Εγγραφή του εθίμου του «Αϊ-Γιώρη στη Νεστάνη Αρκαδίας» στο Εθνικό Ευρετήριο

Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.

Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη αποφάσισε και ενέκρινε την εγγραφή στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας του εθίμου του Αϊ-Γιώρη στη Νεστάνη Αρκαδίας.

Η απόφαση της υπουργού λάφθηκε λαμβάνοντας υπόψη τον σχετικό φάκελο που υποβλήθηκε στη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς για το στοιχείο «Ο Αϊ –Γιώρης στη Νεστάνη Αρκαδίας» από τον Προοδευτικό Σύλλογο Νεστάνης και τους Γ. Γκουντάνη, Π. Καρώνη, Μ. Κοντοπάνου, Ε. Μάνιου, Α. Χαραλάμπους, συντάκτες του Δελτίου, αλλά και την ομόφωνη θετική γνωμοδότηση αναφορικά με το υποβληθέν Δελτίο εγγραφής του στοιχείου της Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής για την εφαρμογή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Το έθιμο του Αϊ-Γιώρη στη Νεστάνη (Τσιπιανά) Αρκαδίας

Το έθιμο του Αϊ-Γιώρη (Αγίου Γεωργίου) στη Νεστάνη (Τσιπιανά) Αρκαδίας τελείται ανήμερα της γιορτής του αγίου και αποτελεί ένα σύνθετο δρώμενο που συνδυάζει τραγούδι, χορό (χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων), οδοιπορία και άλλα στοιχεία. Το πρωί της γιορτής, πριν ακόμα ξημερώσει, πολλές μικρές ομάδες πανηγυριστών ανηφορίζουν στον βράχο που ονομάζεται Γουλάς, ο οποίος δεσπόζει επιβλητικός πάνω από το χωριό. Οι περισσότεροι φορούν τις τοπικές φορεσιές (πουκαμίσα οι άντρες και ασπροφούστανο οι γυναίκες). Στον Γουλά μαζεύουν αγριολούλουδα, όπως επίσης και ένα ενδημικό είδος αγριοσέλινου, για να στολίσουν τις γκλίτσες τους. Εκεί, σε ένα περιβάλλον υποβλητικό, καθώς η θέα είναι απρόσκοπτη προς όλες τις διευθύνσεις, “μέσ’ στου Γουλά τ’ αλώνι” , στήνουν και τον πρώτο χορό.

Στη συνέχεια οι πανηγυριστές, οι Αγιωρήτες, κατεβαίνουν από τον λόφο του Γουλά ακολουθώντας προκαθορισμένη διαδρομή, η οποία τερματίζει στην κεντρική πλατεία της Νεστάνης. Μέχρι να φτάσουν εκεί, έχουν κάνει στάσεις για χορό σε διάφορα σημεία του χωριού. Από το Μοναστήρι της Γοργοεπηκόου, που βρίσκεται στα ριζά του βράχου, και μετά οι πανηγυριστές, άνδρες και γυναίκες μαζί, συνεχίζουν την κάθοδο σχηματίζοντας μικτές ομάδες. Κάθε ομάδα αποτελείται από επάλληλες σειρές των έξι ατόμων με τους άνδρες να καταλαμβάνουν τις πρώτες σειρές της κάθε ομάδας και τις γυναίκες να ακολουθούν. Οι πανηγυριστές κρατώνται πλέγδην (ανγκαζέ), έχοντας τη στολισμένη γκλίτσα τους στηριγμένη στον αριστερό ώμο.

Συνήθως, ένας πανηγυριστής με μεγαλύτερη πείρα στο έθιμο αναλαμβάνει να συντονίζει τις δύο ομάδες ως προς τη σειρά με την οποία πρέπει να ερμηνευτούν τα τραγούδια. Τα τραγούδια, τα οποία εναλλάσσονται χωρίς αυστηρή ακολουθία, είναι σημαντικό στοιχείο του πανηγυριού. Παρ’ όλα αυτά, σε κάθε στάδιο της πομπής κυριαρχούν ορισμένα, ενώ πιο χαρακτηριστικό είναι αυτό του Αϊ-Γιώρη.

Παρ’ όλο που το έθιμο αυτό τελείται πολλά χρόνια, δεν υπάρχουν ιστορικά τεκμήρια για την προέλευσή του. Ακόμα και σήμερα το έθιμο παραδίδεται από γενιά σε γενιά, κυρίως μέσω της συμμετοχής και της άμεσης εμπειρίας. Οι Νεστανιώτες και οι Νεστανιώτισσες ενημερώθηκαν για τις δυνατότητες διαφύλαξης και ανάδειξης του εθίμου με ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στη Νεστάνη από τοπικούς φορείς σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, ενώ η Γενική Συνέλευση του χωριού όρισε ομάδα εργασίας για τη συμπλήρωση του Δελτίου Στοιχείου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και την εγγραφή του εθίμου στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Κληρονομιάς της Ελλάδας.

Συντάκτες/-τριες δελτίου:

Γκουντάνης Γρηγόριος

Καρώνης Παναγιώτης

Κοντοπάνου Μαρία

Μάνιου Ελένη Χαραλάμπους Αντώνιος