών αντιστοιχεί στο ποσοστό που αναγράφεται στην τρίτη στήλη του πίνακα:

Το ανταποδοτικό μέρος της σύνταξης αντιστοιχεί στα κατ’ έτος ποσοστά αναπλήρωσης για το σύνολο του χρόνου ασφάλισης επί των συντάξιμων αποδοχών. Το συνολικό ακαθάριστο ποσό της ανταποδοτικής σύνταξης δεν μπορεί να υπερβαίνει το ακαθάριστο ποσό των συντάξιμων αποδοχών.

Παράδειγμα: Ασφαλισμένος με 40 έτη ασφάλισης και συντάξιμες αποδοχές 1.000 ευρώ δικαιούται ανταποδοτική σύνταξη ύψους 428,00 ευρώ υπολογιζόμενη ως ακολούθως: [(15*0,77%)+(3*0,84%)+(3*0,90%)+(3*0,96%)+(3*1,03%)+(3*1,21%)+(3*1,42%)+(3*1,59%)+(3*1,80%)+(1*2%)]*1.000=42,8%*1.000 = 428 ευρώ.

6. Προσαύξηση σύνταξης

Για τους ασφαλισμένους οι οποίοι υπό το προϊσχύσαν καθεστώς κατέβαλλαν για κάθε έτος ασφάλισης εισφορές ανώτερες από αυτές του ΙΚΑ, το ανταποδοτικό μέρος της σύνταξης για κάθε έτος που έχει καταβληθεί επιπλέον εισφορά θα υπολογίζεται με ετήσιο συντελεστή αναπλήρωσης 0,075% για καθεμία ποσοστιαία μονάδα (1%) επιπλέον εισφοράς.

7. Ποσό σύνταξης λόγω εργατικού ατυχήματος ή επαγγελματικής ασθένειας

Επί αναπηρίας που οφείλεται σε εργατικό ατύχημα ή επαγγελματική ασθένεια, το ποσό της σύνταξης του δικαιούχου δεν μπορεί να υπολείπεται του ποσού που αντιστοιχεί στο διπλάσιο ποσό της εθνικής σύνταξης, για είκοσι (20) έτη ασφάλισης, στο ύψος που εκάστοτε διαμορφώνεται.

8. Νομοθεσία

Ν. 4387/2016 – Εγκύκλιοι