Εις το όνομα του Ελληνικού Έθνους: Η Β Εθνοσυνέλευση του Άστρους

Εις το όνομα του Ελληνικού Έθνους: Η Β Εθνοσυνέλευση του Άστρους

Μάιος 05, 2016 - 20:53
0 σχόλια

Δύο χρόνια μετά την κήρυξη της επανάστασης στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα το Μάρτιο του 1823 ξεκίνησαν στο Άστρος της Κυνουρίας οι εργασίες της Β' Εθνοσυνέλευσης. Στον χρόνο που μεσολάβησε μεταξύ της πρώτης και της Β' Εθνοσυνέλευσης οι στρατιωτικές επιτυχίες συμβάδιζαν με την όξυνση των πολιτικών αντιπαραθέσεων. H κατάργηση των περιφερειακών τοπικοδιοικητικών οργανισμών προσέδωσε ισχύ στα όργανα της Διοίκησης καθιστώντας τα κατεξοχήν αντικείμενο πολιτικής διαπάλης. Στο περιθώριο των πολιτικών φατριασμών οι «παραστάτες» της εθνοσυνέλευσης προχώρησαν σε μια περιορισμένης έκτασης συνταγματική αναθεώρηση, με την οποία επιβεβαιώνονταν οι βασικές αρχές του Προσωρινού Πολιτεύματος της Eπιδαύρου.

Η ιστορικός Σμαράγδα Αρβανίτη είχε εκφωνήσει έναν κατατοπιστικό και πλήρη πανηγυρικό το 2004 κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων για τη Β' Εθνοσυνέλευση στο Άστρος Κυνουρίας, από τον οποίον αναδημοσιεύουμε αποσπάσματα (arcadians.gr).

»Είχαν δημιουργηθεί δύο κόμματα αντιμέτωπα το «αρχοντικόν» και το «καπετανίστικον» ή, κατά τον Αγιοπετρίτη Φιλικό Αναγνώστη Κοντάκη, «των Προεστών» και «το άλλο του Κολοκοτρώνη», όπως αναφέρει και ο ίδιος στα Απομνημονεύματά του. Οι στρατιωτικοί, από τη μια, είχαν στο ενεργητικό τους τις μεγάλες επιτυχίες στα πεδία των μαχών, και ιδιαιτέρως μετά την περίλαμπρη και καθοριστική για τον Αγώνα νίκη του Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια. Από την άλλη οι πολιτικοί έβλεπαν πως έχαναν την εξουσία. Και οι δύο πλευρές αναζητούσαν την αφορμή να συγκρουστούν. Η Επανάσταση λίγο έλειψε να τιναχτεί στον αέρα, καθώς οι Τούρκοι καραδοκούσαν για να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία που θα τους έδινε η διχόνοια. Επιτακτική ήταν, λοιπόν, η ανάγκη της εσωτερικής περισυλλογής και αναδιοργάνωσης.

»Το Ναύπλιο, που είχε αρχικά επιλεγεί για να πραγματοποιηθεί η Συνέλευση, απορρίφθηκε καθώς εθεωρείτο «τόπος μερικός», δηλαδή κομματικός, υπό την απόλυτο επιρροή του Κολοκοτρώνη. Έτσι, επιλέχθηκε τελικά το Άστρος ή Αγιαννίτικα Καλύβια, όπως ονομάζονταν τότε, για την Εθνοσυνέλευση ως «τόπος του Έθνους», δηλαδή τόπος ουδέτερος, που δεν ανήκε σε κομματικές φατρίες.

»Από τις αρχές Μαρτίου προσέρχονταν και κατέλυσαν στο Άστρος 150 παραστάτες ή πληρεξούσιοι, οι βουλευτές δηλαδή, που είχαν εκλεγεί στις ελεύθερες Ελληνικές επαρχίες, ενώ την τάξη και την ασφάλεια επιτηρούσε στρατιωτική δύναμη 6.000 αντρών.

»Στη γειτονική Μελιγού ή Μελιγγίτικα Καλύβια, «μια τουφεκιά μακριά», κατέλυσαν οι στρατιωτικές φυσιογνωμίες του Αγώνα, οι κλεφτοκαπεταναίοι. Τους συνόδευαν 40 πληρεξούσιοι διαφόρων Ελληνικών επαρχιών και 800 εμπειροπόλεμοι στρατιώτες. Από το Άστρος – Αγιάννη παρευρίσκονταν δύο παραστάτες, οι Πάνος Σαρηγιάννης και Κων/νος Ζαφειρόπουλος, καθώς και ο στρατιωτικός Πάνος Ζαφειρόπουλος – ο θρυλικός Άκουρος, που είχε δηλώσει πως θα κουρευτεί, όταν λευτερωθεί η πατρίδα.

»Γύρω στις 10 χιλιάδες άτομα, πολιτικοί, στρατιωτικοί, έμποροι, ντόπιοι, ξένοι και περίεργοι τριγυρνούσαν τις μέρες εκείνες μεταξύ Άστρους και Μελιγούς, προσδίνοντας ένα γραφικό χρώμα στη Συνέλευση, καθώς φουστανέλες, βράκες νησιώτικες, τούρκικα καφτάνια συνυπήρχαν με φράγκικα παντελόνια, ενώ ακούγονταν όλες οι τοπικές διάλεκτοι: τσακώνικα, κρητικά, ρουμελιώτικα....μαζί με ιταλικά, γαλλικά, γερμανικά, αγγλικά.

»Καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη των πραγμάτων στην Ελλάδα αποδείχτηκε η Β΄ Εθνοσυνέλευση. Στην Εθνοσυνέλευση διαμορφώθηκαν τρεις πολιτικές παρατάξεις, αυτή των Φιλικών, που αποτελείτο από δημοκρατικούς με κυρίαρχες μορφές τον Κολοκοτρώνη και τον Δ. Υψηλάντη, αυτή των Κοτζαμπάσηδων του Μοριά και τέλος αυτή των Υδραίων καραβοκύρηδων που συνεργάζονταν με τους Ρουμελιώτες. Οι δύο τελευταίοι είχαν την απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, με τη δύναμη 150 πληρεξουσίων. Οι αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης ήταν καταδικαστικές για το κόμμα των δημοκρατικών. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης έχασε την αρχιστρατηγία ενώ οι περισσότερες και ουσιαστικότερες πολιτικές θέσεις καλύφθηκαν από μέλη του κόμματος των κοτζαμπάσηδων και των Υδραίων.

»Πρόεδρος του Εκτελεστικού στη Β' Εθνοσυνέλευση εξελέγη ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης. Παράλληλα, οξύνθηκαν τα πράγματα επειδή η πολιτική ολιγαρχία παραμέρισε τον Δημήτριο Υψηλάντη, κατάργησε την Πελοποννησιακή Γερουσία και κατάργησε και τον τίτλο του Αρχιστρατήγου που είχε απονεμηθεί στον Θ. Κολοκοτρώνη για τις μεγάλες επιτυχίες του. Ακόμη, αποφασίστηκε να διαπραγματευτεί η κυβέρνηση με Άγγλους τραπεζίτες τη χορήγηση δανείου με υποθήκη τα «εθνικά κτήματα». 

»Οι πρόκριτοι είχαν ανησυχήσει λόγω της δημοτικότητας που είχε αποκτήσει ο Θ. Κολοκοτρώνης και έτσι αρνήθηκαν να του αναθέσουν την αρχιστρατηγία για την πολιορκία της Πάτρας. Το Μάιο του 1823 ο Θ. Κολοκοτρώνης δέχθηκε να αναλάβει τη θέση του Αντιπροέδρου του Εκτελεστικού, και τον Ιούλιο του 1823 ο αγγλόφιλος πολιτικός Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος εκλέχτηκε Πρόεδρος του Βουλευτικού. Οι αντιθέσεις μεταξύ Βουλευτικού και Εκτελεστικού οξύνθηκαν και ο Κολοκοτρώνης υπέβαλε την παραίτησή του από το Εκτελεστικό, αλλά η παραίτηση δεν έγινε δεκτή.

»Η απόφαση του Βουλευτικού να καθαιρέσει τον υπουργό Δημήτριο Περούκα με την κατηγορία της υπέρβασης καθήκοντος ήταν η αφορμή να ξεσπάσει το εμφύλιος. Οι στρατιωτικοί και οι οπλαρχηγοί, υπερασπιζόμενοι το Εκτελεστικό (κυβέρνηση), διαλύουν το Βουλευτικό, με την κατηγορία ότι δεν είχε ενεργήσει νόμιμα στην περίπτωση Περούκα.

»Το πιο σημαντικό έργο της Εθνοσυνέλευσης ήταν η Αναθεώρηση του Προσωρινού Πολιτεύματος της Ελλάδος», που είχε ψηφιστεί στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου το 1822. Έτσι, με το πέρας των εργασιών της Συνέλευσης η χώρα απόκτησε οριστικό Καταστατικό Χάρτη, τον καλούμενο και «Νόμο της Επιδαύρου». Επίσης, η Συνέλευση, στα πρότυπα των Συνταγμάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789, συνέταξε και τη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως».

Σύμφωνα με τον νέο Καταστατικό Χάρτη:

Ορίστηκε πλέον ενιαία Κυβέρνηση και καταργήθηκαν οι Τοπικές Διοικήσεις.

Η Ελληνική Διοίκηση απετελείτο από το Βουλευτικό και το Εκτελεστικό, ενώ τρίτη εξουσία, ανεξάρτητη, ήταν η Δικαστική. Προσωρινή έδρα ορίστηκε η Τρίπολη.

Καθορίστηκαν το λευκό και κυανό ως τα χρώματα της Ελληνικής σημαίας

Αποφασίστηκε η δημιουργία τακτικού στρατού και κυβερνητικού στόλου.

»Το αναθεωρημένο Σύνταγμα περιείχε φιλελεύθερες και δημοκρατικές διατάξεις, που διασφάλιζαν τα ατομικά δικαιώματα του πολίτη: Θεσμοθετήθηκε η Δημόσια Εκπαίδευση, λύθηκαν ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας των μη ορθοδόξων που κατοικούσαν στην Ελλάδα, καθιερώθηκε η αρχή της ελευθεροτυπίας με όρους, ώστε ο πολίτης να μην παραβιάζει την ηθική, να μη γράφει κατά της Χριστιανικής θρησκείας, να μην εκφράζει κατηγορίες επί προσωπικών δεδομένων, και καταρτίστηκε και ο Ποινικός Κώδικας, βάσει του Βυζαντινού Δικαίου, για την προστασία του πολίτη από την ασυδοσία των αρχών.

»Η ελευθερία του ατόμου διασφαλιζόταν σαφώς με τη διάταξη που όριζε, πως: «κανείς δεν πωλείται και δεν αγοράζεται στην ελληνική επικράτεια και ο αγορασμένος άνθρωπος άμα πατήσει την ελληνική γη γίνεται ελεύθερος και ο αγοραστής χάνει τα αργύριά του».Ένα από τα κρίσιμα θέματα που συζητήθηκαν ήταν και η εκποίηση των εθνικών γαιών - κτημάτων, που θα άφηναν πίσω τους οι Τούρκοι άρχοντες. Η Συνέλευση με τους πολιτικούς είχαν πάρει απόφαση να εκποιηθούν και με τον τρόπο αυτό άνοιγε ο δρόμος για την ιδιοποίηση των κτημάτων από τους λίγους και πλούσιους, από τους Προεστούς και Κοτζαμπάσηδες, ενώ οι καλλιεργητές, οι απλοί άνθρωποι του λαού, που δεν είχαν χρήματα θα συνέχιζαν να δουλεύουν ως κολίγοι- ξενοδουλευτές. Αφηγείται ο Κολοκοτρώνης: 

''Εψήφισαν να εκποιήσουν την γην, με σκοπόν να’ βγάλουν ό,τι είχαν εξοδεύσει, όσα ήθελαν, και να αποζημιωθούν εις γην και να αφήσουν τον λαόν γυμνόν και απ’ αυτήν την ελπίδα της γης''. Ο Μιχαήλ Κομητάς, πληρεξούσιος της Καρύταινας, βροντοφώναξε: ''Δεν την πουλάμε τη γη μας''! Και οι στρατιώτες, οι απλοί Αγωνιστές, εξεγέρθηκαν αποφασισμένοι για όλα, όχι μόνο στα Μελιγγίτικα, αλλά και στα Αγιαννίτικα Καλύβια, και κόλλαγαν στους κορμούς των λιόδεντρων χαρτιά με τη φράση ''γης εκποίησις'' και τα ντουφέκιζαν. Η οργή του λαού, που έφτασε ως βουή και μέσα στη Συνέλευση, αλλά και η άμεση παρέμβαση του Κολοκοτρώνη απέτρεψε την εφαρμογή της.

Ένα από τα σημεία, που κάνουν τόσο ξεχωριστή τη Συνέλευση του Άστρους είναι και η διάταξη του νέου Συντάγματος που αντετίθετο στη συμβιβαστική πρόταση των Μεγάλων Δυνάμεων για τη σύσταση Ελληνικής Ηγεμονίας, εντός των πλαισίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που θα παρέμενε φόρου υποτελής στο Σουλτάνο. Και όριζε ρητώς η διάταξη πως η Ελλάδα αποτελεί έθνος αυτόνομο και ανεξάρτητο: 

Είμεθα αποφασισμένοι να ανεξαρτισθώμεν, ως έθνος αυτόνομον και ανεξάρτητον.

Η απάντηση αυτή αποτελεί τρανή διακήρυξη πως ο Έλληνας σε ζητήματα ελευθερίας δεν κάνει συμβιβασμούς. Την ελευθερία τη θέλει γνήσια και ολοκληρωτική, διότι «πάσα άλλη λύσις, όπως η εισαγωγή μεταρρυθμίσεων ή η δωρεά ψευδοελευθεριών τινων εκ μέρους του κυριάρχου αποτελεί παραφθοράν και κίνδυνον''.

»Αρκετές φορές η αξιοπρέπεια και η σύνεση του Γέρου του Μοριά απέτρεψε όχι μόνο την ένταση και την οριστική ρήξη, αλλά και έναν εμφύλιο. Όπως, όταν η Συνέλευση αποφάσισε να καταργήσει την Αρχιστρατηγία του Κολοκοτρώνη. Τον διέταξαν μάλιστα να παραδώσει κάποια διπλωματικά έγγραφα και τα φρούρια του Ναυπλίου. Εκείνος δέχτηκε ήπια την απόφαση, αλλά τόνισε ότι θα τα παραδώσει στην Κυβέρνηση που θα συσταθεί. Επίσης, όταν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και άλλοι στρατιωτικοί, στο στρατόπεδο των Μελιγγίτικων Καλυβιών, βλέποντας ότι παραγκωνίζονται και με αφορμή κάποια γεγονότα που όξυναν τα πνεύματα, έκαναν τη σκέψη σε αιφνιδιαστική επίθεση να σκοτώσουν όλους τους πολιτικούς και να εφαρμόσουν στρατιωτικό νόμο, παραδίδεται πως σ’ αυτή τη θλιβερή ατμόσφαιρα ο μεγαλόψυχος και δημοκράτης Κολοκοτρώνης επέπληξε σκληρά τον Ανδρούτσο: ''Τι τους πέρασες τους ανθρώπους, κοκορόπουλα να τους σφάξουμε; Αυτοί οι πολιτικοί ξέρουν τέτοια τερτίπια στα πολιτικά πράγματα που μας είναι χρήσιμοι, όπως εμείς είμαστε χρήσιμοι περισσότερο στον πόλεμο''.
Η κορυφαία, πράγματι, στιγμή της Εθνοσυνέλευσης ήταν η συμφιλίωση του Κολοκοτρώνη με τους Πολιτικούς, αφού συνυπέγραψε τα Πρακτικά και τη Διακήρυξη προς την Υφήλιο, μέσα στο Μουσείο Καρυτσιώτη, μαζί με 127 άλλους πληρεξούσιους, αν και είχε ορισμένες διαφωνίες. Όπως ήταν η αντίθεσή του στην ψήφιση σώματος 150 βουλευτών, υπερβολικού αριθμού και μάλιστα για μια «χούφτα» γης ελεύθερης και ρημασμένης από τους πολέμους, και ακόμη για το δικαίωμα διορισμού 50 στρατηγών, ένας από τους οποίους θα ήταν και ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης, και τούτο για να μειωθεί το γόητρό του, αφού του είχαν ήδη καταργήσει την Αρχιστρατηγία.

»Και αφηγείται ο ίδιος: ''Επήγα εις ένα περιβόλι όπου έκαμναν την Συνέλευσιν και άρχισα να τους ειπώ: Σεβαστή Συνέλευσις, δεν είναι καλά αυτά τα ψηφίσματα οπού εκάματε, να ήναι τόσο πολλοί Βουλευταί και τόσο πολλοί στρατηγοί, διατί θα μας φέρουν τόσα έξοδα και ζημίαις, διότι το έθνος μας είναι πτωχό και δεν ημπορεί να πληρώσει τόσους πολιτικούς και πολεμικούς ανωφελείς˙ ο Ζαϊμης εσηκώθηκε τότε και λέγει:

Κολοκοτρώνη! Κολοκοτρώνη! Εις το χέρι σου στέκεται να χαθή η Ελλάς, ή να ελευθερωθη, αν ενωθής μαζί μας˙ τον ερώτησα τρεις φορές ‘εγώ Κύρ Ανδρέα;’ με απεκρίθηκε, εσύ! έτζι επήγα και εγώ και υπόγραψα...

Η διακήρυξη, λοιπόν, προς την Υφήλιο, έγινε: ''εις το όνομα του Ελληνικού Έθνους... και ... ενώπιον Θεού και ανθρώπων για την πολιτικήν των Ελλήνων ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν..., καθώς ανήκει εις ανθρώπους προσπαθούντας ν’ απολαύσουν ατίμητα αγαθά, ό,τι λογής είναι η πολιτική ύπαρξις και ανεξαρτησία και τα οποία αυτά αγαθά δεν γνωρίζουσιν εκ φήμης, αλλ’ έχοντες εστερήθησαν, καθώς ανήκει εις ανθρώπους κατοικούντας γην ηρωικήν... και τέλος καθώς ανήκει εις ανθρώπους πάτριον έχοντας τον Βάρβαρον να καταπολεμώσιν και την πατρίδα να απελευθερώνωσιν''».

(ΠΗΓΗ: ime.gr, arcadians.gr)


Προσθήκη νέου σχολίου

Το ArcadiaPortal.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά, συκοφαντικά σχόλια και διαφημίσεις. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.