Τα φρουτόδεντρα, η καλλιέργεια των οποίων προϋποθέτει μια σειρά διαδικασιών (π.χ. κέντρωμα, όργωμα, κλάδεμα, ράντισμα, πότισμα, συγκομιδή, κτλ.), αποτελούσαν ένα σημαντικό κομμάτι της αγροτικής παραγωγής της περιοχής. Οι καρποί τους συμπλήρωναν τις τροφές της οικογένειας, είτε ως φρέσκα φρούτα είτε ως [μακράς διάρκειας] γλυκά για την οικογένεια και το κέρασμα των μουσαφίρηδων, αλλά ήταν κατά καιρούς και πηγή εισοδήματος για πολλές οικογένειες.

Εδώ περιλαμβάνονται οι κερασιές, βυσσινιές, καστανιές, καρυδιές, μηλιές, συκιές, αχλαδιές, μουριές και οι κληματαριές στις αυλές κτλ., φρουτόδεντρα που ευδοκιμούν στο υψόμετρο του χωριού (850μ -1000 μ.) και τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες[1]. Για κάποιες από τις παραπάνω δενδροκαλλιέργειες (μηλιές, μουριές, αχλαδιές, συκιές) η παραγωγή /εμπορευματοποίησή/χρήση τους έχει εκλείψει, ατονήσει ή αλλάξει[2] για διάφορους λόγους. Στην παρούσα ενότητα επικεντρωνόμαστε στις κερασιές, τις καστανιές και τις καρυδιές, που αν και η παραγωγή τους είναι αρκετά μειωμένη σε σχέση με το παρελθόν, συνεχίζουν να αποτελούν πηγές τροφής και εισοδήματος για τους εναπομείναντες κατοίκους. 

Εκτός από την καταναλωτική και εμπορική του αξία, το δέντρο, η κερασιά (πρώιμη και όψιμη),  έχει για τους Βλαχοκερασιώτες και τη συμβολική του σημασία. Λόγω της αφθονίας του, το δέντρο αποτελεί  μέρος της ονομασίας του χωριού μας. Για τον προβληματισμό σχετικά με την ονομασία του χωριού μας, ο/η ενδιαφερόμενος/η καλείται να μεταφερθεί στπ Δεύτερο Μέρος ("Δημογραφικές και Διοικητικές Μεταβολές") της μονογραφίας Βλαχοκερασιά: Ιστορικά, Δημογραφικά και Λαογραφικά Στοιχεία του Άγγελου Μπιστόλα κ.α.

Η μείωση της παραγωγής στα φρουτόδεντρα δεν οφείλεται μόνο στην εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση και την εγκατάλειψη της περιοχής από τους νέους ─ γεγονός, το οποίο μέχρις ένα βαθμό αντισταθμίζεται από την εισροή αλλοδαπών εργατικών χεριών ─ αλλά και σε ασθένειες που έχουν πλήξει τα δέντρα. Σύμφωνα με τον π. πρόεδρο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Βλαχοκερασιάς, κ. Ευάγγελο Μητρόπουλο («Παπαρούντα»), τα τελευταία 10 χρόνια έχει ξεραθεί τουλάχιστον το 40% των καστανιών της περιοχής, από μια ανίατη ασθένεια/μύκητα («Entothia Parasitica»), η οποία έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας και έχει προσβάλει καστανιές και σε άλλες περιοχές/χώρες. Ο εμβολιασμός έχει δοκιμαστεί και  αποτύχει. Αναρωτιόμαστε αν είναι μια  ασθένεια του «υλικού πολιτισμού» και οφείλεται στην κλιματική αλλαγή. Πάντως, αν αντιμετωπιστεί η ασθένεια, υπάρχει μέλλον για την κάστανο-παραγωγή, όπως αναφέρεται σε σχετική υπερσύνδεση (Βλ. άρθρο του καστανο-παραγωγού Πάνου Σαγρή). 

Παρότι οι κερασιές, οι μηλιές και οι βυσσινιές ευδοκιμούσαν και ευδοκιμούν στην περιοχή της Βλαχοκερασιάς, η μεγάλη παραγωγή ήταν στον εύφορο κάμπο της Τεγέας. Ο κάμπος είχε ανάγκη από εργατικά χέρια, τα οποία οι εργοδότες επιστράτευαν από τα γύρω χωριά, περιλαμβανομένης και της Βλαχοκερασιάς, ιδίως για τη συγκομιδή.  Οι Βλαχοκερασιώτισσες, αλλά και οι Κερασιώτισσες από το διπλανό χωριό, ανταποκρίνονταν  στη ζήτηση (έκαναν μεροδούλια), προκειμένου να συμπληρώσουν το εισόδημα της οικογένειας.

Στην περιοχή μας ευδοκιμούν και διάφορα αυτοφυή φυτά, όπως η ρίγανη και τα βατόμουρα. Η ρίγανη αξιοποιείται μόνο για τις ετήσιες ανάγκες των νοικοκυριών, αλλά όχι για εκμετάλλευση και για εμπορικούς λόγους.  Σε άλλες περιοχές της χώρας η ρίγανη καλλιεργείται συστηματικά ως αρωματικό φυτό και για εμπορικούς λόγους (βλ. σχετική υπερσύνδεση – αφήγηση του Κων/νου Σώτου στην Κική Κατσαφάνα για την αξία της ρίγανης καθώς και ένα βίντεο κλιπ της Αγγελικής Κοντογιάννη). Τα βατόμουρα δεν αξιοποιούνται, σχεδόν καθόλου, ούτε για ιδιωτικούς, ούτε για εμπορικούς λόγους, αν και βοτανολόγοι τους αποδίδουν θεραπευτικές ιδιότητες. Πάντως και στις δύο περιπτώσεις η κατάργηση των αμπελώνων (βλ. σχετική ενότητα)  φαίνεται να έχει μειώσει την εμφάνισή τους.

Το Ψηφιακό Μουσείο Βλαχοκερασιάς δεν καταγράφει επαρκώς όλες τις φάσεις καλλιέργειας των φρουτόδεντρών μας (π.χ. κέντρωμα, κλάδεμα[3], ράντισμα κτλ.). Επίσης, μας λείπει υλικό από το μάζεμα της ρίγανης  από πλαγιές γύρω από το χωριό μας  που κάποτε φιλοξενούσαν τους αμπελώνες μας, ενώ στις μέρες μας καλλιεργούνται καστανιές και καρυδιές. Η Επιτροπή καλωσορίζει σχετικό υλικό που θα εμπλουτίσει τη συλλογή μας.

Νίκος Π. Πετρόπουλος
Συντονιστής Επιτροπής Ψ.Μ.Β.

Πατήστε ΕΔΩ για μία περιήγηση στο φλίπινγκ μπουκ.

[1] Το ελαιόδεντρο, το οποίο δεν  ευδοκιμεί στο υψόμετρο της Βλαχοκερασιάς, αποτελεί αντικείμενο στη θεματική ενότητα , «Τα Χειμαδιά μας».

[2]  Παλαιότερα, οι Βλαχοκερασιώτες εκμεταλλεύονταν τον μεταξοσκώληκα  που τρέφεται με τα φύλλα της μουριάς. Τα φύλλα της μουριάς χρησίμευαν και για το τάισμα των οικόσιτων γιδιών (μαλτέζων). Την εποχή  μας η μουριά μας χαρίζει κυρίως σκιά τις καυτές, ηλιόλουστες καλοκαιρινές μέρες.

[3] Βλ. σχετική υπερσύνδεση/άρθρο της Κικής Κατσαφάνα για τον «καλλιεργητή» Δημήτρη Πανουσόπουλο ο οποίος, μεταξύ άλλων, παρέχει και συμβουλές για το κλάδεμα φρουτόδεντρων. Είναι η παρακαταθήκη  του για τους νεότερους καλλιεργητές, αφού, δυστυχώς, ο Δήμητρης έφυγε πρόσφατα (άνοιξη 2016) από τη ζωή.

Aπό το Ψηφιακό Μουσείο Βλαχοκερασιάς