Όπως συμβαίνει σε ολόκληρο την Ορθόδοξο Εκκλησία ανά την Οικουμένη, έτσι και στην Ιερά Μητρόπολι Μαντινείας και Κυνουρίας, δηλαδή την τοπική μας Εκκλησία, την περίοδο αυτή κάνουμε μια νέα πνευματική απαρχή, έναν εντονότερο πνευματικό αγώνα με μόνο γνώμονα την πνευματική μας καλλιέργεια και προσπαθούμε κατά τις δυνάμεις μας και με την χάρι του Θεού να πετύχουμε την ψυχοσωματική μας κάθαρσι, έτσι ώστε να είμαστε όλοι έτοιμοι να εισέλθουμε στην χαρά του Κυρίου μας, να εορτάσουμε ορθοδόξως την Εορτή των Εορτών και την Πανήγυρι των Πανηγύρεων, το Άγιο και Πανευφρόσυνο Πάσχα.

Με πρωτοστάτη τον Σεβ. Μητροπολίτη μας κ.κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ, ο οποίος κι εφέτος έχει καταρτίσει ένα πλούσιο και πλήρες λειτουργικό πρόγραμμα για όλες τις Ενορίες της Ιεράς μας Μητροπόλεως, Κλήρος και Λαός είμαστε πλέον έτοιμοι να παλέψουμε στην αρένα της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής η οποία ξεδιπλώνετε εμπρός μας, να υποστούμε την δοκιμασία, να κάνουμε την απαραίτητη νηστεία, όπως και όσο μπορεί ο καθένας σύμφωνα με τις ευλογίες του Πνευματικού και της Εκκλησίας, και να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο στην προσευχή η οποία και είναι καλός και ανταποδοτικός σύμβουλος και συνάμα σίγουρο μέτρο πνευματικής προόδου.
Για να δούμε όμως τι ονομάζουμε Τριώδιο και τι είναι αυτό το Λειτουργικό Βιβλίο της Εκκλησίας μας;

Τριώδιο είναι το λειτουργικό βιβλίο που αποτελείται από Ύμνους, Ιερές Ακολουθίες και Συναξάρια της περιόδου που προετοιμάζουν εμάς τους Ορθοδόξους Χριστιανούς για το Άγιο και Ιερό Πάσχα. Η περίοδος της προετοιμασίας αρχίζει από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου και λήγει το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου. Ο όρος Τριώδιο (από τις λέξεις «τρία» και «ωδή») οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί από τους Κανόνες των Ακολουθιών που περιέχονται σε αυτό έχουν μόνο τρεις ωδές: την 8η και την 9η πάντοτε, ύστερα δε μία από τις πέντε πρώτες.

Η πρώτη Κυριακή του Τριωδίου είναι αφιερωμένη στην άκρως διδακτική παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, την οποία ο Κύριος διηγήθηκε προκειμένου να διδάξη την αρετή της ταπεινώσεως και να στηλιτεύση την έπαρσι, με μοναδικό σκοπό την σωτηρία των ψυχών μας.

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς, με τρόπο απλό και κατανοητό, μας μεταφέρει την παραβολή αυτή ως εξής:
«Είπεν ο Κύριος την παραβολήν ταύτην …άνθρωποι δύο ανέβησαν εις το Ιερὸν προσεύξασθαι, ο εις Φαρισαίος και ο έτερος Τελώνης. Ο Φαρισαίος σταθείς προς εαυτόν ταύτα προσηύχετο· ο Θεός, ευχαριστώ σοι ότι ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί, ή και ως ούτος ο τελώνης· νηστεύω δις του Σαββάτου, αποδεκατώ πάντα όσα κτώμαι. Ο τελώνης μακρόθεν εστώς ουκ ήθελεν ουδέ τους οφθαλμούς εις τον ουρανόν επάραι, αλλ᾿ έτυπτεν εις το στήθος αυτού λέγων· ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ. Λέγω υμίν, κατέβη ούτος δεδικαιωμένος εις τον οίκον αυτού ή γαρ εκείνος· ότι πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται» (Λουκ. 18,10-14).
Οι Φαρισαίοι την εποχή εκείνη εκπροσωπούσαν την υποκρισία, την εγωιστική αυτάρκεια και έπαρσι, με αποτέλεσμα την απομάκρυνσί τους από τον δρόμο του Θεού. Αποκομμένοι από την υπόλοιπη ιουδαϊκή κοινωνία, αποτελούσαν, λαθεμένα, το μέτρο συγκρίσεως της ευσεβείας και της ηθικής για τους Ιουδαίους. Αντιθέτως οι Τελώνες ήσαν η προσωποποίησις της αδικίας και της αμαρτίας. Ως εισπράκτορες φόρων οι Τελώνες διέπρατταν αδικίες, κλοπές, εκβιασμούς, τοκογλυφίες και άλλες ειδεχθείς ανομίες και γι' αυτό δικαιολογημένα τους μισούσε ο λαός.
Δύο αντίθετοι τύποι της κοινωνίας, οι οποίοι εκπροσωπούσαν τις δύο αυτές τάξεις, ανέβηκαν στο Ναό να προσευχηθούν. Ο πρώτος, ο κατ’ όνομα και χαρακτηρισμό ευσεβής, έχοντας την αυτάρκεια της δήθεν ευσέβειάς του ως δεδομένη, στάθηκε με έπαρσι μπροστά στο Θεό και άρχισε να απαριθμή τις αρετές του. Τις εξέθετε προκλητικότατα με τέτοιο τρόπο ώστε απαιτούσε, θα λέγαμε, από το Θεό να τον επιβραβεύση γι' αυτές. Για να πετύχη το στόχο του και να πιστεύη ότι είναι αρεστός στο Θεό έκανε αήθη σύγκρισι του εαυτού του με τους άλλους ανθρώπους και ιδιαίτερα, την συγκεκριμένη στιγμή, με τον συμπροσευχόμενο στο Ναό Τελώνη.

Αντίθετα, ο αμαρτωλός Τελώνης, συναισθανόμενος την δεινή του κατάστασι και γνωρίζοντας τα λάθη και τα πάθη του, με συντριβή και ταπείνωσι ζητά το έλεος του Θεού, πιστεύοντας ότι μόνο με το έλεος του Θεού μπορεί να βρη την λύτρωσι και την αγαλλίασι της ψυχής και της καρδιάς του. Αυτή η μετάνοιά του τον δικαιώνει μπροστά στο Θεό. Γίνεται δεκτή η προσευχή του, σε αντίθεσι με τον υποκριτή Φαρισαίο, του οποίου η προσευχή όχι μόνο δεν έγινε δεκτή, αλλά σώρευσε στον εαυτό του περισσότερο κρίμα και περισσότερες αμαρτίες, εξαιτίας της εγωπάθειάς του.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας ώρισαν να είναι η πρώτη Κυριακή του Τριωδίου αφιερωμένη στη διδακτική αυτή παραβολή του Κυρίου για να συνειδητοποιήσουν οι πιστοί πως η υπερηφάνεια είναι η αγιάτρευτη ρίζα του κακού στον άνθρωπο. Αυτή τον κρατά μακριά από την αγιαστική χάρι του Θεού, ενώ η ταπείνωσι είναι το σωτήριο αντίδοτο της καταστροφικής πορείας, στην οποία οδηγεί τον άνθρωπο η εγωπάθεια.

Ευχόμεθα εκ βάθους καρδίας για όλους εμάς, Κληρικούς και Λαϊκούς, τους όπου γης Ορθοδόξους Χριστιανούς, αυτή η Κυριακή να είναι η απαρχή της μετάνοιάς μας και η διδακτική αυτή Παραβολή να γίνη το εφαλτήριο μιας νέας πνευματικής ζωής απαλλαγμένης από τις πολλές μας αμαρτίες, μια πνευματική ζωή ομοιάζουσα προς κλίμακα από γης προς ουρανό, η οποία θα οδηγήση όλους μας στον Βασιλέα και Αναστάντα Κύριό μας ο οποίος μας προσμένει στην αγκαλιά του για να μας σκεπάση «ον τρόπον όρνις επισυνάγει τα νοσσία αυτής υπό τας πτέρυγας».

+ Ιερ. Ιωάννης Σουρλίγγας