Η δημιουργία είναι μια πράξη καθαρής θέλησης και στη χώρα μας αυτό έχει αποδειχθεί πολλές φορές. Η θέληση των κατοίκων ενός ρημαγμένου από την Κατοχή χωριού ήταν αρκετή για να φτιάξουν μόνοι τους, με τα χέρια τους στην κυριολεξία, τον δρόμο που θα ένωνε το χωριό τους με την υπόλοιπη Ελλάδα. Και μάλιστα σε 100 ημέρες.

Πολύ πριν από τις «συλλογικότητες», τις «συνέργειες», τις «συμπράξεις», τον «εθελοντισμό», τις μελέτες και τις αποφάσεις που κάνουν χρόνια για να υλοποιηθούν και απασχολούν δεκάδες δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, πολύ προτού εισβάλλουν οι μεγάλες κοινοπραξίες στον κατασκευαστικό κλάδο, πολύ προτού υπάρξει ο κατασκευαστικός κλάδος, αρκούσε η ομοψυχία και η πίστη, η συνεργασία και η δουλειά χωρίς πολλά λόγια -και χωρίς πολιτική βοήθεια- για να πραγματωθεί ένα έργο κοινής ωφελείας. Αυτό, συνοπτικά, αποδεικνύει η ιστορία του Δρόμου των Εκατό Ημερών, στον Κοσμά Κυνουρίας.

«Αυτή είναι η ιστορία ενός χωριού, ενός λαού, ενός κατορθώματος. Είναι μια αληθινή ιστορία». Με αυτά τα λόγια ξεκινά το βίντεο το οποίο γυρίστηκε το 1951 και καταγράφει την τιτάνια, χωρίς υπερβολή, προσπάθεια, των κατοίκων του χωριού Κοσμάς Κυνουρίας να ανοίξουν με τα χέρια τους, μόνοι τους, τον δρόμο που ενώνει ακόμα και σήμερα το χωριό τους με τη Βορειοανατολική Πελοπόννησο και τη Λακωνία.

Πρόκειται για μια ιστορία μεγάλης αποφασιστικότητας και σκληρής δουλειάς, και μάλιστα ύστερα από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, που άφησε το χωριό ρημαγμένο. Πράγματι ο δρόμος Λεωνιδίου - Κοσμά - Σκάλας Λακωνίας έχει ιστορία 70 και πλέον χρόνων. Αποτέλεσε βασικό έργο αναπτυξιακής υποδομής για ολόκληρη την επαρχία Κυνουρίας. Για τον δρόμο αυτόν οι ξενιτεμένοι Κοσμίτες της Αμερικής, το 1920 κατέθεσαν στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος 100.000 δολάρια για λογαριασμό του Δημοσίου, ενώ οι ντόπιοι συνέβαλαν προσφέροντας 120.000 δρχ. για την διάνοιξή του. Με διάταγμα που υπέγραψε ο μεγάλος Αρκάς πολιτικής (και πατέρας της Δημοκρατίας) Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ως Υπουργός Συγκοινωνιών, εγκρίθηκε από το κράτος η κατασκευή του ως εθνικού δρόμου Λεωνιδίου - Κοσμά - Σπάρτης. Την Καθαρά Δευτέρα του 1951, λοιπόν, οι καμπάνες χτύπησαν να μαζευτούν όλοι οι χωριανοί στην πλατεία, επειδή μια ιδέα, η ένωση του χωριού οδικώς με την υπόλοιπη Ελλάδα, εφόσον την ενστερνίζονταν οι ντόπιοι, θα βοηθούσε στην αναπτέρωση του ηθικού αλλά και στην ανάκαμψη του χωριού. Εκείνη την ημέρα αποφασίστηκε ότι σε εκατό ημέρες, έως τη γιορτή των Αγίων Αναργύρων την 1η Ιουλίου, ο δρόμος θα ήταν έτοιμος. Πράγματι, όλοι οι κάτοικοι του Κοσμά, με επικεφαλής τον απόστρατο Συνταγματάρχη, δημοσιογράφο και επιχειρηματία Κυριάκο Τσερώνη, εξόρμησαν μόνοι τους για την κατασκευή του δρόμου Κοσμά - Γερακίου Λακωνίας. Χωρίς μεγάλη βοήθεια στην αρχή κι αργότερα με μικρή αρωγή απ' το κράτος, μα με πίστη ακατάβλητη για την πρόοδο του χωριού τους, δούλευαν νύχτα και μέρα (άντρες, γυναίκες και παιδιά) για την κατασκευή αυτού του μεγαλειώδους, για ολόκληρη την περιοχή, έργου. Έτσι λοιπόν, μέσα σε εκατό (100) μέρες, την 1η Ιουλίου 1951, ημέρα γιορτής των Αγίων Αναργύρων, πολιούχων του Κοσμά, έφεραν το αυτοκίνητο για πρώτη φορά στον τόπο τους. Γι' αυτό και ο συγκεκριμένος δρόμος ονομάστηκε «Δρόμος των 100 ημερών» και σήμερα αποτελεί τμήμα του δρόμου Λεωνιδίου - Κοσμά - Σκάλας.

Ο Παναγιώτης Κατσίκας έγραφε στον Μάρτιο του 2013 στο leonidion.gr προλογίζοντας το βίντεο:

»Την Καθαρά Δευτέρα του 1951 και μόλις 7 χρόνια μετά τη (σχεδόν) ολοκληρωτική καταστροφή του Κοσμά από τους Γερμανούς, οι κάτοικοι του χωριού με την καθοδήγηση του Κυριάκου Τσερώνη και τη συνδρομή τόσο του κράτους αλλά κυρίως του Συλλόγου Κοσμιτών Αμερικής καθώς και άλλων οργανώσεων, κατάφεραν να πραγματώσουν ένα έργο που μέχρι τότε δε μπορούσε να συλλάβει ο ανθρώπινος νους, τον Δρόμο των 100 ημερών. Ο δρόμος αυτός αποτελεί ακόμη και σήμερα μια κομβικής σημασίας αρτηρία διότι συνδέει τη Βορειοανατολική Πελοπόννησο με τη Λακωνία, γεγονός που διευκολύνει τη ζωή αρκετών κατοίκων αλλά και χιλιάδων επισκεπτών της περιοχής.

»Και όπως κάθε άνθρωπος για να επιτύχει ένα σκοπό πρέπει να θέτει ένα στόχο, έτσι λοιπόν και οι Κοσμίτες έθεσαν ως στόχο το πρώτο αυτοκίνητο να κάνει την διέλευση του και να φτάσει στη πλατεία του χωριού την ημέρα του εορτασμού των πολιούχων Αγίων Αναργύρων την 1η Ιουλίου 1951, σύμφωνα με τους επαΐοντες στόχος μη ρεαλιστικός. Ευτυχώς, όμως, οι δημιουργοί του έργου είχαν άλλη μια πρωτοποριακή σκέψη τη καταγραφή του γεγονότος με τη μορφή ταινίας, ώστε το έργο αυτό να μείνει αιώνιο στη συνείδηση κάθε ανθρώπου και να καταδεικνύει τη δύναμη της ψυχής.

»Το συγκλονιστικό αυτό ντοκουμέντο έχει διασωθεί και είναι δυνατόν να το παρακολουθήσουμε χάρη στη προσπάθεια του Συλλόγου Κοσμιτών Αθήνας, στου οποίου και πρόεδρο Κουτσοθεοδωρή Μιχάλη θέλω να εκφράσω τις θερμές ευχαριστίες μου τόσο για τη παραχώρηση του υλικού αλλά και τη συνολικότερη προσφορά στο τόπο μας».

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι στον επίλογο της ταινίας εμφανίζεται ο Λάκωνας ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος υμνώντας το κατόρθωμα των κατοίκων του χωριού, ενδεικτικό της διαστάσεως που πήρε το ιστορικό γεγονός. «Θυμάμαι την προσήλωση των χωρικών, τη συμμετοχή τους, και θυμάμαι με πόση αγάπη και με πόση περηφάνια πήρα αυτό το υφαντό ταγάρι που μου χάρισαν, την αγκλίτσα και ένα χτένι αργαλειού, όλα αυτά που περικλείουν τον ανθρώπινο μόχθο», λέει ο Βρεττάκος. «Πρόκειται για ένα μέγιστο μάθημα, σε μια εποχή που όλοι ενδιαφέρονται για τον εαυτό τους και όχι για το κοινό καλό».

Η Ελλάδα επιβίωσε μέσα από τους ξωμάχους της και έρχονται καιροί που αυτοί θα σώσουν τον εθνικό μας ψυχισμό.

Οι καιροί εκείνοι έφτασαν, σε αυτό θα συμφωνούσε και ο Βρεττάκος. Μόνο που εμείς ξεχάσαμε τους ξωμάχους μας και τις απλές, αδρές αξίες μας. Καιρός, με όποιον τρόπο, να τις ξαναθυμηθούμε.

(Φωτογραφίες: Αρχείο Κοινότητας Κοσμά)

Επιμέλεια: Γαλανιάδη Εύα