Οι λοιμώξεις αποτελούν μέρος της φυσιολογικής μας ζωής. Οι περισσότερες δεν είναι σοβαρότερες σε έγκυες απ΄ότι σε μη έγκυες. Ωστόσο κάποιες λοιμώξεις μπορούν να μεταφερθούν στο έμβρυο ή στο νεογνό με σοβαρές συνέπειες.  

Η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος στη ζωή της γυναίκας όπου μερικές λοιμώξεις είναι πιο συχνές απ’ ότι συνήθως και περίοδος κατά την οποία μερικές λοιμώξεις παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για τη γυναίκα ή για το έμβρυο.

Σ΄ αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για τις πιο συχνές και προβληματικές λοιμώξεις που μπορούν να επηρεάσουν την εγκυμοσύνη.

Γρίπη – Κρύωμα – Βήχας

Αποτελούν μικρή απειλή για την εγκυμοσύνη και το μόνο που χρειάζεται είναι ανακούφιση από τα συμπτώματα. Ωστόσο η έγκυος έχει τέσσερις φορές μεγαλύτερη πιθανότητα εισαγωγής στο νοσοκομείο από επιπλοκές της γρίπης σε σχέση με μη έγκυες γυναίκες.

Λήψη αρκετών υγρών, ανάπαυση και φροντίδα της γυναίκας, είναι τα πρώτα μέτρα που πρέπει να πάρουμε. Ρινικά αποσυμφορητικά  είναι ασφαλή αλλά αντιβηχικά φάρμακα θα πρέπει να χορηγούνται με προσοχή. Ασφαλής θεωρείται και η λήψη παρακεταμόλης (Depon). Εάν ο βήχας γίνει παραγωγικός με εκκρίσεις, τότε μπορεί να σημαίνει μικροβιακή λοίμωξη και χρειάζεται λήψη αντιβιοτικών.

Κολπίτιδες

Μυκητίαση

Η εγκυμοσύνη αυξάνει την πιθανότητα μυκητιασικής κολπίτιδας κυρίως από Candida Albicans.  Ο μύκητας αυτός αποικίζει συχνά τον κόλπο, έως 16% σε μη έγκυες γυναίκες και ως 32% σε έγκυες. Δεν προκαλεί πάντα συμπτώματα και χρειάζεται θεραπεία μόνο όταν η έγκυος αισθάνεται κνησμό, καύσο ή ευαισθησία στα γεννητικά όργανα. Είναι πιο συχνή στη δεύτερη εγκυμοσύνη αλλά και σε επόμενες εγκυμοσύνες  κυρίως κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου, του καλοκαιριού, μετά από λήψη αντιβιοτικών και στις γυναίκες με διαβήτη (σάκχαρο). Τοπική θεραπεία συνήθως είναι αποτελεσματική. Θεραπεία με χάπια αντενδείκνυται κατά την εγκυμοσύνη.

Αιμολυτικός Streptococcus Group-B (GBS)

Είναι ένα βακτήριο που ανευρίσκεται φυσιολογικά στο 15-20% των εγκύων γυναικών χωρίς να δημιουργεί συμπτώματα. Σε μικρό αριθμό γυναικών μπορεί να περάσει στο μωρό κατά τη διάρκεια του τοκετού, προκαλώντας σοβαρή μόλυνση ή ακόμα και μηνιγγίτιδα. Λόγω της σοβαρότητας της νόσου που προκαλεί στο νεογνό θα πρέπει πάντα να ελέγχεται η ύπαρξή του στο κόλπο της γυναίκας κατά τον τελευταίο μήνα της εγκυμοσύνης. Η θεραπεία απαιτεί αντιβιοτικά κυρίως κατά τη διάρκεια του τοκετού αλλά και πριν.

Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα

Τα χλαμύδια και η γονόρροια μπορεί να μεταδοθούν στο έμβρυο κατά τη διάρκεια του τοκετού προκαλώντας μολύνσεις στα μάτια. Η γονόρροια είναι αρκετά σπάνια με συχνότητα μικρότερη από 1 στις 1.000 γυναίκες. Τα χλαμύδια είναι πιο συχνά προσβάλλοντας περίπου το 5 % των εγκυμοσύνων. Μπορούν να προκαλέσουν αναπνευστικές λοιμώξεις στο νεογνό ή μολύνσεις ουλών στη λεχώνα. Και οι δύο αυτές λοιμώξεις είναι θεραπεύσιμες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ωστόσο θα πρέπει να παίρνονται καλλιέργειες και μετά το τέλος της αγωγής για την επιβεβαίωση της θεραπείας.

Ουρολοιμώξεις

Είναι πιο συχνές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Περίπου 1 στις 25 γυναίκες θα υποφέρει από ουρολοίμωξη στην εγκυμοσύνη. Συχνό σύμπτωμα είναι το κάψιμο κατά τη διάρκεια της ούρησης, πόνος χαμηλά στην κοιλιά και συχνουρία. Αυτό το τελευταίο σύμπτωμα δυστυχώς είναι πολύ συχνό στην εγκυμοσύνη και γι’ αυτό δεν είναι αξιόπιστο για τη διάγνωση. Συχνά όμως ουρολοιμώξεις μπορεί να υπάρχουν στην έγκυο γυναίκα χωρίς συμπτώματα και γι’αυτό κάθε μήνα είναι απαραίτητη η Γενική ούρων. Εάν η μόλυνση περάσει στα νεφρά (πυελονεφρίτιδα) προκαλεί πόνο στη μέση, ναυτία, εμετούς, πυρετό ή ακόμα μπορεί να προκαλέσει πρόωρο τοκετό. Θεραπεύοντας νωρίς τις ουρολοιμώξεις, μπορούμε να αποφύγουμε τις επιπλοκές τους, που από τις περισσότερο σημαντικές είναι ο πρόωρος τοκετός. Η διάγνωση γίνεται με τη γενική ούρων και την καλλιέργεια ούρων.

Έρπης γεννητικών οργάνων

Αρχικά παρουσιάζεται με συμπτώματα γρίπης που ακολουθούνται από συμπτώματα στα γεννητικά όργανα και ¨πρήξιμο¨ στους αδένες τις περιοχής. Πολλές φορές η αρχική μόλυνση μπορεί λανθασμένα να διαγνωστεί σαν μυκητιασική κολπίτιδα που προκαλεί κνησμό και πόνο τοπικά. Τα συμπτώματα την πρώτη φορά είναι περισσότερο επώδυνα. Μετά την πρώτη θεραπεία μπορεί να ενεργοποιηθεί ξανά προκαλώντας λιγότερο βαριά συμπτώματα.

Ο κίνδυνος στην εγκυμοσύνη είναι μεγαλύτερος εάν εκδηλωθεί μετά την 28η εβδομάδα. Μπορεί να μεταδοθεί στο νεογνό κατά τον τοκετό. Επίσης μπορεί να προκαλέσει πρόωρο τοκετό ή προβλήματα ανάπτυξης στο έμβρυο. Εξαιτίας αυτών συνήθως συνιστάται καισαρική τομή εάν η λοίμωξη αναπτυχθεί μετά την 28η εβδομάδα ή εάν υπάρχει λοίμωξη κοντά στον τοκετό.

Τοξοπλάσμωση

Το παράσιτο ανευρίσκεται σε ωμό κρέας, σε γάτες και στα κόπρανά τους. Η νόσηση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να μεταδοθεί στο έμβρυο προκαλώντας συγγενή τοξοπλάσμωση. Τα συμπτώματά της μοιάζουν με αυτά τις γρίπης με πρησμένους αδένες στο λαιμό. Περίπου 30 - 40% των γυναικών με τοξοπλάσμωση στην εγκυμοσύνη μεταδίδουν τη λοίμωξη στο έμβρυο. Η πιθανότητα είναι μεγαλύτερη στο 3ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης ενώ η πιθανότητα μετάδοσης στο έμβρυο στο 1ο τρίμηνο είναι περίπου 15%. Μπορεί να προκαλέσει αποβολή, γέννηση νεκρού εμβρύου, τύφλωση, εγκεφαλική βλάβη ή και κώφωση. Πρέπει να ελέγχεται τακτικά κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενώ η χορήγηση θεραπείας μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης στο έμβρυο.

Προληπτικά μέτρα για την έγκυο είναι το καλό μαγειρεμένο κρέας, καλό πλύσιμο των χεριών, καλό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών καθώς και των μαγειρικών σκευών.

Ανεμοβλογιά

Περίπου το 80 - 90% των γυναικών έχουν ανοσία. Ο κίνδυνος για το μωρό είναι κυρίως σε δύο περιπτώσεις:

Εάν η μητέρα νοσήσει πριν από τις 20 εβδομάδες:

Μέχρι την 14 εβδομάδα ο κίνδυνος μετάδοσης στο έμβρυο είναι περίπου 0,4% ενώ μεταξύ 14ης – 20ης εβδομάδας είναι περίπου 2%. Εάν η μητέρα πάρει θεραπεία ο κίνδυνος είναι ακόμα μικρότερος.

Εάν η μητέρα νοσήσει (εξάνθημα) μία εβδομάδα πριν από τον τοκετό ή και εντός του μήνα μετά. (απαιτείται περίπου μία εβδομάδα για να αναπτύξει η μητέρα αντισώματα που θα περάσουν στο έμβρυο και θα το προστατεύσουν).

Κυτταρομεγαλοιός (CMV)

Αποτελεί κοινό ιό που προκαλεί νόσο σαν γρίπη. Μόλυνση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο έμβρυο (μικροκεφαλία, κώφωση, νοητική καθυστέρηση, κ.α.). Η πιθανότητα αυξάνεται εάν η έγκυος δεν έχει προσβληθεί στο παρελθόν από τον ιό. Συχνή υπερηχογραφική παρακολούθηση και αμνιοπαρακέντηση μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση.

Ερυθρά

Εάν η έγκυος μολυνθεί κατά τους πρώτους 4 μήνες της εγκυμοσύνης μπορεί να προκληθούν πολύ σοβαρές βλάβες στο έμβρυο (νοητική καθυστέρηση, καταρράκτης, κώφωση, κ.α.). Μετά τον 5ο μήνα της εγκυμοσύνης οι πιθανότητες βλάβης στο έμβρυο μειώνονται πολύ. Η διάγνωση γίνεται με εξέταση αίματος και αμνιοπαρακέντηση.

Προφυλάξτε τον εαυτό σας και το μωρό σας από τις λοιμώξεις παίρνοντας σωστά μέτρα καθαριότητας, πλένοντας καλά και σωστά τα χέρια σας, αποφεύγοντας την επαφή με άτομα που είναι άρρωστα, αερίζοντας σωστά το σπίτι σας, κάνοντας το εμβόλιο της γρίπης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σας.

Αν όμως παρ΄όλα  αυτά αρρωστήσετε, συμβουλευτείτε τον γυναικολόγο σας άμεσα για πιο σωστή αντιμετώπιση.

Ανδρέας Κόμης

Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος
Επιστημονικός Συνεργάτης τμήματος Ιατρικής Εμβρύου & Υπερήχων νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ
Εξειδικευμένος στον Προγεννητικό Έλεγχο, στην Ιατρική Εμβρύου και στον Υπέρηχο