Η Μουσικός Φαίη Ηλιοπούλου, του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγήτρια Μουσικής σε Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια στην Βόρεια Αθήνα, με καταγωγή το Παλούμπα Γορτυνίας, αναλύει τις συγκυρίες και αναπτύσσει την εξελικτική πορεία που ακολούθησε το κλέφτικο - δημοτικό τραγούδι στην Αρκαδία, επισημαίνοντας τα κυριότερα αισθητήρια που το καθιέρωσαν στο κυριότερο μέσο έκφρασης του λαϊκού αισθήματος.

ακολουθεί απόσπασμα της μελέτης η οποία είχε παρουσιαστεί στην επετειακή ημερίδα για την Συμβολή της Γορτυνίας στον Πελοποννησιακό Απελευθερωτικό αγώνα στις 19 Μαρτίου 2016 στο Παλούμπα.

" Το δημοτικό τραγούδι στην από την      Προεπαναστατική περίοδο έως σήμερα."

Από τότε που εγώ η ίδια ως μαθήτρια ήρθα σε επαφή με το δημοτικό τραγούδι , το διδάχθηκα ως κάτι το παλιό, το νεκρό , που ζει στο μουσείο και που το αναβιώνουμε σε συγκεκριμένες ημέρες και ώρες κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Δεν θα ξεχάσω στην εισαγωγή του βιβλίου του για το ελληνικό δημοτικό τραγούδι ο Samuel Baud- Bovy αναφέρει πως μια ελληνίδα του είχε παρομοιάσει την μελέτη του με νεκροψία..Πόσο σωστό και πόσο λάθος.

Το δημοτικό τραγούδι στην Ελλάδα γεννήθηκε από τα αρχαία χρόνια πολύ απλά επειδή η γλώσσα μας είχε τονισμούς, ύψη και διάρκειες τα οποία είναι μουσικά στοιχεία και προσέθεταν στον λόγο ένα ύφος λυρικό.Μέσα από μία ρυθμική απαγγελία όπου οργανώνονται και κωδικοποιούνται τα ύψη, οι τονισμοί κι οι διάρκειες, ο λόγος γίνεται τραγούδισμα. “Η γλώσσα ξεπερνά τη συγκεκριμένη μονοσημία ανάμεσα στο «σημαίνον» και το «σημαινόμενον», αποκτά νέες εξαιρετικές διαστάσεις, φορτίζεται και γίνεται πολυσήμαντη.” Κι αυτό ενισχύεται ακόμη περισσότερο όταν υπεισέρχεται σε έθιμα και τελετουργίες, όπου όσα δεν μπορούν να ειπωθούν σε πεζό λόγο υπογραμμίζονται και επισημοποιούνται με το να τραγουδηθούν. Έτσι αποκτούν έναν έντονα συμβολικό- μαγικοθρησκευτικό (αν θέλετε) χαρακτήρα.

Μέρος της ζωής των προγόνων μας.

Το τραγούδι ήταν ανέκαθεν μια αυθόρμητη πράξη για τους ανθρώπους σε όλο τον κύκλο της ζωής, από το νανούρισμα έως το μοιρολόγι. Τραγούδια για τον  Τρύγο, για την φύση, τις εποχές, την αγάπη, την μάνα, την ξενιτιά…Ότι απασχολούσε τους ανθρώπους έπαιρνε μελισματική μορφή  και περνούσε από γενιά σε γενιά δια στόματος. Όχι με την άγονη και στάσιμη έννοια της επανάληψης αλλά μέσω της σοφής διαδικασίας του αυτοσχεδιασμού και της αργής αλλά ακατάπαυστης ανανέωσης των στίχων και της μελωδίας. Αυτή είναι η ζωντανή παράδοση. Το δημοτικό τραγούδι αφορά το τρίπτυχο λόγος- μέλος – χορός.

Κατά την Προεπαναστατική και Επαναστατική Περίοδο στην Γορτυνία άνθισαν κατά κύριο λόγο τα κλέφτικά, η κατηγορία αυτή των τραγουδιών που υμνούσαν τους κλέφτες, τα κατορθώματά τους και τον δοξασμένο τους θάνατο, καταδίκαζαν τον πόλεμο και τα δεινά του και πήραν την μορφή μιας ανεκτίμητης κληρονομιάς.Είναι χαρακτηριστικό πως το κλέφτικο είναι κατηγορία δημοτικού τραγουδιού που δεν συνοδευόταν από χορό.

Τα μουσικά όργανα εκείνης της περιόδου στην στεριανή Ελλάδα και στην Αρκαδία είναι κατά κύριο λόγο τα πνευστά, πίπιζα, και φλογέρα, τα έγχορδα ταμπουράς και λαούτο και το κρουστό νταούλι.