Το 1824, σχηματίστηκε στην Τρίπολη μια μυστική εταιρία, γνωστή ως «Αδελφότης», μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της διαίρεσης που μάστιζε τις τάξεις των επαναστατών. Επρόκειτο για μια μικρή εταιρία, της οποίας ηγούνταν ο Γ. Βάρβογλης και ο Γ. Γαλανόπουλος, για την οποία δεν έχουμε πολλές πληροφορίες, ωστόσο ο Φωτάκος έγραψε σχετικά. Φαινομενικά, η εταιρία υπερασπιζόταν τους Τριπολιτσιώτες, ουσιαστικά, όμως, παρείχε στήριξη στον πρωθυπουργό Κουντουριώτη, ο οποίος είχε και το καρβέλι και το μαχαίρι, όπως θα λέγαμε σήμερα.

Όπως έχουμε πει σε προηγούμενα άρθρα, τον Ιανουάριο του 1824 η επαναστατημένη Ελλάδα είχε δύο κυβερνήσεις. Μία εγκαταστημένη στο Κρανίδι -με επικεφαλής τον Γεώργιο Κουντουριώτη- που είχε ως βάση πολιτικούς της Πελοποννήσου και νησιώτες, και μία δεύτερη -την κυβέρνηση Μαυρομιχάλη- εγκαταστημένη στο Ναύπλιο που την στήριζαν στρατιωτικοί με επικεφαλής τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.

Οι δύο κυβερνήσεις αλληλοκατηγορούνταν ως παράνομες. Η κυβέρνηση Κουντουριώτη, όμως, είχε το χρήμα και την επιρροή, και ο ίδιος είχε κατορθώσει να συσπειρώσει νησιώτες εφοπλιστές, Στερεοελλαδίτες οπλαρχηγούς, Πελοποννήσιους γαιοκτήμονες, Έλληνες του εξωτερικού αλλά και φιλέλληνες, οι οποίοι με τα έργα τους και τον συνεχή αγώνα τους στην Ευρώπη όχι μόνο έπλαθαν τη φιλελληνική κίνηση, αλλά συγκέντρωναν και μεγάλα ποσά υπέρ του αγώνα. 

Οι στρατιωτικοί είχαν τον Κολοκοτρώνη αρχηγό, αλλά ο Κουντουριώτης προσφέροντας χρήματα είχε κατορθώσει να πάρει με το μέρος του πολλούς από αυτούς, οι οποίοι αναγνώριζαν τον Κουντουριώτη ως πρόεδρο της εκτελεστικής εξουσίας. Δεν είναι άγνωστη η περίπτωση του Παπαφλέσσας, που ήταν στο Ναύπλιο υπουργός Εσωτερικών και Αστυνομίας, ο οποίος λογάριαζε την αποσκίρτηση και έκανε κρυφές συνεννοήσεις με την κυβέρνηση του Κρανιδίου. 

Μόνο οι έμπιστοι του Κολοκοτρώνη (Νικηταράς, Πάνος Κολοκοτρώνης, Σταϊκόπουλος κ.ά.) αρνούνταν να αναγνωρίσουν τον Κουντουριώτη και επέμεναν στη σύγκληση εθνοσυνέλευσης που θα έκρινε οριστικά τις διαφορές μεταξύ των δύο παρατάξεων.

Ο ίδιος ο Κουντουριώτης, θεωρούσε ότι έκανε πατριωτικό έργο. Στην προσπάθειά του να συγκεντρώσει χρήματα, έστειλε επιστολή στον αδελφό του Λάζαρο Κουντουριώτη ζητώντας του 30.000 γρόσια. Στην επιστολή του έγραφε πως με 100.000 γρόσια θα κατάφερνε να «καθυποβάλει πάντας τους αντιπατριώτας».

Στις 17 Ιανουαρίου του 1824, ο Κολοκοτρώνης εισηγείται και επιτυγχάνει τη μεταφορά της κυβέρνησης Μαυρομιχάλη, για μεγαλύτερη ασφάλεια, στην Τριπολιτσά. Στο Ναύπλιο υπήρχε ο κίνδυνος αποκλεισμού από τα υδραίικα πλοία, ενώ στην Τριπολιτσά η κυβέρνηση βρισκόταν κοντά στην Καρύταινα, την πατρίδα του Κολοκοτρώνη, όσο και κοντά στη Μάνη που ήταν η πατρίδα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

Στην Τριπολιτσά, η κυβέρνηση Μαυρομιχάλη παίρνει με το μέρος της τους οπλαρχηγούς Πλαπούτα, Ανδρούτσο και Γκούρα, ενώ προσπαθεί να ματαιώσει τη σύναψη δανείου με την Αγγλία ώστε ο Κουντουριώτης να μην λάβει χρήματα -χρήματα τα οποία έλαβε και χρηματοδότησε όχι την Επανάσταση, αλλά τον εμφύλιο πόλεμο, για τον οποίον έχει γίνει εκτενής αναφορά σε προηγούμενα άρθρα.

ΤΟ ΣΥΝΘΗΜΑ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΌΤΗΤΟΣ

Περίπου 400 άτομα απάρτιζαν την «Αδελφότητα», ενώ οι Φωτάκος, Γενναίος Κολοκοτρώνης, Οικονόμου, Σπηλιάδης και Τρικούπης αναφέρουν τον τρόπο με τον οποίον συγκεντρώνονταν και δρούσαν, καθώς είχαν σύνθημα και τον Άγιο Δημήτριο προστάτη. Δύο «πιστοί», λοιπόν, περιφέρονταν στα εργαστήρια και έφεραν «κάνιστρον», με την εικόνα του Αγίου Δημητρίου και έλεγαν:

Βοήθειά σου ο Άγιος Δημήτριος. Ο λόγος ούτος εδήλου παρά τοις εταίροις. Κλείσε το εργαστήριόν σου και οπλίσου.

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΤΗΣ ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑΣ

Το να φιλοξενεί μια πόλη κατεστραμμένη ένα ολόκληρο στράτευμα δεν είναι κάτι απλό. Ορδές πεινασμένων πολεμιστών, δίχως καμία οργάνωση, στρατοπέδευσαν στην πόλη και πολύ γρήγορα άρχισαν να λυμαίνονται τις όποιες προμήθειες είχαν οι κάτοικοι στα σπίτια τους. Ο Φωτάκος έχει ενδιαφέρον διότι περιγράφει στα απομνημονεύματά του τα πράγματα ως εξής:

«Μέγα μέρος των κατοίκων ήτο δικαίως δυσαρεστημένον κατά του Θ. Κολοκοτρώνη και των άλλων στρατιωτικών, διότι μετά την άλωσιν αυτής και καθ' όλον τον Αγώνα τα διάφορα στρατεύματα διήρχοντο διά της πόλεως και έμεναν εις αυτήν, έτι δε μάλλον του Κολοκοτρώνη. Και εφόσον εις την πόλιν δεν υπήρχον στρατώνες, οι στρατιώται είχαν καταλύματα εις τας οικίας, έτρωγαν και έπιναν τα κρασιά των πολιτών, οι οποίοι ελάμβανον απόδειξιν της δαπάνης παρά της Διοικήσεως, διότι αύτη δεν είχε χρήματα να πληρώνη αμέσως. Εκτός τουτου, εγίνοντο αταξίαι και άλλαι ενοχλήσεις από μέρους των στρατιωτών».

Ακόμη, ο Φωτάκος αναφέρει ότι μετά την άλωση της πόλης, τα στρατεύματα του Υψηλάντη ήρθαν από την Κόρινθο αλλά, επειδή δεν βρήκαν λάφυρα, στράφηκαν εναντίον των κατοίκων της πόλης που είχαν λαφυραγωγήσει τους Τούρκους. Στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας υπάρχουν αναφορές ότι οι Τριπολιτσιώτες ζητούσαν την απομάκρυνση των στρατιωτών από την πόλη τους, όσο κι αν αποθέωναν τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.

Η Αδελφότης, λοιπόν, προέκυψε από τη δυσαρέσκεια των κατοίκων της Τριπολιτσάς και κρυφά, όπως όλες οι μυστικές εταιρίες, προσπαθούσε να προσεταιριστεί όσο το δυνατόν περισσότερους «αγανακτισμένους». Όμως κρυφά, όπως σημειώνει ο Γριτσόπουλος, υποστήριζε την κυβέρνηση Κουντουριώτη. Ένας αξιωματικός του Παπαφλέσα, ο οποίος διέμενε στην πόλη, σκότωσε έναν φούρναρη, γεγονός που προκάλεσε την οργή των κατοίκων της Τριπολιτσάς. Το πλήθος συγκεντρώθηκε και φώναζε συνθήματα εναντίον του Εκτελεστικού και του Βουλευτικού στο σπίτι του Παπαφλέσα με δαυλούς και όπλα, προκειμένου να βρει τον φονιά του φούρναρη.

Πίσω από αυτή την κίνηση, υπήρχε ο Μήτρος Μποταΐτης, εξ αγχιστείας συγγενής με τον Γ. Γαλανόπουλο, ο οποίος ήταν ράφτης του Μπεκήρ Πασά της Πελοποννήσου, τον οποίον και είχε ακολουθήσει στην Ανατολή.

Το επεισόδιο έληξε με την παράδοση του φονιά του φούρναρη στο πλήθος και το λιντσάρισμά του, ενώ ο όχλος απείλησε και τον Παπαφλέσα. Ο Δ. Πλαπούτας κατέφθασε από την Καρύταινα και τα πράγματα ηρέμησαν.

Ωστόσο, η Αδελφότης είχε σταθερά στο στόχαστρο τον Κολοκοτρώνη. Αρχές Φεβρουαρίου του έστησαν ενέδρα καθώς έβγαινε από το σπίτι του Μαυρομιχάλη. Τότε, ο Αναστάσιος Ταράτσης, ο οποίος είχε συνταχθεί με τους συνωμότες, άλλαξε γνώμη και εμπόδισε την απόπειρα δολοφονίας.

Καθημερινά σημειώνονταν συγκρούσεις, δίνοντας τον χαρακτήρα ενός μικρού εμφύλιου στην πολύπαθη Τριπολιτσά. Ο Γενναίος Κολοκοτρώνης, ο οποίος στο μεταξύ είχε συντρέξει για να προστατεύει τον πατέρα του, είχε συγκρουστεί με άνδρες του Μποταΐτη, με τρία ή τέσσερα θύματα και από τις δύο πλευρές. Οι συνωμότες είχαν οχυρωθεί στη Μεγάλη Τάπια και ύστερα από διαπραγματεύσεις τους επετράπη να αποχωρήσουν, και μάλιστα πήραν βαθμούς και επαίνους από τον Κουντουριώτη. Ωστόσο, ο Κολοκοτρώνης έκαψε το σπίτι του Μποταΐτη και ισοπέδωσε το σπίτι του Μανιατόπουλου.

Με τη φρουρά του Ναυπλίου να τείνει προς διάλυση και τους υποστηρικτές του Κολοκοτρώνη να πατούν σε δύο βάρκες, καθώς έτειναν προς την πλευρά Κουντουριώτη ο οποίος είχε χρήματα (Πλαπούτας, Δημητρακόπουλος, Ντασκούλιας, Αναγνωστόπουλος), μάταια προσπαθούσε ο Γέρος να ενδυναμώσει με τον γιο του Πάνο την κυριαρχία του στο κέντρο της Πελοποννήσου.

Τέλη Μαρτίου του 1824 τα κυβερνητικά στρατεύματα βρέθηκαν έξω από την Τριπολιτσά και η πόλη κινδύνευσε με νέα άλωση. Κατέλαβαν, μάλιστα, τα Αρσεναίικα και την Αγία Σώτηρα. Την πόλη πολιορκούσαν οι Ζαΐμης, Λόντος, Γιατρακαίοι, Πετμεζαίοι, Αναγνωσταράς, Ζαρειφόπουλος, αλλά και μισθοφόροι από την Κρήτη, το Αϊβαλί και τη Σμύρνη.

Τότε, έξω από το σπίτι του Μαυρομιχάλη συγκεντρώθηκε πλήθος κόσμου, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, προκειμένου να σωθεί η πόλη από την καταστροφή. Και παρά το γεγονός ότι επήλθε συμφωνία το Εκτελεστικό να εγκαταλείψει την πόλη, οι αρχηγοί της Αδελφότητας Λόντος, Βάρβογλης, Γαλανόπουλος και άλλοι, «κατέστρεψαν την πόλην και έκαναν περισσότερας αταξίας, καταχρήσεις και ατιμίας εις τους πολίτας, τας οποίας μέχρι τούδε δεν είχαν δει», όπως αναφέρει ο Φωτάκος.

Τελικά, ο Βάρβογλης έγινε αρχηγός των όπλων στην Τριπολιτσά, με απόφαση που επικυρώθηκε στις 23 Απριλίου 1824, προκειμένου να αποφευχθεί νέα καταστροφή, και ο Κολοκοτρώνης έφυγε για τη Συλίμνα.

Μελετώντας τέτοιου είδους κινήσεις, οι οποίες σαφώς εμπεριέχουν την έννοια της συνωμοσίας, θεωρώ ότι βρισκόμαστε όλο και πιο κοντά στο να αντιληφθούμε ότι η Επανάσταση δεν ήταν μία, αλλά, αντιθέτως, ήταν πολλές. Διότι τα κίνητρα διέφεραν, ανάλογα με τα πρόσωπα. Ακόμη, τέτοιου είδους κινήσεις που προκύπτουν από τη δυσαρέσκεια των πολιτών απέναντι στα στρατεύματα, μας δίνουν να καταλάβουμε ακριβώς τη δεινή θέση στην οποία βρίσκονταν οι πολίτες, εν τω μέσω ενός αδυσώπητου πολέμου. Δεν πρέπει να ξεχνάμε δε ότι η Ελληνική Επανάσταση ήταν οικονομική επανάσταση, πέρα από το όμαιμον, το ομόγλωσσον και το ομόθρησκον. Οι συμμετέχοντες είχαν και προσωπικά κίνητρα πολλές φορές, διότι μια νοοτροπία καλλιεργούμενη επί 400 χρόνια δεν ήταν δυνατόν να ξεριζωθεί από τη μια στιγμή στην άλλη.

Σε κάθε περίπτωση, ο Κουντουριώτης με το δάνειο που έλαβε, έθεσε σε πολύ μεγάλο κίνδυνο την Επανάσταση, καθώς ο εμφύλιος τον οποίον χρηματοδότησε, κόντεψε να την τσακίσει. Ο Κολοκοτρώνης δε, βρέθηκε κατηγορούμενος για προδοσία. Και όλα αυτά υποδαυλίστηκαν από την Αδελφότητα, η οποία ναι μεν είχε ως επίσημο κίνητρο τη δυσαρέσκεια του χειμαζόμενου λαού της Τριπολιτσάς, αλλά τελικώς οι αρχηγοί της είχαν προσωπικές βλέψεις.

Γαλανιάδη Εύα

(Στη φωτογραφία, χάρτης της πολιορκίας της Τριπολιτσάς)