Προσεγγίζοντας τον Ευρωπαίο Ιωάννη Καποδίστρια
Στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831 δολοφονείται στο Ναύπλιο ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας
Πριν από λίγο καιρό, η Σία Αναγνωστοπούλου προσπάθησε να παρουσιάσει τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ως «Ευρωπαίο αγωνιστή». «Ο εθνικιστής θεωρεί τον Κολοκοτρώνη εθνικό ήρωα. Ο ιστορικός τον αντιμετωπίζει ως ηρωική μορφή μιας ευρωπαϊκής περιόδου επαναστάσεων», είχε πει η κυρία Αναγνωστοπούλου, ασχολούμενη πεισματικά με τον Γέρο του Μοριά και κάθε τι εθνικό που αντιπροσωπεύει και ισοπεδώνοντας την εθνική χροιά της Επανάστασης (δεν είχε μόνο εθνική χροιά η Επανάσταση, ούτε κυρίως αυτή, αλλά δεν είναι σωστό να την απο-εθνικοποιούμε κιόλας). Λέω «πεισματικά», επειδή εκεί πιο δίπλα υπάρχει μια έξοχη ευρωπαϊκή προσωπικότητα, την οποία δεν πιάνουν στο στόμα τους οι πολιτικοί, δεν την τιμούν στα σχολεία, δεν την μνημονεύουν όπως θα έπρεπε, τώρα που η ευρωπαϊκή ιδέα «πρέπει» να αναζωογονηθεί όσο ποτέ άλλοτε.
Εν ολίγοις, κυνηγάμε τους εθνικούς αγωνιστές να τους κάνουμε Ευρωπαίους και τον πρώτο Ευρωπαίο πολίτη τον αφήνουμε στη λήθη. Αυτό συνέβαινε πάντοτε με τον Καποδίστρια.
Στην Ελλάδα. Στην Ελβετία τον τιμούν ως ιδρυτή του κράτους τους.
Ο άνθρωπος αυτός, λοιπόν, που κατά το Συνέδριο της Βιέννης (1814-1815) γλίτωσε από τον Μέτερνιχ, δέχθηκε κάθε είδους απειλές, ήταν σε στενή παρακολούθηση από κατασκόπους, λόγω της επιρροής που είχε στον Τσάρο Αλέξανδρο Α' έκλεισε το στόμα του Μέτερνιχ όταν αναφέρθηκε στην απελευθέρωση των Ελλήνων και έπεισε τους ηγέτες να δουν την ανεξαρτησία τους και την αυτονόμησή τους ως προτεραιότητα, έπεσε νεκρός στο Ναύπλιο στις 27 Σεπτεμβρίου (9 Οκτωβρίου), θύμα της πατροπαράδοτης ελληνικής φαγωμάρας, κατά την άποψη της γράφουσας, αλλά και όλων των δεινών που σκέπαζαν τη νεοσύστατη Ελληνική Πολιτεία και είχαν να κάνουν και με τις Μεγάλες Δυνάμεις.
ΓΙΑΤΙ ΤΙΜΑΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΒΕΤΙΑ
Στο άρθρο του Γ. Μαλούχου («Το Βήμα», 27.9.14) διαβάζουμε:
Ο Καποδίστριας υπήρξε ο εμπνευστής της ελβετικής ουδετερότητας, αλλά και ο άνθρωπος που κατάφερε να «φέρει» στην ελβετική συμπολιτεία τα καντόνια της Γενεύης και της Λωζάνης, νικώντας κατά κράτος διπλωματικά τον άρχοντα της ευρωπαϊκής διπλωματίας στη μετά το Ναπολέοντα εποχή, τον Μέτερνιχ.
Οι Ελβετοί γιορτάζουν ως εθνικό τους ήρωα τον Καποδίστρια και δεν έχουν άδικο: συνέβαλλε καθοριστικά στο να γλιτώσει η μικρή χώρα από τις μεγάλες δυνάμεις που τη διεκδικούσαν ως προτεκτοράτο, αλλά, το κυριότερο, να γίνει αυτό που έγινε στο μέλλον, καθώς η ανάπτυξή της βασίστηκε αποφασιστικά στην ουδετερότητα: έτσι έχτισε την τραπεζική της μοναδικότητα, έτσι γλίτωσε από τους φονικούς πολέμους στον 19ο και στον 20ό, κυρίως, αιώνα, έτσι έγινε παγκόσμιο κέντρο προσέλκυσης πλούτου και, στη συνέχεια, πλουσίων.
Η Ελβετία τα κατάφερε. Χρωστά πολλά στον Καποδίστρια γι' αυτό και τον θυμάται ακόμα και σήμερα με την «Ακτή Καποδίστρια» στο Ροδανό ποταμό στο κέντρο της Γενεύης, με τα στεφάνια που του καταθέτουν κάθε χρόνο στην εθνική γιορτή τους, με την πλάκα στο σπίτι του στην παλιά πόλη της Γενεύης, με την επίτιμη ανάδειξή του σε πολίτη της Γενεύης και της Λωζάνης – τα σχετικά με τη δράση του Καποδίστρια στην Ελβετία φυλάσσονται στα κρατικά αρχεία.
Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΩΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
Ο Ιωάννης Καποδίστριας δεν είχε αυτό που θα ονομάζαμε «ψυχή κυβερνήτη». Αυτό που ήξερε να κάνει εξαιρετικά καλά, ήταν να κινεί τα νήματα πίσω από μια προσωπικότητα που βρισκόταν στο προσκήνιο. Είχε τρομερή πειθώ και συνήιθως ο Τσάρος Αλέξανδρος Α' νόμιζε ότι οι αποφάσεις του ήταν ολοδικές του, χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι ο «εξ απορρήτων» του τις είχε ουσιαστικά υπαγορεύσει. Το τονίζουμε αυτό επειδή ως προσωπικότητα, ο Ιωάννης Καποδίστριας δεν είχε ηγετική φυσιογνωμία και -όπως φάινεται συχνά στην αλληλογραφία του- δεν επιθυμούσε να κυβερνά.
Στις 30 Μαρτίου 1827 η Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον εξέλεξε Κυβερνήτη του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, σε μια περίοδο που η Επανάσταση καρκινοβατούσε. Οι διαβουλεύσεις ήταν επίπονες στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, κυρίως από τη μεριά των Βρετανών οι οποίοι τον θεωρούσαν υπέρμαχο της φιλορωσικής πολιτικής και δεν επιθυμούσαν επ' ουδενί να αναλάβει καθήκοντα κυβερνήτη στην Ελλάδα. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης τότε, αρχηγός του Αγγλικού κόμματος, αν και αρχικά ήταν κατά της εκλογής του, άλλαξε γνώμη στη συνέχεια και ήταν αυτός που τελικά πήρε την έγκριση του Άγγλου μοιράρχου Χάμιλτον, που είχε και τη σύμφωνη γνώμη του Στράτφορντ Κάνινγκ. Ο Καποδίστριας μετά την εκλογή του στην Τροιζήνα, μετέβη στη Ρωσία και αποδεσμέυτηκε από τον Τσάρο και τυπικά, μετά πήγε στο Λονδίνο, ύστερα στο Παρίσι, από όπου θα τον παραλάμβανε βρετανικό πλοίο που θα τον πήγαινε πρώτα στην Κέρκυρα για να προσκηνύσει τους τάφους των προγόνων του και μετά στο Ναύπλιο. Όμως, το βρετανικό πλοίο τον πήγε στη Μάλτα, όπου και παρέμεινε για 49 ημέρες, ουσιαστικά «όμηρος» του Κόδρινγκτον, ο οποίος καθημερινά του έκανε «κατήχηση», θα λέγαμε, υπέρ των βρετανικών θέσεων. Η ζωή του κινδύνευε και ο ίδιος το ένιωθε. Αλλά, παρ' όλα αυτά, τον λίγο καιρό που έμεινε στη Μάλτα, ο Καποδίστριας ίδρυσε σχολείο, θεραπεύοντας έτσι και το άγχος του για το κακό κλίμα που αντιμετώπιζε, αλλά και πραγματώνοντας έναν από τους πιο ευγενείς σκοπούς του, που ήταν η συστηματική εκπαίδευση των νέων.
Έφτασε στο Ναύπλιο στις 7 Ιανουαρίου 1828, και έγινε δεκτός με ζητωκραυγές και πρωτόγνωρες εκδηλώσεις λατρείας από τον λαό. Δύο ημέρες αργότερα μετέβη στην Αίγινα, η οποία είχε κριθεί καταλληλοτέρα από το Ναύπλιο ως προσωρινή έδρα της Κυβέρνησης.
Πειρατεία, ανύπαρκτοι θεσμοί, διάλυση του στρατού και πολύ κακά οικονομικά. Αυτά ήταν τα προβλήματα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ως κυβερνήτης. Ανέστειλε το Σύνταγμα, διέλυσε τη Βουλή και όρισε το «Πανελλήνιον», ένα να γνωμοδοτικό όργανο αποτελούμενο από 27 μέλη με καθαρά διακοσμητικό χαρακτήρα, ενώ τη διακυβέρνηση ανέλαβε η κεντρική γραμματεία, ένα είδος υπουργικού συμβουλίου, διοικούμενο από τον ίδιο. Για τη διάλυση της Βουλής τον κατηγορούν αρκετοί ιστορικοί, όπως και για το γεγονός ότι ανέστειλε το Σύνταγμα. Χώρισε τη χώρα σε διοικητικές περιφέρειες και ανέθεσε στον Ανδρέα Μιαούλη να καταστείλει την πειρατεία. Σημειωτέον ότι με την πειρατεία πάλευε από τότε που ήταν διοικητής Ιονίων Νήσων. Τον Θεδωρο Κολοκοτρώνη τον συνάντησε πρώτη φορά το 1807 στη Λευκάδα επειδή τον συνέλαβε για πειρατεία...
Στην προσπάθεια αναδιοργάνωσης του στρατού περιλαμβάνεται και η ίδρυση της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων. Ίδρυσε Εθνικό Νομισματοκοπείο και καθιέρωσε τον φοίνικα ως εθνικό νόμισμα, αντικαθιστώντας το γρόσι. Όσον αφορά στην εκπαίδευση, κατασκεύασε νέα σχολεία, εισήγαγε τη μέθοδο του αλληλοδιδακτικού σχολείου, ίδρυσε εκκλησιαστική σχολή στον Πόρο, καθώς και το Ορφανοτροφείο Αίγινας σε μια προσπάθεια να οργανώσει το σχεδόν ανύπαρκτο εκπαιδευτικό σύστημα. Δεν ίδρυσε όμως πανεπιστήμιο, καθώς θεωρούσε ότι έπρεπε να υπάρξουν πρώτα απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης. Στο πρόβλημα της διανομής της εθνικής γης ο Καποδίστριας δεν κατάφερε να βρει λύση κι έτσι εκατομμύρια στρέμματα παρέμειναν στους μεγαλοϊδιοκτήτες (κοτζαμπάσηδες και Εκκλησία). Μερίμνησε επίσης για τον επανασχεδιασμό και την ανοικοδόμηση των ελληνικών πόλεων, όπως το Ναύπλιο, το Άργος, το Μεσολόγγι και η Πάτρα, όπου έστειλε τον Κερκυραίο αρχιτέκτονα Σταμάτη Βούλγαρη. Σημαντική ήταν και η συμβολή του στο εμπόριο με την παραχώρηση δανείων στους νησιώτες για την αγορά πλοίων και την κατασκευή ναυπηγείων στον Πόρο και το Ναύπλιο. Τον Οκτώβριο του 1829 ίδρυσε το πρώτο αρχαιολογικό μουσείο στην Αίγινα.
Όσον αφορά στην ελληνική οικονομία, ο Καποδίστριας επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη γεωργία, βασική πηγή πλούτου της Ελλάδας. Ίδρυσε τη Γεωργική Σχολή της Τίρυνθας και ενθάρρυνε την καλλιέργεια της πατάτας.
Ο Καποδίστριας είχε να αντιμετωπίσει δύο σημαντικά εμπόδια στην πολιτική του για την οικοδόμηση του νεοπαγούς ελλαδικού κράτους: πρώτον, την εχθρότητα Γαλλίας και Αγγλίας, τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των οποίων στην Ανατολική Μεσόγειο κινδύνευαν από την προοπτική δημιουργίας ενός νέου και δυναμικού ναυτικού και εμπορικού κράτους έξω από τον έλεγχό τους ή, χειρότερα, υπό την επιρροή της Ρωσίαςˑ δεύτερον, τους φατριασμούς και τα τοπικιστικά, οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα των κοτζαμπάσηδων, Φαναριωτών και πλοιοκτητών, οι οποίοι και επεδίωκαν διατήρηση των προνομίων και συμμετοχή στη νομή της εξουσίας. Εν τέλει ο συνδυασμός των παραπάνω παραγόντων προετοίμασε το έδαφος και οδήγησε στην πολιτική και φυσική εξόντωση του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας στις 9 Οκτωβρίου 1831 (27 Σεπτεμβρίου 1831 με το Ιουλιανό ημερολόγιο).
Το συγκεντρωτικό μοντέλο εξουσίας που είχε επιλέξει ο Καποδίστριας, αποκλείοντας έτσι από την εξουσία πλοιοκτήτες και κοτζαμπάσηδες, δυσαρέστησε τις τοπικές δυνάμεις. Υποστηρίζεται ότι καταλυτικό ρόλο στην δολοφονία του διαδραμάτισαν και οι ξένες δυνάμεις. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι παρά την παρέλευση τόσο μεγάλου χρονικού διαστήματος, ο φάκελος για τη δολοφονία του Καποδίστρια στα αρχεία του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών παραμένει ακόμη απόρρητος. Στον σχεδιασμό της συνομωσίας φαίνεται πως πρωτοστάτησε ο Γάλλος στρατηγός Gerard, διοικητής τότε του τακτικού στρατού που επιχείρησε να οργανώσει ο ίδιος ο Καποδίστριας. Δύο ολόκληρους μήνες πριν από τη δολοφονία, οι αξιωματικοί του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος στην Πελοπόννησο στις μεταξύ τους συζητήσεις δεν αμφέβαλλαν καθόλου, ότι πλησίαζε η ημέρα της δολοφονίας, ή απλώς της ανατροπής, του Κυβερνήτη. Κατά τον Γιάννη Κορδάτο, «η οικονομική κρίση, και η απόρριψη των αγγλικών και γαλλικών οικονομικών προτάσεων εκ μέρους του, οδήγησαν τις δύο τελευταίες «προστάτιδες δυνάμεις» να οργανώσουν τη δολοφονία του ρωσόφιλου Καποδίστρια, χρησιμοποιώντας τους Υδραίους και τους Μανιάτες».
Από τους δολοφόνους αδελφούς, ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης λίγο προτού πεθάνει από την πιστολιά του φρουρού του Καποδίστρια, ζητώντας έλεος είπε στους αστυνομικούς: «Δεν φταίω εγώ στρατιώται, άλλοι με έβαλαν». Προς την κατεύθυνση της εμπλοκής της Γαλλίας συναινεί και η μαρτυρία που μεταφέρει ο ιστορικός και αγωνιστής Νικόλαος Κασομούλης, ότι ο έτερος εκτελεστής του Κυβερνήτη Γεώργιος Μαυρομιχάλης κατέφυγε στο σπίτι του πρέσβυ της Γαλλίας βαρώνου Ρουάν, δηλώνοντάς του:
Σκοτώσαμε τον τύραννο. Μπιστευόμαστε την τιμή της Γαλλίας. Να τα άρματά μας.
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
Διαβάζοντας τα γράμματα προς τους δικούς του πριν από μερικά χρόνια, ιδίως από την περίοδο που έζησε στη Ρωσία, αποκομίζει κάποιος τα εξής για την προσωπικότητά του: Πρώτον, ήταν βαθιά θρησκευόμενος. Δεύτερον, αγαπούσε πολύ τους δικούς του ανθρώπους. Τρίτον, ενδιαφερόταν για τα χρήματα, χαρακτηριστικά οι επιστολές προς τον πατέρα του μοιάζουν με λογιστικά βιβλία: τόσα ξόδεψα για φαγητό αυτόν τον μήνα, τόσα για «ολίγον κρασί διά να δυναμώσω από την ασθένειαν». Μάλιστα, αναφέρει σε ένα σημείο ότι ένα καλοκαίρι αναγκάστηκε να πουλήσει το γούνινο παλτό του για να βγάλει τα έξοδά του.
Αλλά ως κυβερνήτης του ελληνικού κράτους δεν έλαβε μισθό:
Εφόσον τα ιδιαίτερα εισοδήματά μου αρκούν διά να ζήσω, αρνούμαι να εγγίσω μέχρι και του οβολού τα δημόσια χρήματα, ενώ ευρισκόμεθα εις το μέσον ερειπίων και ανθρώπων βυθισμένων εις εσχάτην πενίαν.
Αγαπούσε πολύ τη Ρωξάνδρα -Αλεξάνδρα Στούρτζα, γυναίκα με ευγενή καταγωγή, με την οποία μοιράστηκαν έναν ανεκπλήρωτο πλατωνικό έρωτα και πολύ χαρτί αλληλογραφίας. Όταν οι γονείς του και τα αδέλφια του τον πίεζαν να νυμφευθεί, εκείνος απαντούσε πολύ διπλωματικά ότι, παρά το γεγονός ότι του γίνονταν προξενιά με γυναίκες από την τσαρική αυλή, δεν ήθελε να δεσμευθεί στη Ρωσία ώστε να έχει την προοπτική επιστροφής στην πατρίδα του. Πώς μπορούσε ο πατέρας του να επιμείνει ύστερα από αυτό το επιχείρημα; Για τη Ρωξάνδρα, δε, έγραφε ότι επειδή ανήκε σε πολύ ανώτερη τάξη από τον ίδιο, δεν ήθελε να θεωρηθεί ότι θα την έπαιρνε για τα χρήματα και τη θέση της. Στην πραγματικότητα, ο γάμος ήταν το τελευταίο πράγμα που τον απασχολούσε.
Πολλά έχουν γραφτεί ως προς το τι θα γινόταν αν δεν έπεφτε νεκρός από μια σφαίρα στο Ναύπλιο ο Καποδίστριας. Η ιστορία, όμως, δεν γράφεται με υποθέσεις. Ας σημειώσουμε μόνο τούτο: Ο Καποδίστριας με τρεις τουλάχιστον επιστολές του είχε ζητήσει την καταγραφή των γαιών της χώρας και τις ιδιοκτησίες, ώστε να διαμορφώσει μια δίκαιη φορολογία. Η εντολή του δεν εκτελέστηκε ποτέ, καθώς προσέκρουε πάνω στα συμφέροντα της εποχής. Ως προς την πολιτική του, πολλά ίσως μπορεί να του καταλογίσει κάποιος, όπως το ότι καθυστερούσε τις εκλογές ή ότι ήταν συγκεντρωτικός. Ο ίδιος πίστευε ότι έπρεπε να βάλει σε τάξη το χάος των συμφερόντων, ελληνικών και ξένων. Ένα χάος που τον κατάπιε, όπως νωρίτερα είχε προσπαθήσει να καταπιεί και την ίδια την επανάσταση.
Γαλανιάδη Εύα
47 Σχόλια
Πώς είχα την εντύπωση ότι ο
@20:46 - "Ο Γιάννης
Αν δεν ήταν στο Ναυαρίνο η
κ. 08.52 είσαστε υπέρ της
Είμαι κατά της Αριστεράς και
Παυλο με 1.500.000 ανέργους,
Συγχαρητήρια κ. Γαλανιάδη για
Ο μεγαλύτερος ηγέτης που
Έτσι μου είπαν κι εμένα,
@STOIXOS - Στην Ελλάδα δεν
Το ίνδαλμα της αριστεράς, ο
@Anonymous 20:24 - Τα πρώτα
Observer η νέα τρέλα που
Observer οι συνδικαλιστές
Άντε πάλι! Πάλι το ίδιο λάθος
Παύλο σωστά γράφεις πως: Για
@STOIXOS - Δεν υπάρχει
Παύλο βγες λίγο πιο έξω από
Νεοφιλελευθερισμός υπάρχει
Σε κανένα πανεπιστήμιο δεν
Πως λεγόμαστε εμείς που
Ο στρουθοκαμηλισμός δεν είναι
Περιμένοντας το Παύλο ας
@ 23:41 - Αν πιστεύεις ότι ο
Δεν μπορώ να μιλήσω για τα
Δε μας χέζεις ρε Παύλο με τη
Παυλο εχει ενδιαφέρoν να
Παυλίτο έχεις αντιληφθεί πως
1 - STOIXOS, αυτό να έχει στο
2 – Και πάλι, όμως, την
κ. 16.26 μεγάλη ιδέα έχεις
@ APOTROPEA SXOLIA -
@ STOIXOS - https://www
Το χιούμορ των αποτρόπαιων
Παυλο γιατί “ξεχνούσες”
@STOIXOS - Μην διαβάζεις
@STOIXOS - "Ο λαός νόμιζε,
Βλέπεις λοιπόν ότι δεν μιλάει
Παύλο, η συζήτηση ήταν για το
@15:19 - Το μόνο σίγουρο
Το παραλήρημα του Παύλου.
Για τον Βελουχιώτη ήταν η
Για τον Βελουχιώτη μίλησες
Και εσύ & ο Βελουχιώτης τα
Διαφωνείς με τον τρόπο που
Η αλλόκοτη άρνηση σου με τον
Anonymous στις Κυρ, 02/10
Προσθήκη νέου σχολίου
Το ArcadiaPortal.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά, συκοφαντικά σχόλια και διαφημίσεις. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.