Η Τρίπολη θυμάται;.. Ενενήντα χρόνια από τον θάνατο του Κώστα Καρυωτάκη

Η Τρίπολη θυμάται;.. Ενενήντα χρόνια από τον θάνατο του Κώστα Καρυωτάκη

Ιούλιος 21, 2018 - 10:31
5 σχόλια

Η Τρίπολη θυμάται;.. Μα, ασφαλώς θυμάται.

Θυμάται το προσκύνημα του Κολοκοτρώνη στο τάδε μοναστήρι -λες και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης δεν έμπαινε σε ναούς και μοναστήρια, παρά μόνον εκείνη τη φορά είπε να ανάψει ένα κεράκι. Θυμάται ότι πριν από 190 χρόνια ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας είχε επισκεφθεί τον ΙΝ Αγίου Δημητρίου Τριπόλεως. Πράγμα που αξίζει να το θυμόμαστε, τι κι αν ουδείς θυμάται ότι ο Ιωάννης Καποδίστριας είχε έρθει εδώ για να φτιάξει κράτος και τον έφαγαν λάχανο εκείνοι που -διαχρονικά στην Ελλάδα- δεν θέλουν να υπάρχει κράτος επειδή εκείνοι θεωρούν ότι είναι το κράτος.

Η Τρίπολη θυμάται λεπτομέρειες και τις γιορτάζει, και χάνει σιγά-σιγά την ουσία των προσώπων και των πραγμάτων.

Επειδή θυμάται επιλεκτικά, αποσπασματικά και τοπικιστικά.

Σαν σήμερα λοιπόν, ο γεννημένος στην Τρίπολη ποιητής Κώστας Καρυωτάκης αυτοκτονεί στην Πρέβεζα το 1928. Η συμπλήρωση των 90 ετών από τον θάνατό του θα ήταν, ίσως, για τον Δήμο Τρίπολης μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αποδείξει ότι δεν ενδιαφέρεται μόνο να φέρνει παραστάσεις για... μπαμπάδες που ξαναπεθαίνουν Παρασκευή και που ακυρώνονται με μια ψιλή, προσχηματική, βροχούλα. Η επέτειος θα ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να διοργανώσει ένα αφιέρωμα σε έναν από τους μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές που υπήρξε ταυτόχρονα βράχος ακεραιότητας και που είχε μιλήσει για τον ηθικό και κοινωνικό ξεπεσμό των ταραγμένων χρόνων που βίωσε και που τόσο πολύ μοιάζουν με τα δικά μας χρόνια της κρίσης και της έκπτωσης σε όλες τις πλευρές της ζωής μας...

Η Πρέβεζα τίμησε τον Κώστα Καρυωτάκη και ο δήμαρχος Τρίπολης παραβρέθηκε στις εκδηλώσεις που διοργάνωσε η πόλη στην οποία ο ποιητής έδωσε τέλος στη ζωή του.

Εδώ; Σε επίπεδο Δήμου δεν θα έπρεπε να έχουμε διοργανώσει, στο πλαίσιο του Πολιτιστικού Καλοκαιριού, μία εκδήλωση για τον Κώστα Καρυωτάκη;

Με την ελπίδα ότι δεν θα αργήσει να επανατοποθετηθεί σε κάποια -μόνιμη, αυτή τη φορά- θέση η επί χρόνια κρυμμένη προτομή του (έργο του σπουδαίου Μ. Τόμπρου) αφήνουμε εδώ ένα-δύο χαρακστηριστικά κομμάτια του έργου του που ίσως δικαιολογούν και την απροθυμία... αρχών και αρχόντων να τον θυμούνται.

 

Απόσπασμα από το κείμενό του «Ανάγκη χρηστότητος»

Το παρακάτω απόσπασμα είναι γραμμένο από τον Κ. Καρυωτάκη, με την ιδιότητά του ως γραμματέα της «Ενώσεως Δημοσίων Υπαλλήλων». Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ελληνική», στο φύλλο της 8ης Φεβρουαρίου 1928. Αν εξαιρέσουμε μερικές λεπτομέρειες, ως προς την οικονομική οργάνωση του κράτους, καθώς και τους μικρούς μισθούς τους οποίους ελάμβαναν οι Δημόσιοι Υπάλληλοι της εποχής του μεσοπολέμου, το κείμενο θα μπορούσε κάλλιστα να είχε γραφεί σήμερα (το βρήκαμε στο http://klision.blogspot.com). Το παραθέτουμε προς αναλογική σύγκριση με την παρούσα οικονομική και γενικότερα κοινωνική κατάσταση.

«(...) Αλλά μήπως έπραξε τίποτε η κυβέρνησις δια να ενισχύσει ηθικώς τους υπαλλήλους, δια να εξασφαλίσει την ανεξαρτησίαν των, δια να τους απαλλάξει από τας κομματικάς πιέσεις; Ούτε μία δραχμή δεν θ’ απητείτο προς τούτο. Τουναντίον θα περιεστέλλοντο αι εκ των σημερινών ατασθαλιών δαπάναι. Εν τούτοις το από ετών καταρτιζόμενον σχέδιον νόμου «Περί καταστάσεως των πολιτικών υπαλλήλων της Διοικήσεως» μένει ακόμη σχέδιον νόμου και οι υπάλληλοι εξακολουθούν να διορίζονται, να παύονται, να μετατίθηνται, να προάγονται, να τιμωρούνται συμφώνως με τα ορέξεις των διαφόρων κομματαρχών. Συμβαίνει δε ώστε οι χρηστότεροι ακριβώς και ικανότεροι εξ αυτών να υποσκελίζονται από τους επιτηδειότερους. Τα υπηρεσιακά συμβούλια κατ’ ουσίαν κατηργήθησαν, διότι ή έγιναν τυφλά όργανα των υπουργών ή εκδίδουν γνωματεύσεις μηδέποτε εισακουομένας. Ο υπάλληλος γνωρίζει ότι η φιλοπονία και η ευσυνειδησία εις ουδέν ωφελούν και εκλέγει την συντομοτέραν οδόν ίνα προαχθεί και σταδιοδρομήσει. Οι υπουργοί, αναλαμβάνοντες την αρχήν, φέρουν μεθ’ εαυτόν στρατιάν όλην αργοσχόλων, οι οποίοι εννοούν να φιλοξενηθούν εις τον δεινοπαθούντα προϋπολογισμόν. Οι μετέχοντες εις την κυβέρνησιν αρχηγοί
των κομμάτων διανέμουν μεταξύ των, αναλόγως της πολιτικής των ισχύος, ωσάν να επρόκειτο περί πατρικής των κληρονομίας, όλας τας θέσεις, από τας των πρεσβευτών και των νομαρχών μέχρι των
θέσεων των ιερέων του Α’ Νεκροταφείου, και τας προσφέρουν εις τους οπαδούς των εις αντάλλαγμα αμφιβόλων υπηρεσιών.

Εις την ατμόσφαιραν αυτήν του κομματισμού και της συναλλαγής οι χρηστοί υπάλληλοι ασφυκτιούν. Από τας υπηρεσιακάς ενεργείας εκλείπει ολονέν περισσότερον η γενική τάσις, ο ανώτερος σκοπός. Τα προγράμματα, αι κατευθυντήριοι γραμμαί, τα εθνικά και ανθρώπινα ιδεώδη, προς τα οποία ητένιζον άλλοτε οι φορείς της κρατικής εξουσίας, είναι σήμερον λέξεις κεναί. Το πνεύμα της εποχής -ύλη και βία- πληροί τους θαλάμους των υπουργείων. Ο είς μετά τον άλλον οι ευσυνείδητοι υπάλληλοι υποχωρούν ή υποκύπτουν εις την διαφθοράν. Επί νέων βάσεων γίνεται η υπηρεσιακή αγωγή. Οι αφελείς, όσοι επίστευσαν ότι θα εργασθούν τιμίως, με γνώμονα το κοινόν συμφέρον, σύμφωνα με τον όρκον που έδωσαν, πληροφορούνται ότι άλλος είναι ο προορισμός των. Σπασμωδικαί ενέργειαι, αντιφατικαί αποφάσεις, υπό την πίεσιν σήμερον του ενός και αύριον του άλλου ισχυρού, ατελεύτητος σειρά χαριστκών πράξαων του δημοσίου χρήματος, ιδού το σύνηθες περιεχόμενον της κρατικής επιταγής.

Το καθήκον της Κυβερνήσεως

Είναι καιρός πλέον να παύσουν αι ασχήμιαι. Η κυβέρνησις οφείλει να εξαρθεί εις το ύψος της αποστολής της. Εκείνοι τους οποίους η εξέλιξις των πολιτικών πραγμάτων έθεσε κατά τας παρούσας κρισίμους διά
το Έθνος στιγμάς επί κεφαλής των μεγάλων κλάδων της Διοικήσεως, έχουν υποχρέωσιν να παράσχουν εαυτούς υπόδειγμα ανιδιοτελούς δράσεως και ευγενούς προσηλώσεως εις το καθήκον.

Πρέπει να εννοήσουν οι διοικούντες τον τόπον ότι αποκλειστική αρμοδιότης των δεν είναι η προς εξυπηρέτησιν τούτου ή εκείνου του κόμματος καθοδήγησις του υπαλληλικού κόσμου ως τυφλής και αμόρφου μάζης.

Αν μόνη η συνείδησις των δεν είναι ικανή να τους υπαγορεύσει τον όρθόν τρόπον του πολιτεύεσθαι, ας ενθυμηθούν τουλάχιστον πόσον οικτρώς απέτυχεν κατά το παρελθόν πάσα προσπάθεια, είτε ατόμων είτε ομάδων, όταν αύτη έτεινεν εις σκοπούς ελάχιστα αγνούς, τους οποίους η μεγάλη πλειονότης του λαού, επειδή πάντοτε, και ανομολογήτους έτι, εγνώριζεν, ηδυνήθη τέλος να καταδικάσει.

Αι δημοσιοϋπαλληλικαί οργανώσει, δια του αγώνος τον οποίον ανέλαβον, αποβλέπουν μεν εις την οικονομικήν ενίσχυσιν του υπαλλήλου, αλλ’ επιδιώκουν κυρίως την ηθικήν εξύψωσιν αυτού, την ανόρθωσιν των υπηρεσιών, τον καθαρισμόν της κρατικής μηχανής από παντός ξένου και φθοροποιού στοιχείου, εις τρόπον ώστε η απαιτηθησομένη διά την υλικήν ενίσχυσιν των υπαλλήλων δαπάνη να γίνει φυσιολογικώς, άνευ ουδεμίας επιβαρύνσεως του λαού, συγχρόνως δε, αποβαίνουσα γόνιμος και παραγωγική, ν’ αποδοθεί πολλαπλάσιος εις εργασίαν και εθνικόν πλούτον.

Αφού η κυβέρνησις το αγνοεί ή σκοπίμως το λησμονεί, ας το βροντοφωνήσωμεν ημείς, οι δημόσιοι υπάλληλοι:

Δεν έχομεν ανάγκην νέων πόρων. Έχομεν ανάγκην χρηστής διοικήσεως. Τούτο είναι το σύνθημα, το οποίον κατευθύνει ήδη τας προσπαθείας μας. 

 

Κάθαρσις

(Δημοσιεύτηκε μετά το θάνατο του ποιητή στα Ευρισκόμενα.)

 

Βέβαια. Έπρεπε να σκύψω μπροστά στον ενα και, χαίδεύοντας ηδονικά το μαύρο σεβιότ - παφ, παφ, παφ, παφ -, “έχετε λίγη σκόνη” να είπω “κύριε Άλφα”. Ύστερα έπρεπε να περιμένω στη γωνιά, κι όταν αντίκριζα την κοιλιά του άλλου, αφού θα 'χα επί τόσα χρόνια παρακολουθήσει τα αισθήματα και το σφυγμό της, να σκύψω άλλη μια φορά και να ψιθυρίσω εμπιστευτικά: “Άχ, αυτός ο Άλφα, κύριε Βήτα...”

Έπρεπε πίσω από τα γυαλιά του Γάμμα, να καραδοκώ την ιλαρή ματιά του. Αν μου την εχάριζε, να ξεδιπλωσω το καλύτερο χαμόγελό μου και να τη δεχθώ όπως σε μανδύα ιππότου ένα βασιλικό βρέφος. Αν όμως αργούσε, να σκύψω για τρίτη φορά γεμάτος συντριβή και ν' αρθρώσω: “Δούλος σας, κύριε μου”.

Αλλά πρώτα πρώτα έπρεπε να μείνω στη σπείρα του Δέλτα. Εκεί η ληστεία γινόταν υπό λαμπρούς, διεθνείς οιωνούς, μέσα σε πολυτελή γραφεία.

Στην αρχή δεν θα υπήρχα. Κρυμμένος πίσω από τον κοντόπαχο τμηματάρχη μου, θα οσφραινόμουν. Θα είχα τρόπους λεπτούς, αέρινους. Θα εμάθαινα τη συνθηματική τους γλώσσα. Η ψαύσις του αριστερού μέρους της χωρίστρας θα εσήμαινε: “πεντακόσιες χιλιάδες”. Ένα επίμονο τίναγμα της στάχτης του πούρου θα έλεγε: “σύμφωνος”. Θα εκέρδιζα την εμπιστοσύνη όλων. Και, μια μέρα, ακουμπώντας στο κρύσταλλο του τραπεζιού μου, θα έγραφα εγώ την απάντηση: “Ο αυτόνομος οργανισμός μας, κύριε Εισαγγελεύ...”

Έπρεπε να σκύψω, να σκύψω, να σκύψω. Τόσο που η μύτη μου να ενωθεί με τη φτέρνα μου. Έτσι βολικά κουλουριασμένος, να κυλώ και να φθάσω.

Κανάγιες!

Το ψωμί της εξορίας με τρέφει. Κουρούνες χτυπούν τα τζάμια της κάμαρας μου. Και σε βασανισμένα στήθη χωρικών βλέπω να δυναμώνει η πνοή που θα σας σαρώσει.

Σήμερα επήρα τα κλειδιά κι ανέβηκα στο ενετικό φρούριο. Επέρασα τρεις πόρτες, τρια πανύψηλα, κιτρινωπά τείχη, με 126 ριγμένες επάλξεις. Όταν βρέθηκα μέσα στον εσωτερικό, τρίτο κύκλο, έχασα τα ίχνη σας. Κοιτάζοντας από τις πολεμίστριες, χαμηλά, τη θάλασσα, την πεδιάδα, τα βουνά, ένιωθα τον εαυτό μου ασφαλή. Εμπήκα σ' ερειπωμένους στρατώνες, σε κρύπτες όπου είχαν φυτρώσει συκιές και ροδιές. Εφώναζα στην ερημία. Επερπάτησα ολόκληρες ώρες σπάζοντας μεγάλα, ξερά χόρτα. Αγκάθια κι αέρας δυνατός κολλούσαν στα ρούχα μου. Με ήβρε η νύχτα...

 

Λίγα βιογραφικά στοιχεία

Ο Κώστας Καρυωτάκης γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1896 και αυτοκτόνησε στην Πρέβεζα το 1928. Εκφράζοντας τη σκοτεινιά που είχε πάντα μέσα του, έλεγε ότι «η ποίηση είναι το καταφύγιο που φθονούμε».

Γιoς του νομομηχανικού Γεωργίου Καρυωτάκη από τη Συκιά Κορινθίας και της Κατήγκως Σκάγιαννη από την Τρίπολη, ήταν ο δευτερότοκος της οικογένειας. Είχε μία αδελφή έναν χρόνο μεγαλύτερή του, τη Νίτσα, και έναν αδελφό μικρότερο, τον Θάνο, που γεννήθηκε το 1899 και σταδιοδρόμησε ως τραπεζικός υπάλληλος. Η οικογένειά του μετακινείτο συχνά, λόγω της εργασίας του πατέρα του. Έζησαν στη Λευκάδα, στην Πάτρα, στη Λάρισα, στην Καλαμάτα,σ το Αργοστόλι, στην Αθήνα (1909-1911) και στα Χανιά, όπου έμειναν ως το 1913. Από τα εφηβικά του χρόνια δημοσίευε ποιήματά του σε παιδικά περιοδικά, ενώ το όνομά του αναφέρεται και σε διαγωνισμό διηγήματος του περιοδικού «Διάπλαση των Παίδων». Σε ηλικία 17 ετών ερωτεύεται την Χανιώτισσα Άννα Σκορδύλη, μια σχέση που θα τον σημαδέψει.

Το 1917 αποφοίτησε από τη Νομική Αθηνών, και γρήγορα αναζήτησε θέση δημοσίου υπαλλήλου για τα προς το ζην. Διορίστηκε στις νομαρχίες Σύρου, Άρτας και Αθήνας. Απεχθανόταν τη δουλειά του.

Η πρώτη ποιητική συλλογή του «Ο Πόνος των Ανθρώπων και των Πραγμάτων», δημοσιεύτηκε το Φεβρουάριο του 1919 και δεν έλαβε ιδιαίτερα θετικές κριτικές. Την ίδια περίοδο συνδέθηκε με την ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη, συνάδελφό του στη Νομαρχία Αττικής,  Η Πολυδούρη του προτείνει να παντρευτούν, παρότι γνώριζε ότι έπασχε από σύφιλη. Το 1924 ταξίδεψε στο εξωτερικό και επισκέφθηκε την Ιταλία και τη Γερμανία. Το Δεκέμβριο του 1927 εκδόθηκε η τελευταία ποιητική συλλογή του, με τίτλο «Ελεγεία και Σάτιρες».

Την επόμενη χρονιά, έλαβε μετάθεση για την Πρέβεζα. Η αλληλογραφία του με τους συγγενείς του είναι σκοτεινή: εκφράζει την απόγνωσή του. Στις 21 Ιουλίου αγόρασε ένα περίστροφο και αυτοκτόνησε, στην παραλία του Αγίου Σπυρίδωνα. Το σπίτι όπου γεννήθηκε εδώ, στην Τρίπολη, στη συμβολή των οδών Ερυθρού Σταυρού και Κ. Καρυωτάκη σήμερα στεγάζει το Πρυτανείο.

 

(Για τον Κώστα Καρυωτάκη, εξαιρετική η βιογραφία του από τη δική μας Γεωργία Δάλκου: «Κωνσταντίνος Γεωργίου Καρυωτάκης. Δημόσιος υπάλληλος εξ Αθηνών, μετατεθείς εις Πρέβεζαν εσχάτως», εκδόσεις Καστανιώτη, 1986)

Εύα Γαλανιάδη


5 Σχόλια

Αν άλλες πόλεις διέθεταν δύο ποιητές του βεληνεκούς των Γκάτσου - Καρυωτάκη θα είχαν διεθνή ακτινοβολία (ας περιορισθούμε στους δύο αυτούς).Στη δική μας όμως δεν θελουμε να παράγουμε ούτε να συντηρούμε πολιτισμό, αλλά να ζηλεύουμε τους διπλανούς μας

Οι δήμαρχοι εδώ ασχολούνται μόνο με την γουρουνοπούλα και τα κλαρίνα ... δεν είναι αυτής της φάσης πως να το κάνουμε.

Θεωρώ πως τα τελευταία 10 χρόνια ,ενώ άλλες πόλεις εξελισσονται , η καρδιά της Πελοποννησου αργοσβήνει... Καμία πολιτιστική και εμπορική κινηση της προκοπής ,κανένα κίνητρο από τον Δήμο για να δημιουργηθούν νέες προοπτικές που θα αποφέρουν τόσο στα οικονομικά ,όσο και στην προβολή της Τρίπολης.

Προσθήκη νέου σχολίου

Το ArcadiaPortal.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά, συκοφαντικά σχόλια και διαφημίσεις. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.