Αυτές τις μέρες γίνεται συζήτηση για την τύχη των προγραμμάτων «stage», δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι υπό καθεστώς «stage», αγωνιούν για το μέλλον τους. Τα επιχειρήματα πολλά από όλες τις πλευρές, το μόνο σίγουρο είναι ό,τι πρόκειται για έναν απαράδεκτο θεσμό, εργαζόμενοι που καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες αμείβονται με 450 ευρώ χωρίς καμία άλλη κοινωνική παροχή. Η πρόσβαση τους όμως και δια της πλαγίου οδού σε μία θέση εργασίας στον δημόσιο τομέα συνδυαζόμενη με το αίτημα μονιμοποίησης, καταργεί στην πράξη το δικαίωμα στην ισονομία και στον ισοπολιτεία που πρέπει να απολαμβάνουν όλοι οι πολίτες.

Σίγουρα μπορεί να επεκταθεί κανείς αρκετά και να αναζητήσει διάφορες λύσεις. Ας δούμε όμως τι γέννησε τα «stage», εκτός από την προφανή αιτία, τις πελατειακές σχέσεις που επικρατούν στο ελληνικό δημόσιο. Ως μορφή εργασίας πρόκειται για μια απαράδεκτη κατάσταση, η οποία εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο αμφισβήτησης του κοινωνικού κράτους και της μισθωτής εργασίας.

Το Κεϊνσιανό κράτος ευμάρειας αμφισβητείται έντονα, σε έναν κόσμο που διεθνοποιείται με επιταχυνόμενους ρυθμούς και σε συνδυασμό με την αλλαγή του πολιτικού κλίματος, διεθνώς, επιφέρει αρνητικές συνέπειες στην απασχόληση και στην προστασία της μισθωτής εργασίας. Υπάρχει μια σαφής μετατόπιση από την φορντική οργάνωση της παραγωγής, της συνεργασίας και της σε ένα βαθμό κοινωνικής συναίνεσης, στις ευέλικτες μορφές παραγωγής των νέων εργασιακών σχέσεων που αίρουν όλο και περισσότερο τις εγγυήσεις στην απασχόληση.

Η οικονομία αναπόφευκτα λαμβάνει χώρα μέσα σε ένα πολιτικό πλαίσιο και δεν μπορούμε να καταλάβουμε τον κόσμο όπως ήταν πριν από ελάχιστα χρόνια, χωρίς να εξετάσουμε το θεμελιώδες πολιτικό γεγονός της δεκαετίας του 1990: την κατάρρευση του σοσιαλισμού[1]. Η αντιπαράθεση των συστημάτων έπαιζε σημαντικό ρόλο στην απαίτηση και στη σχετική ικανοποίηση μιας κοινωνικής λειτουργίας από το αστικό κράτος και το σύστημα συνολικά. Η εξάλειψη του ανταγωνισμού των συστημάτων είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί η αναγκαιότητα της παρουσίας κοινωνικών λειτουργιών και μέτρων περιορισμού της ανεργίας.

Ο Κρούγκμαν σημειώνει πώς «τα αποτελέσματα έγιναν αισθητά σε όλο τον κόσμο, με τρόπους φανερούς όσο και δυσδιάκριτους. Και όλα αυτά λειτούργησαν υπέρ της πολιτικής και ιδεολογικής κυριαρχούσα ιδεολογίας[2]. Μετά το 1989 δηλαδή, δημιουργήθηκαν επιπλέον όροι για την υποχώρηση αυτού που παραδοσιακά ονομάστηκε ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο[3]. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 έγινε φανερό ότι οι συσχετισμοί δύναμης έχουν αλλάξει ουσιαστικά και προσαρμόζουν τις εργασιακές σχέσεις κατά ένα συγκεκριμένο τρόπο στις υπάρχουσες νέες τεχνολογίες, οδηγώντας τες στην περίοδο της ευελιξίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αυξάνονται τα κέρδη, να υπάρχει πραγματική ανάπτυξη και ταυτόχρονα να αυξάνεται η ανεργία. Έχουμε για πρώτη φορά μια τόσο ισχυρή αποσύνδεση ανάμεσα στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Ακόμα παρατηρούνται φαινόμενα νομιμοποίησης της υποαπασχόλησης, την πληρωμή νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας με μισθούς κάτω του ελάχιστου των συλλογικών συμβάσεων, την θεσμοθέτηση της εργασίας χωρίς κοινωνική ασφάλιση και την διευκόλυνση της πολιτικής απολύσεων των επιχειρήσεων.

Η κρίση απασχόλησης δεν είναι ένα απλό διαρθρωτικό πρόβλημα το οποίο θα μπορούσε να το υπερβεί κανείς προωθώντας μόνο την εντατικοποίηση της παραγωγής και την επανεκπαίδευση του εργατικού δυναμικού. Οι απολύσεις, η εβδομάδα εργασίας των τεσσάρων ημερών, οι υποχρεωτικές διαθεσιμότητες των εργαζομένων, καθώς και η αλλαγή του καθεστώτος των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, δεν αποτελούν βιώσιμες λύσεις. Λύση, για την νέα κυβέρνηση, αποτελεί η διαμόρφωση ολοκληρωμένης πολιτικής για την προστασία της απασχόλησης και των εργασιακών δικαιωμάτων, η καταπολέμηση των αυθαιρεσιών της εργοδοσίας με ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών, τα οποία αποτελούν αιτήματα και της ΓΣΕΕ, και η ενίσχυση του εισοδήματος των εργαζομένων προκειμένου να αναθερμανθεί η πραγματική οικονομία και η κατανάλωση.

________________________________________
[1] Βλ Κρούγκμαν Πωλ, 2008, «ΠΩΛ ΚΡΟΥΓΚΜΑΝ Η κρίση του 2008 και η επιστροφή των οικονομικών της ύφεσης», σειρά Αναστοχασμός, Αθήνα, Καστανιώτης, σελ 12
[2] Βλ Κρούγκμαν Πωλ, 2008, «ΠΩΛ ΚΡΟΥΓΚΜΑΝ Η κρίση του 2008 και η επιστροφή των οικονομικών της ύφεσης», σειρά Αναστοχασμός, Αθήνα, Καστανιώτης, σελ 42
[3] Βλ Rifkin Jeremy, 1996, «Το τέλος της εργασίας και το μέλλον της, Η δύση του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού και το χάραμα της μετά την αγορά εποχής», Αθήνα, «Νέα Σύνορα» - Α.Α.Λιβάνη, σελ 15

ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΣ Χ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ