Η ελιά, τι είναι η ελιά και τι κρύβεται πίσω της.

Έψαξα και βρήκα πολύτιμες πληροφορίες για την καταγωγή της, την ιστορία της, την χρησιμότητα της, και την μυθολογία της.

Ας δούμε πόσο μεγάλη βοήθεια έχει προσφέρει στους παλαιότερους μέχρι τους νεότερους ανθρώπους.

Μην ξεχνάμε πως ο Ιησούς Χριστός λίγο πριν σταυρωθεί πήγε κάτω από τον ίσκιο της και το δάκρυ του πότισε την ρίζα της.

Γι αυτό είναι τόσο ευλογημένος ο καρπός της.

Η ιστορία της ελιάς η οποία ξεκίνησε πριν από περίπου 7000 χρόνια, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη ζωή των ανθρώπων της Μεσογείου, και κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η πρώτη καλλιέργεια ελαιόδεντρων στον κόσμο έγινε στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στη Κρήτη όπου ξεκίνησε η εξημέρωση του δέντρου.

Κατά τη μινωική εποχή (3000-1000 π.Χ.) η καλλιέργεια της ελιάς και το εμπόριο του ελαιόλαδου ήταν διαδεδομένα σ’ αυτό το νησί κι αυτός ήταν ο κύριος λόγος που η οικονομία άνθησε.

Ο καρπός της ελιάς , το λάδι της , αλλά και τα κλαδιά της, χρησιμοποιήθηκαν για το εμπόριο.

Η ελιά έθρεψε γενιές και γενιές προσφέροντας πολλά οφέλη στον άνθρωπο, όπως πχ. μακροζωία, γιατρικά για διάφορες ασθένειες, καλλωπισμό κτλ.

Να προσθέσω πως πολλοί ήταν οι έλληνες φιλόσοφοι που μελέτησαν τις φαρμακευτικές ιδιότητες του ιερού αυτού δέντρου: Διοσκουρίδης, Διοκλής, Αναξαγόρας, Εμπεδοκλής, Ιπποκράτης. Χαρακτηριστικά στον Ιπποκράτειο κώδικα αναφέρονται πάνω από 60 θεραπείες της ελιάς.

Στην συνέχεια συνδέθηκε με   θρύλους , με τον πολιτισμό και με την ιστορία της Ανατολικής Μεσογείου.

Συντρόφεψε τους κατοίκους αυτών των περιοχών τόσο σε εποχές που ζούσαν άνετα και πλούσια, όσο και σε εποχές στέρησης, πείνας και φτώχιας.

Κι όπως λένε πολλοί «Η ελιά είναι ο μόχθος των φτωχών και σπανίως των πλουσίων».

Οι γεωργοί τα φύλλα της τα χρησιμοποιούσαν για τη τροφή των ζώων, και το ξύλο της το χρησιμοποιούσαν ως καύσιμη ύλη.

Τι να πούμε για τα σύμβολα της που το κάθε ένα έχει την δική του ερμηνεία.

Σύμβολο Ειρήνης, αγάπης, σοφίας, γονιμότητας, ευημερίας, ευφορίας, τύχης, και νίκης.

Κανένα καρποφόρο δέντρο στον τόπο μας δεν υμνήθηκε, δεν ζωγραφίστηκε, δεν τραγουδήθηκε όσο το λιόδεντρο.

Δεκάδες τα ποιήματα, πολλοί οι ποιητές που έγραψαν για την ελιά. Από τον Όμηρο μέχρι τους πιο σύγχρονους.

Αυτό το δέντρο αγαπάει τον μεσογειακό ήλιο τη θάλασσα και μεγαλώνει και σε άγονα και πετρώδη εδάφη και αντέχει στη ξηρασία και στους ισχυρούς ανέμους.

Οι γηραιότεροι λένε πως στις γεωργικές περιοχές της χώρας μια ελιά φυτευόταν όταν γεννιόταν ένα παιδί.

Η ελιά και το παιδί μεγάλωναν ταυτόχρονα, και όταν το παιδί γινόταν 6 χρονών, η ελιά ήταν έτοιμη να καρποφορήσει.

Μεγάλωνε με την οικογένεια, την φρόντιζαν με αγάπη και βρισκόταν εκεί πολλές γενιές για να θυμίζει τη συνέχιση και την εξέλιξη της ζωής.

Η φυσιολογική διάρκεια ζωής ενός ελαιόδεντρου είναι 300-600 χρόνια, ενώ υπάρχουν και ελιές που ξεπερνούν τα 1000 χρόνια ζωής.

Ιερός καρπός των Ελλήνων από την αρχαιότητα.

Άγριες ελιές στον ελλαδικό χώρο συλλέγονταν ήδη από την Νεολιθική εποχή.

Στο παλάτι της Κνωσσού έχουν βρεθεί αγγεία (πιθάρια) και στέρνες από πέτρα, όπου φυλασσόταν το λάδι, ενώ στη Φαιστό συναντάμε τμήμα ελαιουργείου της εποχής εκείνης.

Οι αρχαίοι  Έλληνες μετέφεραν την καλλιέργεια της ελιάς στις αποικίες τους: Σικελία, νότια Γαλλία, στη δυτική ακτή της Ισπανίας, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας.

Ήταν τόσο μεγάλη η αγάπη τους κι ο σεβασμός που είχαν προς αυτήν και την θεοποίησαν, προσδίδοντας της θρησκευτικό και λατρευτικό χαρακτήρα.

Όποιος προσπαθούσε να την καταστρέψει τον καταδίκαζαν σε θανατική ποινή.

Μυθολογία

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία είναι πολλές οι εκδοχές, θα σας πω μια απ όλες.

Μια εκδοχή του μύθου είναι πως οι θεοί είπαν στους αντίδικους πως την πόλη θα την κέρδιζε αυτός που θα έκανε στους κατοίκους το πιο χρήσιμο δώρο.

Τότε ο Ποσειδώνας χτύπησε την τρίαινά του στη γη και ξεπετάχτηκε ένα κατάλευκο άλογο. Οι αθάνατοι θαύμασαν το δώρο αυτό, γιατί ήξεραν πόσο χρήσιμο ήταν στη γεωργία και στα άλλα επαγγέλματα.

Αμέσως όμως η σοφή Αθηνά  «…έκρουσε το δόρυ της στο χώμα και φύτρωσε πάνω στην Ακρόπολη μια φουντωτή και αειθαλής ελιά», το δέντρο της ειρήνης και του Πλούτου.  

Τότε οι Ολύμπιοι αποφάσισαν πως ο καρπός του ευλογημένου δέντρου ήταν πιο χρήσιμος για τους ανθρώπους της περιοχής και έτσι έδωσαν τη νίκη στην Αθηνά.

Η Αθηνά δώρισε στους Αθηναίους την πρώτη ελιά του κόσμου κατά τον αγώνα μεταξύ των Θεών για την ανάδειξη του προστάτη των Αθηνών.

Με κλάδο ελιάς έρχονταν οι αγγελιοφόροι για σύναψη ειρήνης, ενώ στους Ολυμπιακούς αγώνες μοναδικό βραβείο για τους νικητές ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από τον ¨κότινο¨ δηλαδή την άγρια ελιά.

Ένα ποίημα του μεγάλου ποιητή μας Κωστή Παλαμά που αγάπησε και λάτρεψε τον ευλογημένο καρπό του Θεού.

Κωστής Παλαμάς

Η ελιά

Είμαι του ήλιου η θυγατέρα

Η πιο απ’ όλες χαϊδευτή

Χρόνια η αγάπη του πατέρα

Σ΄ αυτό τον κόσμο με κρατεί

Όσο να πέσω νεκρωμένη

Αυτόν το μάτι μου ζητεί.

Είμ’ η ελιά η τιμημένη

Όπου και αν λάχει κατοικία

Δε μ’ απολείπουν οι καρποί.

Ως τα βαθιά μου γηρατειά,

Δεν βρίσκω στην δουλειά ντροπή.

Μ’ έχει ο θεός ευλογημένη,

Και είμαι γεμάτη προκοπή.

Είμ’ η ελιά η τιμημένη.

Εδώ στον ίσκιο μου μ’ αποκάτω

Ήρθ’ ο Χριστός να αναπαυθεί

Κι ακούστηκ’ η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί.

Το δάκρυ του, δροσιά αγιασμένη,

Έχει’ ς τη ρίζα μου χυθεί.

Είμ’ η ελιά η τιμημένη.

Και φως πράστατο χαρίζω

Εγώ στην άγρια τη νύχτα.

Τον πλούτο πα δεν τον φωτίζω,

Συ μ’ ευλογείς φτωχολογιά.

Κι αν απ’ τον άνθρωπο διωγμένη,

Με φέγγω μπρος στην Παναγιά.

Είμ’ η ελιά η τιμημένη.

(Της Γεωργία Δήμου, astrosnews.gr)